Ilustracja przedstawia białe linie, na których umieszczone są białe: klucze wiolinowe, krzyżyki, bemole i nuty. Wszystko to znajduje się na czarnym tle z efektem przebijającego światła. Na grafice znajduje się napis z tytułem lekcji: Kanon w muzyce.
Ilustracja przedstawia białe linie, na których umieszczone są białe: klucze wiolinowe, krzyżyki, bemole i nuty. Wszystko to znajduje się na czarnym tle z efektem przebijającego światła. Na grafice znajduje się napis z tytułem lekcji: Kanon w muzyce.
Kanon w muzyce
Źródło: online-skills.
1
Scenariusz dla nauczyciela:
RnhcWecdhmyMw
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
3) form muzycznych: budowa okresowa, AB, ABA, ABA1, kanon, rondo, wariacje, pieśń, opera, balet, operetka, musical, koncert, symfonia.
Nauczysz się
definiować pojęcie kanonu;
charakteryzować przykłady kanonów;
analizować kanony.
Kanon w sztuce
W językach świata istnieje sporo słów i wyrazów, które brzmią tak samo (często są również tak samo zapisywane), jednak różnią się znaczeniem. Dobrym przykładem może być Bóg, buk i Bug - w wymowie każde z tych słów jest takie same, jednak w znaczeniu i zapisie się różnią. Pierwszy wyraz oznacza boską postać, drugi to drzewo, natomiast trzeci to rzeka. Takie wyrazy są określane jako homonimyHomonimyhomonimy.
Jednym z takich słów jest kanon. Za tym słowem kryje się wiele znaczeń, różniących się w zależności od kontekstu. Kanon medycyny to pięć ksiąg używanych jako podręcznik akademicki przez wiele wieków. W prawie kościelnym kanon oznacza pojedynczy przepis. W innym religijnym znaczeniu kanon jest najważniejszą częścią mszy. Kanon może oznaczać także stopień pisma, stosowany w drukarstwie lub armatę. Dwa znaczenia, które będą ważne w kontekście tego materiału to kanon w sztuce oraz kanon w muzyce.
R11e76J8IshhN1
Ilustracja interaktywna przedstawia Awicennę - średniowiecznego perskiego uczonego, lekarza i filozofa, twórcę kanonu medycyny. Na zdjęciu znajduje się mężczyzna z brodą, ubrany w długie arabskie szaty. Pod jego ręką leżą księgi. Na ilustracji umieszczony jest punkt interaktywny, po jego naciśnięciu wyświetli się napis: Awicenna - perski lekarz, twórca Kanonu medycyny.
Ilustracja interaktywna przedstawia Awicennę - średniowiecznego perskiego uczonego, lekarza i filozofa, twórcę kanonu medycyny. Na zdjęciu znajduje się mężczyzna z brodą, ubrany w długie arabskie szaty. Pod jego ręką leżą księgi. Na ilustracji umieszczony jest punkt interaktywny, po jego naciśnięciu wyświetli się napis: Awicenna - perski lekarz, twórca Kanonu medycyny.
W sztuce kanonKanon w sztucekanon jest wzorem, do którego dążono w poszczególnych epokach. Może być mocno sformalizowany (i stanowić zbiór różnych przepisów, wzorów, metod i reguł tworzenia), może też występować w innej formie, jak kanon piękna. Z pojęciem kanonu dość szybko połączono zagadnienie proporcji; dotyczyło to zarówno przedstawiania człowieka przez artystów, jak i architektury. Kanon architektoniczny lub kanon dotyczący przedstawiania człowieka zależał ściśle od miejsca oraz estetyki danej epoki. Najstarszym znanym kanonem jest kanon egipski; w jego myśl ludzie byli przedstawiani w zależności od ich pozycji w społeczeństwie. Kolejne kanony powstały w starożytnej Grecji (Poliklet zalecał podzielić ludzkie ciało na 8 modułów, z których głowa stanowiła 1/8 wysokości; Lizyp opowiadał się za proporcją 9 modułów i 1/9), starożytnym Rzymie (Witruwiusz był twórcą podziału człowieka na 10 modułów; wpłynęło to na malarstwo w renesansie). Od imienia Witruwiusza pochodzi też nazwa kanonu, który stworzył Leonardo da Vinci; człowiek witruwiański jest wpisany jednocześnie w koło oraz kwadrat, a centrum jest pępek.
