Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Ri5e4zFmyHtgo1
Na zdjęciu pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Pomnik przedstawia Chopina siedzącego pod wierzbą płaczącą. W tle znajduje się park w jesiennych barwach. Temat lekcji: Konkurs pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

Konkurs pianistyczny im. Fryderyka Chopina

Ważne daty

1810 - 1849 – lata życia Fryderyka Chopina;

1927 – I edycja Konkursu Chopinowskiego;

1949 – IV edycja Konkursu Chopinowskiego;

1955 – V edycja Konkursu Chopinowskiego;

1975 – IX edycja Konkursu Chopinowskiego;

2005 – XV edycja Konkursu Chopinowskiego.

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

RofGlv4TH6oei
Scenariusz zajęć do pobrania

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne, określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

2) zna i wymienia instytucje upowszechniające kulturę muzyczną we własnym regionie, kraju i na świecie oraz ich działalność, a także śledzi wydarzenia artystyczne;

Nauczysz się

stosować właściwą terminologię muzyczną;

rozpoznawać polskich laureatów Konkursu Chopinowskiego;

opisywać przebieg Konkursu Chopinowskiego.

Historia Konkursu Chopinowskiego

Konkursy instrumentalne pozwalają młodym muzykom zaprezentować swój kunszt wykonawczy i interpretacyjny. Jednym z najstarszych jest Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, nazywany inaczej Konkursem Chopinowskim. To warszawskie wydarzenie należy do najbardziej prestiżowych, a uzyskanie w nim tytułu laureata otwiera drogę do kariery światowej. Pierwsza edycja odbyła się w 1927 roku. Od początku poświęcony był tylko jednemu kompozytorowi, uważanemu za ucieleśnienie całego romantyzmu - Fryderykowi Chopinowi. Miejscem wydarzenia była sala Filharmonii w Warszawie, przemianowanej potem na Filharmonię NarodowąFilharmonia NarodowaFilharmonię Narodową w Warszawie. Kolejne edycje miały odbywać się co pięć lat, jednak z uwagi na II wojnę światową IV edycja konkursu musiała poczekać do roku 1949, natomiast z powodu odbudowy sali koncertowej V edycja odbyła się sześć lat później. Kolejne edycje odbywają się według wstępnych założeń – co pięć lat.

RZ46NC2Cjj28B
Filharmonia Narodowa w Warszawie, odbywa się w niej Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, wikimedia.org, domena publiczna
R9kbGyx5dBHX5
Ilustracja przedstawia fotografię Fryderyka Chopina. Kompozytor siedzi, ręce ma skrzyżowane na udach. Patrzy na wprost. Ma dłuższe, ciemne włosy zakrywające ucho. Niewielkie ciemne oczy, dość wyraźne brwi. Duży nos i średnie usta. Jest smutny bądź zamyślony. Ubrany jest w białą koszulę i jasny płaszcz. Pod szyją ma zawiązaną ciemną apaszkę. Fotografia jest czarno-biała. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawia się napis: Fryderyk Chopin (1810 – 1849) – polski kompozytor romantyczny, uważany za ucieleśnienie całej epoki. Już od początku uznany był za genialne dziecko. Ze względu na zabory musiał opuścić kraj, emigrował do Francji. Zmarł w wieku 39 lat z powodu licznych chorób, m.in. gruźlicy. Jego ciało pochowane jest w Paryżu, jednak serce przewieziono do Polski i umieszczono je w kościele św. Krzyża w Warszawie.

