Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RAOMQDKO4pJsc1

Kubizm – kierunek, który zrewolucjonizował malarstwo

Źródło: online-skills.

Ważne daty

ok 1906 – prekubizm

1907 – początek kubizmu – Pablo Picasso maluje Panny z Avignon

1910‑1912 – funkcjonował kubizm analityczny

1913‑1914 – lata świetności kubizmu syntetycznego

mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000019
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RqWXjLL08dfrt1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000022

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;

8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000034
Nauczysz się

określać ramy czasowe kubizmu;

wymieniać nazwiska prekursorów kubizmu;

charakteryzować twórczość wybranych twórców;

wskazywać założenia kubizmu;

wyjaśniać etymologię słowa kubizm;

prezentować fazy rozwoju kubizmu;

oznaczać cechy formalne prac w stylu kubistycznym i wskazywać prace wykonane w tym stylu;

podawać źródła inspiracji kubistów;

wyliczać główne tematy dzieł kubistycznych;

tworzyć prace na zadany temat (przygotować martwą naturę w stylu kubistycznym).

mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000040

Wprowadzenie

Kubizm pojawił się we Francji na początku XX wieku. Nie zalicza się go do kierunków artystycznych, nie reprezentował bowiem programu określonej grupy twórców. Był raczej skutkiem twórczych i jak się okazało, rewolucyjnych eksperymentów i poszukiwań malarskich kilku wybitnych artystów.

PrekursoremPrekursorPrekursorem kubizmu byli Georges Braque, do którego wkrótce dołączył Pablo Picasso. Kliknij zdjęcie i sprawdź, co artyści mówili o kubizmie.

RLliGQcLxCdjZ1
Ilustracja interaktywna przedstawia czarno-białe zdjęcie Georgesa Braque i Pabla Picassa. Georges Braque ma bujne, siwe włosy. Ubrany jest w marynarkę oraz białą koszulę. Pablo Picasso ma na sobie koszulę z kołnierzem. Postacie rozmawiają, Picasso zwrócony jest w stronę Braque'a. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami: Punkt 1: Pablo Picasso: Nie chcieliśmy robić kubizmu, ale wypowiedzieć to, co w nas było. Punkt 2: Georges Braque: Kubizm dla mnie, a raczej mój kubizm, jest środkiem stworzonym przeze mnie, na mój użytek, przede wszystkim w celu dostosowania malarstwa do skali moich możliwości.
Georges Braque i Pablo Picasso, modernnow.com, CC BY 3.0
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000080

Rewolucja kubistyczna

Rewolucja kubistyczna dokonała się w latach 1907‑1914. Do Pabla Picassa oraz Georgesa Braque’a dołączyli: Juan Gris, Fernand Léger, Jean Metzinger, Louis Marcoussis i inni. Zmiany dotyczyły problematyki przestrzeni, perspektywyPerspektywaperspektywy i przedstawiania na dwuwymiarowej powierzchni płótna trójwymiarowych brył.

Poniżej przedstawiono reprodukcje dwóch obrazów powstałych w podobnym czasie – na początku XX w., i przedstawiających ten sam temat – pejzaż miejski, na którym widać architekturę, aleję, ludzi, roślinność.

Przyjrzyj się reprodukcjom, zwracając szczególną uwagę na sposób przedstawienia perspektywy, a następnie rozwiąż ćwiczenie.

classicmobile
Ćwiczenie 1
RyoVUSjNrbSP01
Odpowiedz na pytanie. Który obraz został namalowany z zastosowaniem perspektywy? Możliwe odpowiedzi: 1. Pál Jávor, „Aleja Andrássy”, 2. Jean Metzinger, „Pejzaż”.
Źródło: online-skills.
static

Kubiści stworzyli nowy język plastyczny. Przyjrzyj się kubistycznym dziełom prezentowanym w galerii.

Nazwa kubizm została wymyślona przez krytyka sztuki, który w ironiczny sposób porównał metodę malarską Braque’a do francuskiego słowa le cube, oznaczającego sześcian, kostkę. Kubistyczny sposób malowania nie dba o powierzchowne podobieństwo. To sztuka kreacji, nie naśladownictwa. Przyjrzyj się reprodukcji. Aby dowiedzieć się, kogo przedstawia praca, kliknij ilustrację.