RciKQWo4c1zpG1
Ilustracja przedstawiająca rysunek Leonarda da Vinci pt. „Człowiek witruwiański”. Rysunek, stworzony ołówkiem i atramentem na papierze, przedstawia figurę nagiego mężczyzny w dwóch nałożonych na siebie pozycjach, wpisaną w okrąg i kwadrat. Mężczyzna ma rozchylone ręce ku górze na wysokości ramion. Rysunek zwraca uwagę na fakt, że wysokość dorosłego człowieka równa się w przybliżeniu szerokości jego rozstawionych ramion. Rysunkowi towarzyszy tekst sporządzony, tzw. pismem lustrzanym.
Źródło: online-skills.
Kanon w muzyce
W muzyce kanonKanon w muzycekanon jest polifonicznąPolifoniapolifoniczną formą, która powstała jako jedna z pierwszych.
Kanon bywa czasem nazywany imitacjąImitacjaimitacją. Jest to spowodowane jego budową oraz założeniami. Technika kanoniczna polega na powtarzaniu melodii utworu przez kilka głosów, jednak w przesunięciu o jednostkę czasową. Kanon musi zawierać przynajmniej dwa głosy; najczęściej liczba zawiera się w przedziale od dwóch do czterech. Poniższy materiał jest przykładem prostego kanonu trzygłosowego.
R1D7TlYuiSSWN1
Ilustracja przedstawia zapis nutowy, składający się z trzech pięciolinii, na których umieszczone są zapisy przedstawiające kanon trzygłosowy. Na każdej pięciolinii znajdują się te same nuty: c,h,a,g,f,e,d,c. Na pierwszej linii rozpoczynają się one od początku zapisu, w drugiej linii od połowy pierwszego taktu, w trzeciej linii w drugim takcie.
Źródło: online-skills.
Panie Janie - średniowieczny kanon
Panie Janie jest jednym z najbardziej znanych kanonów. Chociaż tekst został przetłumaczony na wiele języków, to melodia pozostała niezmienna. W części państw uważa się, iż melodia to francuska kołysanka lub piosenka dla dzieci. Inna teoria jest związana z Hiszpanią. Już w IX wieku do miasta Santiago de Compostela zmierzało wielu pielgrzymów, gdyż według legendy w katedrze znajdowało się ciało świętego Jakuba. Pielgrzymki uczęszczały drogą świętego Jakuba, czyli szlakiem pielgrzymów. Była to kontynentalna sieć dróg, z których część zaczynała się na terenach Polski, Niemiec czy Szwajcarii. Pielgrzymi wstawali wcześnie, by uczestniczyć w porannej mszy i kontynuować wędrówkę. Polska nazwa to Panie Janie, jednak większość przekładów piosenki używa imienia Jakub (Frère Jacques we francuskim, Bruder Jakob w niemieckim, Mester Jakob w duńskim czy Broeder Jacob we flamandzkim). W pewnym momencie powstała piosenka o tekście wyśmiewającym leniwych pielgrzymów, którzy przesypiali dźwięk dzwonów i zostawali w łóżkach do późna.
Rs5XN0IEwEO73
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z dwóch pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji francuskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wersji francuskiej, śpiewana w kanonie oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje trzech mężczyzn. Wszyscy śpiewają tą samą melodię, ale w różnym czasie. Zaczyna mężczyzna pierwszy i solo śpiewa tekst: Frere Jacques, Frere Jacqeus. Kiedy pierwszy mężczyzna kontunuuje i śpiewa tekst dorme vous, dorme vous, drugi mężczyzna rozpoczyna swój śpiew i śpiewa pierwsze takty piosenki z tekstem: Frere Jacqeus. Po czterech taktach utworu śpiew rozpoczyna trzeci mężczyzna. Dalej śpiewają we trzech - w trzygłosowym kanonie.