Zasady Konkursu Chopinowskiego

Przebieg konkursu zmieniał się wraz z kolejnymi edycjami. Początkowo miał dwa etapy, następnie trzy, a obecnie składa się z czterech. Pierwszy  obejmuje wykonanie wybranego nokturnuNokturnnokturnu, dwie etiudyEtiudaetiudy oraz balladęBalladaballadę, scherzoScherzoscherzo, lub Barkarolę Fis‑dur op. 60, lub FantazjęFantazjaFantazję f‑moll op. 49. Kolejność wykonywania utworów jest dowolna z wyjątkiem etiud z grup a i b, które należy wykonać jedna po drugiej.  W drugim etapie uczestnicy wykonują jeden wybrany utwórII etap konkursu:wybrany utwór z pośród podanych, jeden walc, jeden polonez oraz dowolny utwór lub utwory Chopina, tak aby wypełnić czas występu, który trwa od 30 do 40 minut. Trzeci etap skupia się na mazurkachMazurekmazurkach – należy wykonać ich cały cykl, a także Sonatę b‑moll op. 35, lub Sonatę h‑moll op. 58 lub pełny cykl Preludiów op. 28. Ostatni  czwarty etap jest finałem, w którym wykonywany jest jeden z koncertów fortepianowych Chopina – e‑moll op. 11, lub f‑moll op. 21. Konkurs przewiduje nagrody stałe, a także nagrody specjalne, np. za najlepsze wykonanie mazurków, za najlepsze wykonanie koncertu itp. Spośród finalistów wybierany jest laureat, który według jury zagrał najlepiej ze wszystkich finalistów.

Dwie grupy etiud - I etap
II etap konkursu:
Walce
Polonezy
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi utworów Fryderyka Chopina: Barkarola Fis‑Dur, Fantazja f‑moll i Ballada G‑dur. Odpowiedz na pytanie: Jakie utwory mogą wykonywać uczestnicy pierwszego etapu Konkursu Chopinowskiego?
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi utworów Fryderyka Chopina: Barkarola Fis‑Dur, Fantazja f‑moll i Ballada G‑dur. Odpowiedz na pytanie: Jakie utwory mogą wykonywać uczestnicy pierwszego etapu Konkursu Chopinowskiego?
R18nbg5s8mia8
Na nagraniu Barkarola Fis-dur Fryderyka Chopina. Utwór w tempie umiarkowanym, w metrum 12/8. Jego podstawą jest śpiewna linia melodyczna. Melodii towarzyszy powtarzająca się figura akompaniamentu w basie. Melodia jest bogato ornamentowana. Formę dzieła określić można ogólnie jako trzyczęściową A B A1. W utworze można także wyróżnić krótki, intrygujący wstęp oraz przepiękną kodę.
RtFs0nqoWkDES
Na nagraniu Fantazja f-moll Fryderyka Chopina. To dzieło szeroko rozbudowane będące skomplikowaną muzyczną opowieścią. Przebieg utworu w skrócie wygląda tak: wstęp z dwoma tematami "marszowymi", część pierwsza przedstawiająca różne tematy melodyczne, liryczna część centralna rodzaj repryzy i koda. Nastrój bardzo często się zmienia, utwór jest bardzo skomplikowany.
R1ZbIzfBWe0Db
Na nagraniu Ballada g-moll opus dwudzieste trzecie Fryderyka Chopina. Utwór ma bajkową, fantastyczną aurę. Często występuję tempo rubato - jakby budzenie się z zamyślenia, wydobywanie z pamięci. Melodia jest piękna, nostalgiczna, wznosi się i opada w kołyszącym się miarowo metrum 6/4. Opowieść powoli rośnie. Utwór nabiera tonów dramatycznych. To, co następuje później, toczy się na kształt bliski formie, którą nazywamy sonatowym allegrem. Po ekspozycji jawi się część zwana przetworzeniem, w której oba tematy ulegają gruntownemu przeobrażeniu.

Polacy, którzy zostali laureatami Konkursu Chopinowskiego

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina ma za sobą już XVII edycji. W czterech z nich to Polacy uzyskali tytuł laureata, byli to Halina Czerny‑Stefańska (edycja IV), Adam Harasiewicz (edycja V), Krystian Zimerman (edycja IX) oraz Rafał Blechacz (edycja XV).