R1Y5JTuiciBmK1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Louis Marcoussis, „Muzyk”. Ukazuje grającą na wiolonczeli stojącą postać. W tle znajdują się fragmenty elementów związanych z muzyką: stojak na nuty, instrument klawiszowy, harfa. Obraz pocięty jest na fragmenty, w które wkomponowane są różne struktury. Można rozpoznać tapetę, drewno. Dominują w nim błękity, szarości i brązy. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Jestem muzykiem.
Louis Marcoussis, „Muzyk”, 1914, olej na płótnie, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000098

Prekubizm

Pierwsza faza rozwoju kubizmu, nazywana prekubizmem, nawiązywała do dokonań francuskiego malarza Paula Cézanne’a. Obserwując wnikliwie rzeczywistość, artysta doszedł do wniosku, że wszystkie kształty w naturze sprowadzają się do trzech podstawowych brył: kuli, stożka i walca. Malowanie podług kształtu walca, kuli i stożka doprowadziło Cézanne’a do tworzenia form uproszczonych, geometryzowanych – jakby oglądanych z wielu stron. Ukazuje to poniższy obraz, przedstawiający Górę Świętej Wiktorii.

R15PRLc7Uu7S01
Paul Cézanne, "Mont Sainte-Victoire and Chateau Noir", 1904-1906, olej na płótnie, Bridgestone Museum of Art, Tokio, Japonia, wikimedia.org, domena publiczna

Twórczość Paula Cézanne’a szczególnie silny wpływ wywarła na Georgesa Braque’a, który malując w 1908 r. na południu Francji pejzaże, stworzył swe wczesne dzieła kubistyczne. Kliknij na ilustrację przedstawiającą pejzaż Braque’a powstały w Estaque, aby sprawdzić, co sądził o nich inny wybitny francuski malarz, Henri Matisse.

R1N63uHAg0kXn1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Georgesa Braque, „Domy w Estaque”. Ukazuje budynki stojące jeden przy drugim i wzajemnie się zasłaniające. Krajobraz ujęty jest nieco z góry i tworzą go bryły geometryczne widziane z różnych punktów. W obrazie dominują szarości, błękity i brązy. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacja: Punkt 1: To właśnie Braque stworzył pierwszy obraz kubistyczny. Przywiózł ze sobą z Południa pejzaż, przedstawiający wioskę nad brzegiem morza, widzianą z góry. Dla zaakcentowania dachów prawie cały horyzont nieba pomiędzy krawędziami obrazu wypełnił powtarzającymi się formami, które wyobrażały te dachy. -Henri Matisse
Georges Braque, „Domy w Estaque”, 1908, olej na płótnie, LaM, Villeneuve-d'Ascq, Francja, flickr.com, CC BY 3.0

W prekubizmie Picasso i Braque posługiwali się barwami stłumionymi, zdominowanymi przez odcienie brązów, zieleni i szarości. Pod wpływem twórczości Paula Cézanne’a stosowali zgeometryzowane formy przedmiotów. Nie używali światłocienia i odeszli od tradycyjnej perspektywy zbieżnej. Przykładem dzieła z tego okresu może być prezentowany niżej portretPortretportret Gertrudy Stein, autorstwa Pabla Picassa.

RhWcprr0VsE8O1
Pablo Picasso, „Portret Gertrudy Stein”, 1905-1906, olej na płótnie, The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, flickr.com, CC BY 3.0

Sztandarowym dziełem kubistycznym, uznawanym za jedno z najbardziej wpływowych dzieł sztuki ostatnich 100 lat, jest obraz Pabla Picassa Panny z Avignon. Praca wzbudziła duże kontrowersje ze względu na radykalną formę obrazowania – silne deformacje postaci, uproszczenia, geometryzację, brak światłocienia.