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z dwóch pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji francuskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wersji francuskiej, śpiewana w kanonie oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje trzech mężczyzn. Wszyscy śpiewają tą samą melodię, ale w różnym czasie. Zaczyna mężczyzna pierwszy i solo śpiewa tekst: Frere Jacques, Frere Jacqeus. Kiedy pierwszy mężczyzna kontunuuje i śpiewa tekst dorme vous, dorme vous, drugi mężczyzna rozpoczyna swój śpiew i śpiewa pierwsze takty piosenki z tekstem: Frere Jacqeus. Po czterech taktach utworu śpiew rozpoczyna trzeci mężczyzna. Dalej śpiewają we trzech - w trzygłosowym kanonie.
Źródło: online-skills.
Jeden z najstarszych tekstów, czyli francuski (czasem określany jako oryginalny) wygląda następująco, opowiada nieco inną historię: nikt nie wie, gdzie jest Jakub, który miał rano obudzić wszystkich biciem w dzwony.
Panie Janie - znaczenie tekstu w różnych językach
RO2j9FoGMAL901
Ilustracja przedstawiająca katedrę w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Dwupoziomowy kościół jest trójnawową bazyliką z szerokim transeptem oraz prezbiterium z półkolistą apsydą. Zachodnią fasadę znana jako Fachada de la Plaza del Obradoiro flankują dwie średniowieczne wieże wzbogacone obfitą dekoracją rzeźbiarską z XVIII wieku. Wzniesione na planie kwadratu, mają wysokość 76 metrów. Wejście główne do górnego kościoła poprzedza niewielki kwadratowy plac, do którego prowadzą ciągi schodów.
Katedra w Santiago de Compostela, Hiszpania, początek budowy 1075 rok za rządów Alfonsa III Wielkiego, online-skills, CC BY 3.0
Polski tekst piosenki prezentuje się następująco:
Panie Janie! Panie Janie! Rano wstań! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, wszystkie dzwony biją, Bim, bam, bom, bim, bam, bom.
R3wfjwLEy4Dzh
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z czterech pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji polskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wykonaniu chóru dziecięcego Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje chór dziecięcy. Dzieci unisono wykonują dwukrotnie całą melodię.
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z czterech pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji polskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wykonaniu chóru dziecięcego Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje chór dziecięcy. Dzieci unisono wykonują dwukrotnie całą melodię.
Źródło: online-skills.
Tematyka tekstu jest zbliżona w różnych językach, występują jednak pewne różnice. Pierwsza z nich była już wspomniana - jest nią imię tytułowego bohatera, a także jego tytuł; w większości przypadków jest nazywany bratem Jakubem (w lokalnej pisowni i wymowie tego imienia, np. Jakob w niemieckim lub Santiago w hiszpańskim). Zdarza się, że jest określany jako Jan, Marcin lub Filip; bywa nie tylko bratem, ale też ojcem, mistrzem i panem. W dalszej części tekstu zazwyczaj wspominane są bijące dzwony - czasem podkreślone jest, że bohater zaspał.
Typy i gatunki kanonów
Kanon jako jedna z najstarszych form muzycznych dorobił się sporej ilości różnych typów oraz gatunków. Kanony można podzielić na dwugłosowe i wielogłosowe. Biorąc pod uwagę zakończenie utworu, kanon może być prosty i mieć jedno zakończenie, jednak może być też kołowy, który można powtarzać w nieskończoność. Jeśli chodzi o melodię, to kanon pojedynczy zawiera tylko jedną (jednak w dalszym ciągu potrzebne są przynajmniej dwa głosy, aby wykonywać imitację), a kanon grupowy zawiera dwie, trzy lub nawet więcej melodii. Kanon lustrzany jest odmianą, w którym oba głosy rozpoczynają melodię w tym samym czasie, jednak poruszają się w przeciwnym kierunku (np. kiedy pierwsza melodia jest zbudowana - wznosząco, to druga w tym samym czasie - opadająco). Rytmiczny kanon zawiera imitację wyłącznie warstwy rytmicznej, a melodia lub harmonia są inne dla głosów.
