25 I 41 n.e. – początek panowania Klaudiusza jako cesarza
43 r. – zdobycie Brytanii przez Klaudiusza
48 r. – śmierć Messaliny
52 r. – ukończenie Aqua Claudia
13 X 54 – śmierć Klaudiusza
1
Scenariusz dla nauczyciela
R1KLx9usetUhM1
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
2. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii starożytnej:
2) historia Rzymu:
e) Rzym pod władzą cesarzy; sylwetki wybranych cesarzy: Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz, Neron, Wespazjan, Trajan, Hadrian, Marek Aureliusz, Domicjan, Konstantyn Wielki,
9. potrafi scharakteryzować i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu historii starożytnej:
2) historia Rzymu:
e) Rzym pod władzą cesarzy; sylwetki wybranych cesarzy: Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz, Neron, Wespazjan, Trajan, Hadrian, Marek Aureliusz, Domicjan, Konstantyn Wielki,
Nauczysz się
wskazywać źródła historyczne do biografii Klaudiusza;
wskazywać podstawowe fakty z życia cesarza Klaudiusza;
rozwijać samodzielnie własną wiedzę w tym zakresie;
dokonywać oceny postępowania i osiągnięć Klaudiusza;
doskonalić umiejętności przekładu tekstu łacińskiego.
Swetoniusz, Żywoty Cesarów, J. Niemirska‑Pliszczyńska
Młodość i studia
Ponieważ Klaudiusz nie był przygotowywany do pełnienia żadnych urzędów, spędził swoją młodość na studiach. Był bardzo uczonym człowiekiem, miał swoich nauczycieli, którzy dbali o jego intelektualny rozwój. Dzięki ich staraniom, pomimo wady wymowy, Klaudiusz nauczył się przemawiania. Jego pasją stała się historia, a także znał się na prawie. Wiemy również o jego bogatej twórczości literackiej. Przetłumacz poniższy fragment, aby dowiedzieć się, jaki był stosunek Klaudiusza do języka greckiego.
Nec minorem7b78b130ce10f5bf_0000000000005Nec minore cura Graeca studia secutus est, amorem praestantiamque linguae occasione omni professus. Cuidam barbaro Graece ac Latine disserenti: „cum utroque”, inquit, „sermone nostro sis paratus”; et in commendanda patribus conscriptis Achaia, gratam sibi provinciam ait communium studiorum commercio; ac saepe in senatu legatis perpetua oratione respondit. Multum vero pro tribunali etiam Homericis locutus est versibus. Denique et Graecas scripsit historias.
Nie mniej gorliwie zajmował się literaturą grecką; przy każdej sposobności świadczył publicznie swą miłość do tego języka i składał hołd jego doskonałemu pięknu. Pewnemu barbarzyńcy, który przemawiał po grecku i po łacinie, rzekł: Ponieważ jesteś tak obeznany z naszymi obydwoma językami... Polecając opiece senatu prowincję Achaję, rzekł, że ta prowincja miła mu jest dzięki wspólnocie zainteresowań kulturalnych Grecji i Rzymu. Często w senacie posłom odpowiadał z miejsca dłuższym przemówieniem po grecku. Nawet w trybunale sądząc przytaczał wiersze Homera. Wreszcie napisał dwa greckie dzieła historyczne.
m7b78b130ce10f5bf_0000000000006
Źródło: De Vita Caesarum, Libri VIII in aedibvs B. G. Tevbneri, Lipsiae 1908. Tłumaczenie: Swetoniusz, Żywoty Cesarów, tłum. J. Niemirska‑Pliszczyńska, Wrocław 1987.
Klaudiusz na tronie
Jak już wspomniano, Klaudiusz nie spodziewał się na pewno, że zostanie cesarzem. Prawdopodobnie też tego nie chciał. Po zamordowaniu Kaliguli pretorianie deliberowali nad tym, co począć z władzą. Powrócić do ustroju republikańskiego czy utrzymać jedynowładztwo? Wiedzieli, że dzięki „swojemu” cesarzowi mogliby liczyć na przywileje i wpływ na władzę. Klaudiusz został więc cesarzem niejako przez przypadek. Warto oddać głos Swetoniuszowi, który tak opisuje ogłoszenie Klaudiusza cesarzem przez gwardzistów: Oto spiskowcy godzący na życie Gajusa oddalili od cesarza cały dwór pod pozorem, jakoby Gajus pragnął samotności. Klaudiusz usunięty wraz z innymi schronił się do pawilonu zwanego Her‑meum. Wkrótce potem wypłoszony wieścią o zabójstwie, wpełznął na sąsiedni taras i skrył się w fałdach zasłony zawieszonej u drzwi. Przebiegający tędy przypadkiem prosty żołnierz zauważył stopy. Pragnąc dowiedzieć się, kto to jest, rozpoznał ukrywającego się Klaudiusza i wyciągnął go. Klaudiusz ze strachu padł mu do kolan. Tymczasem żołnierz pozdrowił go mianem cesarza. Stąd zaprowadził go do innych współtowarzyszy, niepewnych, co dalej robić, i tylko hałasujących. Ci wepchnęli go do lektyki, a ponie‑waż niewolnicy Klaudiusza rozbiegli się, więc sami żołnierze, zmieniając się po kolei, na ramionach po‑nieśli go do obozu. (…) Przyjęty do wnętrza obozu, przenocował wśród placówek żołnierskich, nie tracąc ufności mimo braku nadziei na przyszłość.
Polecenie 1
W wyborze Klaudiusza na cesarza wielkie znaczenie mieli pretorianie. Przypomnij sobie wydarzenia z historii Rzymu od II w. p.n.e. i przygotuj krótką wypowiedź, w której opiszesz, jak powiększało się znaczenie żołnierzy i jaki był ich wpływ na wydarzenia polityczne.