Ważną inspiracją dla powstania kubizmu – szczególnie dla Pabla Picassa – było odkrycie twórczości pozaeuropejskiej: sztuki Oceanii oraz plastyki afrykańskiej. Obraz Panny z Avignon jest efektem tych egzotycznych fascynacji Picassa. Aby poznać inspiracje Picassa, kliknij interaktywny punkt na ilustracji.

R14Z7oAvmVQ6j1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Panny z Awinionu” Pabla Picassa. Ukazuje pięć kobiet o różowej karnacji, ujętych w różnych pozach na geometrycznie podzielonym tle, utrzymanym w odcieniach jasnego i ciemnego błękitu. Po lewej stronie znajduje się bordowa kotara. Na dolnej krawędzi, pośrodku zamieszczony został stolik z martwą naturą. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami: Punkt 1: Pablo Picasso inspirował się afrykańskimi maskami.
Pablo Picasso, „Panny z Avignon”, 1907, olej na płótnie, MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, flickr.com, CC BY 3.0
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000147

Fazy rozwoju kubizmu

Faza analityczna

W latach 1909–1910 eksperymenty malarskie doprowadziły kubistów do drugiego okresu tego nurtu – do fazy analitycznej. Kubizm analityczny polegał na optycznym rozbijaniu przedmiotów i wyraźnej dekompozycji formy. Przedmioty lub postacie ukazywane były jakby w stanie rozpadu, z każdej strony jednocześnie. Poniżej ukazano dwa przykłady obrazów z tego okresu.

Faza syntetyczna

Trzecia faza rozwoju kubizmu nazwana została syntetyczną. Przedmioty nadal były uproszczone i pozbawione światłocienia. Z drugiej strony, dochodziło do ich ponownego scalenia. Pomagał w tym stosowany śmielej kolor. Płaskie przedmioty umieszczane były jedne za drugimi, na kolejnych planach. Związki z rzeczywistością podkreślały doklejane do obrazów gazety, bilety, imitacje faktury drewna, napisy. W ten sposób powstawały kubistyczne kolaże. Zapoznaj się z dwoma, prezentowanymi niżej, obrazami.

Pomimo rewolucyjnego charakteru kubizmu, jego twórcy byli wierni tradycyjnym motywom występującym w sztuce – głównym tematem ich dzieł były martwe natury, portrety, aktyAktakty. Zapoznaj się z pracami w galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

classicmobile
Ćwiczenie 2
RDGZ6hOJvuOFn1
Uporządkuj według kolejności fazy kubizmu: 1. faza analityczna, 2. faza syntetyczna, 3. faza prekubistyczna.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1V5urbrIfD6Mmfd9c8c532eb0e2a0_00000000000071
Polecenie do zadania brzmi: Określ temat poznanych dzieł. Do każdego obrazu dopasuj odpowiednie hasło. Poniżej znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano trzy obrazy. Pierwszy przedstawia stół nakryty kraciastym obrusem, na którym znjaudują winogrona, butelka czerwonego wina i piwo, gazeta oraz gitara. Ponadto dzieło zawiera również ukrytą wiadomość, którą jest głowa byka. Pysk to filiżanka kawy w kierunku dna płótna, ucho to butelka piwa po prawej, a "oko byka" to czarno‑biała podstawka po lewej. Kolejne dzieło ukazuje postać nagiej kobiety leżącej na prześcieradle lub ręczniku. Sylwetka kobiety jest skręcona na bok. Ma ona zamknięte oczy. Bez użycia wyraźnych linii Braque uformował swoją kobiecość z geometrycznych kształtów i użył koloru, by stworzyć iluzję objętości, linii, masy i ciężaru. W dziele przeważają głównie brązy i szarości. Ostatni obraz przedstawia geometryzowaną kobieca postać. Siedzi ona na krześle, przed ścianą, której dolna część jest wyłożona boazerią. Cień, który rzuca, jest używany, by dać wrażenie głębi. W dziele przeważają odcienie szarości.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000007
mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000217

Zadania

classicmobile
Ćwiczenie 3
R1WOsj4ESEtVw1
Wskaż nazwisko artysty który był prekursorem kubizmu. Do wyboru: 1. Vincent van Gogh, 2. Henri Matisse, 3. Paul Cezanne.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 4
RwyaVCUDXmAkh1
Odpowiedz na pytanie. Skąd pochodzą panny z obrazu Pabla Picassa? Możliwe odpowiedzi: 1. Toledo, 2. Avignionu, 3. Paryża, 4. Barcelona.
Źródło: online-skills.
static

W czasie swojej długiej kariery artystycznej Pablo Picasso nieustannie eksperymentował i szukał nowych rozwiązań. Podejmował również ważne tematy społeczno‑polityczne. Kliknij reprodukcję i zapoznaj się z opisem obrazu Guernica.