Analiza kanonu
Biorąc pod uwagę wszystkie informacje, przy analizie kanonu należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- ilość głosów - czy kanon jest dwugłosowy, czy jest ich więcej?
- opóźnienie wejścia poszczególnych głosów;
- ilość melodii - czy kanon jest pojedynczy, czy grupowy?
- zakończenie - czy kanon jest prosty, czy kołowy?
Poniżej znajduje się materiał zawierający stary angielski kanon z połowu XIII wieku, Sumer is icumen in. Jest to kanon sześciogłosowy.
R11pFXOQ32tuD
Ilustracja interaktywna przedstawia historyczny zapis nutowy średniowiecznego kanonu „Sumer is icumen in”. Nuty w kształcie rombów, umieszczone są na siedmiu sześcioliniach. Kilkukrotnie pojawiają się w nutach ozdobne litery. Pod nutami, ozdobną czcionką, napisany jest tekst pieśni. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Średniowieczny kanon Sumer is icumen in oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu kilku mężczyzn śpiewa w języku staroangielskim kanon. Najpierw kolejno zaczynają śpiewać tekst „Sing kuku” potem pojawia się wesoła melodyjka, którą mężczyźni wykonują kolejno. Muzyka narasta. Momentami powtarzające się kuku - przypomina śpiew kukułki.
Ilustracja interaktywna przedstawia historyczny zapis nutowy średniowiecznego kanonu „Sumer is icumen in”. Nuty w kształcie rombów, umieszczone są na siedmiu sześcioliniach. Kilkukrotnie pojawiają się w nutach ozdobne litery. Pod nutami, ozdobną czcionką, napisany jest tekst pieśni. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Średniowieczny kanon Sumer is icumen in oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu kilku mężczyzn śpiewa w języku staroangielskim kanon. Najpierw kolejno zaczynają śpiewać tekst „Sing kuku” potem pojawia się wesoła melodyjka, którą mężczyźni wykonują kolejno. Muzyka narasta. Momentami powtarzające się kuku - przypomina śpiew kukułki.
Źródło: online-skills.
Kanon w historii muzyki
Technika kanonu była (i nadal jest) chętnie stosowana przez wielu kompozytorów w innych niż kanon formach muzycznych. Pojawia się często w fugach, wariacjach oraz madrygałach, a także jest często używana przy tworzeniu mszy. W dziełach wielogłosowych kanon może być podstawą lub jedną z warstw utworu, nie wiążąc wszystkich głosów i pozostawiając ich swobodny ruch. W średniowieczu technika kanonu była bardzo rozpowszechniona, szczególnie przy tworzeniu pieśni oraz hymnów.
Wśród najbardziej znanych utworów muzyki poważnej, które są kanonami lub wykorzystują technikę kanoniczną, należy wyróżnić Kanon D‑dur kompozytora Johanna Pachelbela (nagranie poniżej) oraz Wariacje Goldbergowskie Jana Sebastiana Bacha.
RY236pVxWEH5K
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Johanna Pachelbela. Mężczyzna z dużymi, ciemnymi oczami. Ma dłuższe, lekko lokowane włosy. Ubrany w białą koszulę i ciemną marynarkę. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Kanon D-dur, autorstwa Johanna Pachelbela, wykonawca: Muzycy Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór wykonuje kilka instrumentów smyczkowych. Utwór rozpoczyna się grą solo wiolonczeli, która wykonuje osiem długich dźwięków, potem dołączają kolejne instrumenty smyczkowe, wykonując też długie dźwięki. Muzyka narasta. Później kolejne instrumenty grają drobniejsze wartości, muzyka staje się coraz ciekawsza i stanowi misterną konstrukcję. Utwór jest spokojny, refleksyjny.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Johanna Pachelbela. Mężczyzna z dużymi, ciemnymi oczami. Ma dłuższe, lekko lokowane włosy. Ubrany w białą koszulę i ciemną marynarkę. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Kanon D-dur, autorstwa Johanna Pachelbela, wykonawca: Muzycy Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór wykonuje kilka instrumentów smyczkowych. Utwór rozpoczyna się grą solo wiolonczeli, która wykonuje osiem długich dźwięków, potem dołączają kolejne instrumenty smyczkowe, wykonując też długie dźwięki. Muzyka narasta. Później kolejne instrumenty grają drobniejsze wartości, muzyka staje się coraz ciekawsza i stanowi misterną konstrukcję. Utwór jest spokojny, refleksyjny.