RdNCwprMffISs
m7b78b130ce10f5bf_0000000000007
Swetoniusz, Żywoty Cesarów, tłum. J. Ejsmond
Klaudiusz jako twórca dzieł
Choć Klaudiusz nie był przygotowywany do sprawowania władzy politycznej, czasy jego panowania nie były latami stagnacji. Cesarz ten zrealizował zamysł Oktawiana i powiększył obszar imperium o tereny Brytanii. Sam Klaudiusz był obecny na wyspie i dotarł do miejscowości Camulodunum, czyli Colchester. Miało to miejsce w 43 r.
Prezentacja 3D - Klaudiusz i jego dzieła
R110409Dd4hg71
R1MhXL90wGmxi
Ćwiczenie 2
RocOIDzQFFxVQ1
RcW0katb768xT1
Osoba Klaudiusza widziana przez Swetoniusza
Swetoniusz przedstawia Klaudiusza jako człowieka słabego charakteru. Często ulegał on prośbom swych żon albo wyzwoleńców, którzy skrzętnie to wykorzystywali. Wydawał się być również roztargniony i nieuważny, zapominał o wyrokach, które wcześniej wydał (np. chciał grać w kości z osobami, które wcześniej uśmiercił). Charakteryzowała go również bojaźń. Wszędzie węszył spisek, a do uczty zasiadał tylko w otoczeniu straży. Jeśli doszła do jego uszu jakaś wiadomość o spisku od razu gotów był rezygnować z władzy cesarskiej, byle ocalić życie. Był również porywczy, gniewliwy, a z czasem ujawniło się jego okrucieństwo i żądza krwi. Do jego wad należało również łakomstwo. Często organizował uczty, które opuszczał przejedzony i przepity. Gdy spał po uczcie z otwartymi ustami, jego słudzy używali piórka, aby powodować wymioty i w ten sposób pomóc władcy.
R11vpo0bFjq9I
Ćwiczenie 3
Żony Klaudiusza, i jego śmierć
Waleria Messalina
R1XF1ViEX2Cdz1
R7aBYxnjZyDrs
R1Gt79ReNW1IU
RRGnRR4K50Vyr
Ćwiczenie 4
Połącz w pary postać z opisem kim były. Osoba: Messalina Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Agryppina Młodsza Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Brytanik Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Narcyz Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Seneka Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny
Połącz w pary postać z opisem kim były. Osoba: Messalina Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Agryppina Młodsza Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Brytanik Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Narcyz Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny. Osoba: Seneka Możliwe odpowiedzi: 1. ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, 2. jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, 3. pisarz, filozof, wychowawca Nerona, 4. syn Klaudiusza i Messaliny, 5. wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny
Połącz w pary postać z opisem kim były
jedna z żon Klaudiusza, słynąca z urody, ale i rozpustnego stylu życia, pisarz, filozof, wychowawca Nerona, wyzwoleniec Klaudiusza, który przyczynił się do śmierci Messaliny, ostatnia żona Klaudiusza, matka Nerona, syn Klaudiusza i Messaliny
Messalina
Agryppina Młodsza
Brytanik
Narcyz
Seneka
Śmierć Klaudiusza
Klaudiusz zmarł 14 października 54 r. Nie ulega wątpliwości, że został otruty. Prawdopodobnie dodano trucizny do jego ulubionej potrawy z grzybów. Agrypina utrzymywała wieść o jego śmierci przez kilka godzin w tajemnicy, czyniąc wszystko, by zapewnić władzę Neronowi. Po śmierci Klaudiusza włączono w poczet bogów.
R1SUDSzJZ4qEP
Ry2WSMKGBBsbC
Ćwiczenie 5
R1Z2WsWxfG0MM
Ćwiczenie 6
R14IOtLSapmD0
Ćwiczenie 7
Słowniki
Słownik pojęć
Panegiryk
Panegiryk
panegiryk [łac. < gr. panēgyrikós ‘wygłaszany na uroczystym zebraniu ogólnym’], wypowiedź pochwalna, wysławiająca, często w przesadnie pochlebny sposób, osobę, czyn, wydarzenie.
Satyra
Satyra
gatunek poetycki obejmujący utwory ośmieszające, piętnujące negatywne przejawy życia społecznego, obyczajowego, politycznego; w formie zbliżona do gawędy lub rozprawy moralizatorskiej, o określonych rygorach kompozycyjnych, stylistycznych i wersyfikacyjnych; przedstawia zjawiska ogólnoludzkie lub konkretne, niekiedy służy celom ideowym, polemicznym, dydaktycznym; ukształtowana w literaturze rzymskiej (Lucyliusz, Horacy, Persjusz, Juwenalis)
Wyzwoleńcy
Wyzwoleńcy
wyzwoleńcy, gr. apeleútheroi, łac. liberti, ludzie, którzy byli niewolnikami, a stawali się wolni; w starożytnej Grecji otrzymywali prawa metojków, w Rzymie — niepełne prawo obywatelskie; z pełnego prawa korzystali już ich synowie; wyzwoleńcy trudnili się głównie handlem i rzemiosłem.
Słownik łacińsko‑polski
R1HeSJS9mvH1Tm7b78b130ce10f5bf_00000000000111
m7b78b130ce10f5bf_0000000000011
m7b78b130ce10f5bf_0000000000011
minor , -ari, -atus sum (1) grozić, zagrażać
cura, -ae (f.) opieka (z gen.)
studium, -i (n.) ubieganie się o co, chęć do czego, gorliwość, ochota
sequor, -i, secutus sum (3) iść za kim, następować, ustępować, postępować, towarzyszyć