REiOiHuA1f0Om1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Pablo Picasso pt. „Guernica”. Malowidło przedstawia chaos, śmierć i strach ludzi, które sprowadza wojna na spokojne miasteczko. Po chwili z tego chaosu, przed naszymi oczami, wyłaniają się zgeometryzowane, przerysowane i wyolbrzymione figury. Cierpienie wyraził artysta poprzez postacie, zwierzęta i rekwizyty: szczątki ludzkie, płaczące kobiety, leżącego wojownika, sylwetka konia, przebitego włócznią. Symbolicznie obraz ten przedstawia również cierpienie całego narodu baskijskiego walczącego o wolność, o swój kraj i język. Tragedia została podkreślona poprzez użytą kolorystykę – czerń, biel i różne odcienie szarości. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Pablo Picasso, „Guernica”, 1937, olej na płótnie, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, flickr, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 5
RPTAKyqw456Bl1
Polecenie do zadania brzmi: Zaznacz, jak, ze względu na główne przesłanie, można określić obraz Pabla Picassa Guernica. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 6
RBfpU7JJ7IfH61
Spośród podanych dzieł wybierz te, które są autorstwa Pabla Picassa. Możliwe odpowiedzi: 1. "Portret Josette", 2. "Portret Gertrudy Stein", 3. "Domy w Estaque", 4. "Dziewczyna z Mandoliną".
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 7
RU1eyLtv7LFwM1
Wybierz nazwiska artystów, którzy byli reprezentantami kubizmu. Możliwe odpowiedzi: 1. Georges Braque, 2. Paul Cézanne, 3. Juan Gris, 4. Henri Matisse, 5. Pablo Picasso.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 8
R272CzxJ909Ss1
Wskaż, co oznacza francuskie słowo le cube , od którego powstała nazwa kubizm. Możliwe odpowiedzi: 1. kostka, kubik, 2. kulka, 3. piramidka.
Źródło: online-skills.
static
Polecenie 1

Inspirując się przykładami dzieł kubistycznych, wykonaj obraz przedstawiający martwą naturę tak, jak robili to kubiści. Zdecyduj, z którego okresu kubizmu będzie to dzieło: prekubistycznego, analitycznego czy też syntetycznego.

mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000238

Słownik

Akt
Akt

w sztukach plastycznych to przedstawienie nagiej postaci ludzkiej.

Martwa natura
Martwa natura

kompozycja, głównie malarska lub rysunkowa, w której najczęściej ukazywane są nieożywione przedmioty dobrane ze względów kompozycyjno‑estetycznych lub symbolicznych.

Perspektywa
Perspektywa

określenie stosowane w sztukach wizualnych, które odnosi się do sposobów przedstawiania iluzji przestrzeni na dwuwymiarowej płaszczyźnie.

Perspektywa zbieżna
Perspektywa zbieżna

perspektywa, której istotą jest to, że przedmioty przedstawiane na obrazie zmniejszają się w miarę oddalania od widza, a wszystkie linie równoległe do siebie i prostopadłe do płaszczyzny obrazu, zbiegają w jednym punkcie. W ten sposób płaska powierzchna obrazu sugeruje głębię.

Portret
Portret

wyobrażenie, przedstawienie, podobizna konkretnego człowieka.

Prekursor
Prekursor

człowiek wyprzedzający swoje czasy, zapoczątkowujący jakąś ideę, kierunek.

Źródło:

sjp.pwn.pl

mfd9c8c532eb0e2a0_0000000000283

Galeria dzieł sztuki