Zadania
R5emU49Ns43TF
Ćwiczenie 1
Wyraz kanon jest homonimem, co oznacza, że ma wiele znaczeń. Odpowiedz na pytanie: Co oznacza to słowo w odniesieniu do religii? Możliwe odpowiedzi: 1. najważniejsza część mszy, 2. pojedynczy przepis prawa kościelnego, 3. działo, montowane w renesansie na dachach kościołów.
Wyraz kanon jest homonimem, co oznacza, że ma wiele znaczeń. Co oznacza to słowo w odniesieniu do religii?
pojedynczy przepis prawa kościelnego
najważniejszą część mszy
działo, montowane w renesansie na dachach kościołów
R1WSC670g7Qn3
Ćwiczenie 2
Kanon przedstawiania człowieka w sztuce najczęściej łączy się z ustaleniem proporcji ludzkiego ciała w stosunku do jego głowy. Dopasuj artystę do stosowanego przez niego podziału. Artyści: 1. Lizyp, 2. Poliklet, 3. Witruwiusz Podziały: a. 10 modułów, głowa to jedna dziesiąta ciała, b. 9 modułów, głowa to jedna dziewiąta ciała c. 8 modułów, głowa to jedna ósma ciała.
Kanon przedstawiania człowieka w sztuce najczęściej łączy się z ustaleniem proporcji ludzkiego ciała w stosunku do jego głowy. Dopasuj artystę do stosowanego przez niego podziału. Artyści: 1. Lizyp, 2. Poliklet, 3. Witruwiusz Podziały: a. 10 modułów, głowa to jedna dziesiąta ciała, b. 9 modułów, głowa to jedna dziewiąta ciała c. 8 modułów, głowa to jedna ósma ciała.
Kanon przedstawiania człowieka w sztuce najczęściej łączy się z ustaleniem proporcji ludzkiego ciała w stosunku do jego głowy. Połącz artystę ze stosowanym przez niego podziałem.
9 modułów, głowa to 1/9 ciała, 8 modułów, głowa to 1/8 ciała, 10 modułów, głowa to 1/10 ciała
Poliklet
Lizyp
Witruwiusz
RSwa7lKVnT7za
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie: W jakie figury geometryczne wpisany jest człowiek witruwiański, dzieło Leonarda da Vinci? Możliwe odpowiedzi: 1. koło, 2. trójkąt, 3. kwadrat.
R1SuY6pdHJ5pP
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie: Z której epoki pochodzi melodia piosenki Panie Janie? Możliwe odpowiedzi: 1. starożytność, 2. renesans, 3. średniowiecze.
Wskaż epokę, z której pochodzi melodia piosenki Panie Janie.
renesans
średniowiecze
starożytność
R11SZCe7AMtyg
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie: Jaka jest minimalna liczba głosów potrzebnych do wykonania kanonu? Możliwe odpowiedzi: 1. cztery głosy, 2. dwa głosy, 3. trzy głosy.
Wskaż minimalną liczbę głosów potrzebnych do wykonania kanonu.
dwa głosy
trzy głosy
cztery głosy
R1OCMbVx147vL
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie: Jak nazywa się kanon, który można powtarzać w nieskończoność, ponieważ nie ma określonego zakończenia? Możliwe odpowiedzi: 1. kołowy, 2. swobodny, 3. spiralny.
Wskaż kanon, który można powtarzać w nieskończoność, ponieważ nie ma określonego zakończenia (tak jak kanon prosty)?
swobodny
spiralny
kołowy
R105hzKjayzJz
Ćwiczenie 7
Panie Janie to jeden ze średniowiecznych kanonów, który miał swoje odpowiedniki w wielu krajach. Dopasuj tytuł utworu do języka w jakim był wykonywany. Tytuły: 1. Frere Jacques, 2. Bruder Jakob, 3. Mester Jakob, 4. Broeder Jakob Języki: a. flamandzki, b. francuski, c. duński, 4. niemiecki.