RuIyL3xAfAwzM
Ilustracja przedstawia portret Haliny Czerny-Stefańskiej. Na czarno-białym zdjęciu piękna, młoda kobieta. Ma lekko kręcone włosy, sięgające do brody, ciemne oczy i ciemną, wyraźną oprawę oczu. Ubrana jest w ciemny strój z dużym białym kołnierzem w kratkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Fryderyk Chopin, „Grande valse brillante op. 18” wykonawca Halina Czerny Stefańska. Halina Czerny-Stefańska (1922 -2001) to polska pianistka, która uzyskała tytuł laureata IV edycji Konkursu Chopinowskiego. Zyskała światową sławę jako pianistka, pedagog, a także jurorka w najbardziej prestiżowych konkursach. Po naciśnięciu punktu, pojawia się też możliwość odsłuchania nagrania. Nagrany utwór jest błyskotliwy, wesoły, wytworny. Pojawia się w nim kilka tanecznych melodii, które się przeplatają odchodzą i powracają. Utwór wykonany jest na fortepianie z dużą lekkością i swobodą.
RIBXD1XA2YqTA
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Adama Harasiewicza. Na zdjęciu znajduje się starszy, siwy mężczyzna. Ma jasne oczy, patrzy wprost do kamery. Zdjęcie wykonano prawdopodobnie w studiu radiowym, przed pianistą znajduje się mikrofon. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Fryderyk Chopin, „Nokturn cis-moll op. posth no. 20” Wykonawca: Adam Harasiewicz. Adam Harasiewicz (1932) jest polskim pianistą, który uzyskał tytuł laureata V edycji Konkursu Chopinowskiego. Dzięki konkursowi jego kariera przybrała rangę światowej. Koncertował w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Był także jurorem prestiżowych konkursów międzynarodowych. Punkt aktywny uruchamia również muzykę. Na nagraniu smutny, poważny i refleksyjny utwór wykonany na fortepianie. Rozpoczyna się kilkoma ponurymi akordami później pianista snuje piękną, ozdobną, bardzo smutną melodię. W kolejnym fragmencie melodia na chwilę staje się trochę bardziej optymistyczna. Po chwili rozjaśnienia powraca pierwszy bardzo smutny temat. Utwór pozostaje smutny prawie do końca… Na końcu pojawia się rozłożony durowy akord.
RQYYKCkok2IbU
Na ilustracji zdjęcie Krystiana Zimermana. Pianista ma młodzieńczy uśmiech, siwe włosy, wąsy i brodę. Ma ciemne okulary, opuszczone na nos tak, że widać niebieskie oczy. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawia się napis: Fryderyk Chopin, Fantazja f-moll, opus czterdzieste dziewiąte, wykonawca: Krystian Zimmerman. Krystian Zimmerman (1956) jest polskim pianistą, który uzyskał tytuł laureata IX edycji Konkursu Chopinowskiego. Jest jednym z najbardziej znanych obecnie koncertujących pianistów, występuje na całym świecie. Punkt aktywny uruchamia również muzykę. Na nagraniu utwór rozpoczynający się marszową melodią, graną w niskim rejestrze fortepianu, występującą na przemian z wysoko zagranym drugim tematem. Środkowa cześć utworu ma zmienny charakter: usłyszymy tutaj sicilianę i dwa różne walce. Utwór jest bardzo dramatyczny, często zmienia się dynamika i jego charakter.
RY0Qp9jVJoZAu
Ilustracja przedstawia zdjęcie Rafała Blechacza. Pianista to młody, ciemnowłosy mężczyzna w okularach. Ubrany jest w czarny golf i w czarną marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetli się napis: Fryderyk Chopin, Polonez As-dur opus pięćdziesiąte trzecie. Wykonawca: Rafał Blechacz. Rafał Blechacz (1985) jest polskim pianistą, który uzyskał tytuł laureata XV edycji Konkursu Chopinowskiego. Punkt aktywny uruchamia również muzykę. Na nagraniu dostojny, majestatyczny, ozdobny, pełen wigoru polonez As-dur. Takty wstępne, zapowiadające wejście poloneza, mają rozmach i gest, zarazem dostojność i siłę przebicia. W temacie poloneza brzmi siła, upór i dążenie wzwyż. W partii centralnej utworu rozbrzmiewają fanfary na tle miarowych oktaw basu. I dopiero, po osiągnięciu szczytu i pełni brzmienia, odezwie się na moment ton liryczny. A potem, jak można się było spodziewać, wraca polonez w swej dumnej, heroicznej pełni.