Panie Janie to jeden ze średniowiecznych kanonów, który miał swoje odpowiedniki w wielu krajach. Dopasuj tytuł utworu do języka w jakim był wykonywany. Tytuły: 1. Frere Jacques, 2. Bruder Jakob, 3. Mester Jakob, 4. Broeder Jakob Języki: a. flamandzki, b. francuski, c. duński, 4. niemiecki.
Panie Janie to jeden ze średniowiecznych kanonów, który miał swoje odpowiedniki w wielu krajach. Połącz nazwę utworu z językiem.
duński, flamandzki, niemiecki, francuski
Frere Jacques - ....................
Bruder Jakob - ....................
Mester Jakob - ....................
Broeder Jakob - ....................
Słownik pojęć
Homonimy
Homonimy
wyrazy o tym samym brzmieniu (czasem też pisowni), jednak o odmiennym znaczeniu, np. zamek: budowla, zapięcie bluzy bądź mechanizm w drzwiach.
Imitacja
Imitacja
jedna z najstarszych polifonicznych technik, która polega na powtórzeniu melodii jednego głosu w drugim.
Kanon w muzyce
Kanon w muzyce
to utwór wielogłosowy, wykonywany przez 2, 3, 4 głosy. Kanon polega na powtarzaniu sekwencji utworu przez kolejne głosy. Najpopularniejszym kanonem jest utwór Panie Janie.
Kanon w sztuce
Kanon w sztuce
wzór estetyczny, zależny od danej epoki, najczęściej dotyczący przedstawienia ludzkiego ciała lub architektury.
Kontrapunkt
Kontrapunkt
technika kompozytorska w utworach wielogłosowych.
Polifonia
Polifonia
[gr.], muz. rodzaj faktury wynikający z występowania w utworze kilku niezależnych, lecz skoordynowanych ze sobą linii melodycznych, w przeciwieństwie do homofonii; także technika kompozytorska polegająca na prowadzeniu, zgodnie z regułami kontrapunktu, jednocześnie 2 lub więcej linii melodycznych.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
REKV2yabvRu2T1
Ilustracja przedstawia Awicennę - średniowiecznego perskiego uczonego, lekarza i filozofa, twórcę kanonu medycyny. Na zdjęciu znajduje się mężczyzna z brodą, ubrany w długie arabskie szaty. Pod jego ręką leżą księgi.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RciKQWo4c1zpG1
Ilustracja przedstawiająca rysunek Leonarda da Vinci pt. „Człowiek witruwiański”. Rysunek, stworzony ołówkiem i atramentem na papierze, przedstawia figurę nagiego mężczyzny w dwóch nałożonych na siebie pozycjach, wpisaną w okrąg i kwadrat. Mężczyzna ma rozchylone ręce ku górze na wysokości ramion. Rysunek zwraca uwagę na fakt, że wysokość dorosłego człowieka równa się w przybliżeniu szerokości jego rozstawionych ramion. Rysunkowi towarzyszy tekst sporządzony, tzw. pismem lustrzanym.
Źródło: online-skills.
RwsdFFfhsPA8y1
Ilustracja przedstawia zapis nutowy, składający się z pięciolinii, na których umieszczone są zapisy określonych znaków muzycznych średniowiecznego kanonu „Sumer is icumen in”.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RiBgeK7SHuOzU1
Ilustracja przedstawiająca kompozytora, Jana Sebastiana Bacha. Na ilustracji przedstawiony jest elegancko ubrany mężczyzna, na głowie ma lokowaną perukę.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Biblioteka muzyczna
Rs5XN0IEwEO73
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z dwóch pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji francuskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wersji francuskiej, śpiewana w kanonie oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje trzech mężczyzn. Wszyscy śpiewają tą samą melodię, ale w różnym czasie. Zaczyna mężczyzna pierwszy i solo śpiewa tekst: Frere Jacques, Frere Jacqeus. Kiedy pierwszy mężczyzna kontunuuje i śpiewa tekst dorme vous, dorme vous, drugi mężczyzna rozpoczyna swój śpiew i śpiewa pierwsze takty piosenki z tekstem: Frere Jacqeus. Po czterech taktach utworu śpiew rozpoczyna trzeci mężczyzna. Dalej śpiewają we trzech - w trzygłosowym kanonie.
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z dwóch pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji francuskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wersji francuskiej, śpiewana w kanonie oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje trzech mężczyzn. Wszyscy śpiewają tą samą melodię, ale w różnym czasie. Zaczyna mężczyzna pierwszy i solo śpiewa tekst: Frere Jacques, Frere Jacqeus. Kiedy pierwszy mężczyzna kontunuuje i śpiewa tekst dorme vous, dorme vous, drugi mężczyzna rozpoczyna swój śpiew i śpiewa pierwsze takty piosenki z tekstem: Frere Jacqeus. Po czterech taktach utworu śpiew rozpoczyna trzeci mężczyzna. Dalej śpiewają we trzech - w trzygłosowym kanonie.
Źródło: online-skills.
R3wfjwLEy4Dzh
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z czterech pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji polskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wykonaniu chóru dziecięcego Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje chór dziecięcy. Dzieci unisono wykonują dwukrotnie całą melodię.
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy, składający się z czterech pięciolinii, na których umieszczony jest zapis piosenki „Panie Janie” w wersji polskiej. Metrum określono jako cztery czwarte. Piosenka składa się z następujących dźwięków: f,g,a, f, f,g,a, f, a, b, c, a, b, c, c, d, c, b, g, e, c, d, c, b, g, e, f, c, f, f, c, f. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Piosenka Panie Janie w wykonaniu chóru dziecięcego Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawi się możliwość odsłuchania muzyki. Utwór wykonuje chór dziecięcy. Dzieci unisono wykonują dwukrotnie całą melodię.
Źródło: online-skills.
R11pFXOQ32tuD
Ilustracja interaktywna przedstawia historyczny zapis nutowy średniowiecznego kanonu „Sumer is icumen in”. Nuty w kształcie rombów, umieszczone są na siedmiu sześcioliniach. Kilkukrotnie pojawiają się w nutach ozdobne litery. Pod nutami, ozdobną czcionką, napisany jest tekst pieśni. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Średniowieczny kanon Sumer is icumen in oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu kilku mężczyzn śpiewa w języku staroangielskim kanon. Najpierw kolejno zaczynają śpiewać tekst „Sing kuku” potem pojawia się wesoła melodyjka, którą mężczyźni wykonują kolejno. Muzyka narasta. Momentami powtarzające się kuku - przypomina śpiew kukułki.
Ilustracja interaktywna przedstawia historyczny zapis nutowy średniowiecznego kanonu „Sumer is icumen in”. Nuty w kształcie rombów, umieszczone są na siedmiu sześcioliniach. Kilkukrotnie pojawiają się w nutach ozdobne litery. Pod nutami, ozdobną czcionką, napisany jest tekst pieśni. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetli się napis: Średniowieczny kanon Sumer is icumen in oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu kilku mężczyzn śpiewa w języku staroangielskim kanon. Najpierw kolejno zaczynają śpiewać tekst „Sing kuku” potem pojawia się wesoła melodyjka, którą mężczyźni wykonują kolejno. Muzyka narasta. Momentami powtarzające się kuku - przypomina śpiew kukułki.
Źródło: online-skills.
R9hHB6CJTa5wv
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Johanna Pachelbela. Mężczyzna z dużymi, ciemnymi oczami. Ma dłuższe, lekko lokowane włosy. Ubrany w białą koszulę i ciemną marynarkę. Po zaznaczeniu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Johanna Pachelbela. Mężczyzna z dużymi, ciemnymi oczami. Ma dłuższe, lekko lokowane włosy. Ubrany w białą koszulę i ciemną marynarkę. Po zaznaczeniu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny.
Bibliografia
Bogusław Schaeffer, Dzieje muzyki, WSiP, Warszawa 1988
Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 1995