Zadania

R64pnV00lNpVO
Ćwiczenie 1
Wskaż edycje Konkursu Chopinowskiego w których Polacy uzyskali tytuł laureata. Możliwe odpowiedzi: 1. Pierwsza edycja, 2. Druga edycja, 3. Czwarta edycja, 4.Piąta edycja, 5. Dziewiąta edycja, 6. Dziesiąta edycja, 7. Piętnasta edycja.
R1eofG1eOXbow
Ćwiczenie 2
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Konkurs Chopinowski odbywa się co pięć lat. 2. Podczas II wojny światowej odbyły się dwie edycje Konkursu Chopinowskiego. 3. Konkurs Chopinowski poświęcony jest wyłącznie twórczości Fryderyka Chopina. 4. Konkurs Chopinowski zawsze składał się z czterech etapów.
R1VjpOwNmWpse
Ćwiczenie 3
Podaj nazwiska co najmniej 3 laureatów Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego.
RNu2jPfpUyTIl
Ćwiczenie 4
Wymień co najmniej 4 formy, które komponował Fryderyk Chopin i które są wykonywane podczas Konkursów Chopinowskich.
RXIbce9czcrNq
Ćwiczenie 5
Wskaż rok, w którym odbyła się I edycja Konkursu Chopinowskiego. Możliwe odpowiedzi: 1920, 1927, 1924, 1849.
RBCjWGFxiLSTw
Ćwiczenie 6
Wskaż nazwę miejscowości, w której odbywa się Konkurs Chopinowski. Możliwe odpowiedzi: a. Stalowa Wola, b. Paryż, c. Warszawa d. Żelazowa Wola.
R1o8HZwhUfd7e
Ćwiczenie 7
Wskaż jaki utwór wykonują uczestnicy czwartego etapu Konkursu Chopinowskiego. Możliwe odpowiedzi: Koncert fortepianowy, ballada, mazurek, polonez.

Słownik pojęć

Ballada
Ballada

utwór wokalny o treści epickiej, wolny i nastrojowy; też: utwór instrumentalny o swobodnej budowie.

Etiuda
Etiuda

krótki utwór na instrument solo przeznaczony w założeniu dla celów ćwiczeniowo‑technicznych; szkolne etiudy, np. fortepianowe, opierają się zwykle na jednym wybranym problemie technicznym; etiudy koncertowe — obok walorów dydaktycznych mają wartość dzieł artystycznych (między innymi: F. Chopin, F. Liszt, C. Debussy)

Fantazja
Fantazja

utwór instrumentalny o swobodnej budowie, często improwizowany, nawiązujący także do istniejących już w danym okresie form i gatunków.

Filharmonia Narodowa
Filharmonia Narodowa

polska instytucja kultury, pod jej patronatem organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina oraz festiwal Warszawska Jesień. W gmachu instytucji urzęduje Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej. W samym budynku często odbywają się koncerty symfoniczne, recitale, wieczory kameralne, koncerty dla młodzieży, niedzielne koncerty, Poranki i Popołudnia dla Małych Melomanów. Oprócz tego w siedzibie Filharmonii organizowane są kongresy, sympozja, ekspozycje i spotkania. Instytucja posiada salę koncertową na 1072 miejsca oraz salę kameralną na 378 miejsc. Warto nadmienić, że Filharmonia Narodowa pełni także funkcję nagraniową dla polskich i zagranicznych firm płytowych.

Mazurek
Mazurek

stylizowana forma muzyczna oparta na jednym z trzech tańców tj. mazurze, oberku czy kujawiaku, w metrum Indeks górny 3/Indeks dolny 4 lub Indeks górny 6/Indeks dolny 8. Tempo zróżnicowane, od wolnego do szybkiego. Wśród znanych kompozytorów tworzących mazurki wyróżnia się: Fryderyka Chopina, czy Karola Szymanowskiego.

Nokturn
Nokturn

utwór instrumentalny o spokojnym, sentymentalnym charakterze, mający oddać nastrój nocy.

Scherzo
Scherzo

pogodny utwór muzyczny.

Walc
Walc

taniec towarzyski w takcie 3/4, w tempie umiarkowanie szybkim; też: muzyka do tego tańca lub utwór muzyczny oparty na jego rytmie.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

J. Habela, Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998.

sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Janusz Ekiert, Chopin wiecznie poszukiwany: Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, Warszawa 2010.