R1KF8GSeaObSZ1

Fotografia przedstawia różnokolorowe tulipany na tle gór. Większość jest różowo biała, jedynie na pierwszym planie dwa kwiaty są czerwono żółte.

1. Budowa i rola kwiatu

KwiatkwiatKwiat jest przekształconym pędem, którego zielone liście prowadzące fotosyntezę uległy modyfikacji i przystosowały się do pełnienia funkcji rozmnażania płciowego. Kwiat osadzony jest na łodydze kwiatowej, nazywanej szypułką, która rozszerza się ku górze, tworząc dno kwiatowe. To na nim umieszczone są wszystkie elementy kwiatu. Należą do nich słupki, pręciki i okwiat, który u większości roślin owadopylnychowadopylnośćowadopylnych jest zróżnicowany na kielich i koronę.

Najbardziej zewnętrzną część kwiatu zapylanego przez owady stanowi kielich zbudowany z kilku działek. Zwykle są to zielone listki, które chronią pąk do chwili otwarcia kwiatu, a w pełni rozwoju podtrzymują koronę. Korona zbudowana jest z płatków chroniących wnętrze kwiatu. Ich rolą jest także zwabianie owadów lub innych zwierząt.

SłupeksłupekSłupek jest żeńskim organem rozrodczym umieszczonym w środku kwiatu. Składa się z rozszerzonej dolnej części –  zalążnizalążniazalążni oraz wydłużonej szyjki zakończonej znamieniem, które jest przystosowane do przyjmowania ziaren pyłku. W zalążni spoczywa do kilku okrytych osłonkami zalążkówzalążekzalążków z komórkami jajowymi. Ściana zalążni chroni je, okrywając od zewnątrz. Stąd pochodzi nazwa tych roślin – okrytozalążkoweokrytozalążkoweokrytozalążkowe. Znamię słupka jest często kleiste lub chropowate, aby zatrzymać osiadające na nim ziarna pyłku.

PręcikipręcikPręciki to męskie organy rozrodcze, które wyrastają wokół słupka. Pojedynczy pręcik jest zbudowany z  nitki, na której osadzona jest główka pręcika. Każda główka składa się z dwóch pylników, a każdy pylnik posiada dwa woreczki pyłkowe. W woreczkach wytwarzane są ziarna pyłku.

Na dnie kwiatu osadzone są miodniki produkujące nektar, słodki płyn, będący obok pyłku pokarmem zwierząt zapylających kwiaty.

RZL8V2PQ7NBNx1

Ilustracja przedstawia szczegółową budowę kwiatu. Ilustracja składa się z trzech elementów. Na górze kwiat, poniżej na lewo słupek, na prawo pręcik.Kwiat. Ilustracja to kwiat w przekroju podłużnym. Trzy żółte płatki owalne, otaczają słupek. Wokół słupka sześć pręcików. Pręciki wyrastają z dna kwiatowego nad którym jest miodnik. Pod płatkami znajdują się wydłużone wąskie działki kielicha. Poniżej zielona łodyga. To szypułka. Ilustracja słupka. Dolna część słupka ma kształt owalny. To zalążnia. W zalążni znajduje się zalążek. W centrum zielonej zalążni znajduje się mała owalna komórka jajowa. Zalążek otacza osłonka zalążka. Nad zalążnią znajduje się wydłużona część słupka. To szyjka. Na szczycie szyjki znajduje się znamię słupka. Na prawo ilustracja pręcika. Pręcik składa się z długiej nitki pręcika. Długość około trzy centymetry. Na szczycie nitki znajduje się główka pręcika. Główka składa się z dwóch symetrycznie przylegających owalnych płaskich pylników. Poniżej główka pręcika w powiększeniu. Główka pręcika w przekroju poprzecznym. Wewnątrz znajdują się cztery komory pylnikowe. W pylnikach znajdują się drobne ziarna pyłku.

Kwiaty różnią się budową w zależności od tego, do jakiego gatunku należą. Mogą być proste jak u bratka lub mieć tak wyszukane kształty jak storczyki. Ich podstawowe elementy mogą być bardzo liczne lub nie występować wcale. Działki kielicha niektórych kwiatów są barwne i wyglądają jak płatki korony. Z kolei płatki korony mogą przybierać różne fantazyjne kształty – frędzelkowate, pomarszczone, zwinięte w rurki i dzwonki.

Rqd30OAC4JNu41

Zdjęcie przedstawia kwiat bratka. Całą przestrzeń zdjęcia zajmują płatki kwiatu. Płatki okalają centralną część kwiatu. Pięć płatków częściowo nachodzi na siebie nawzajem. Krawędzie płatków są zaokrąglone. Płatki podzielone są kolorystycznie na dwie części. Część zewnętrzna bordowo fioletowa. Wewnętrzna część płatków żółta. Żółta część płatków jest pokryta ciemnymi bordowymi smugami. Smugi szersze wokół środka kwiatu, rozchodzą się promieniście do połowy płatków tylko na żółtej części płatków.

R1JhvkucTFuNY1

Fotografia przedstawia pojedynczy kwiat storczyka – pułapki na owady. Jego płatki mają różny kształt i barwy. Od góry płatek z bordowymi smugami jest zagięty w kształcie daszka, osłaniającego dolną część kwiatu. Niżej na boki odstają dwa wydłużone płatki. Są bordowe na końcach, zielone w plamki bliżej środka kwiatu. Dolny zielonkawy płatek zawinięty w kształt głębokiego kubka. Środek kwiatu jasny i błyszczący zwabia owady. W tle inne rośliny.

R1KF8GSeaObSZ1

Fotografia przedstawia różnokolorowe tulipany na tle gór. Większość jest różowo biała, jedynie na pierwszym planie dwa kwiaty są czerwono żółte.

Rqu2UGZLfvNNE1

Fotografia przedstawia zbliżenie kwiatostanu chabra na zielonej łodyżce. Kwiatostan składa się z wielu szafirowych kwiatów o postrzępionych płatkach. W środku kwiatostanu wznoszą się wąskie, ciemno fioletowe słupki .

R14IJWcOrMcbc1

Fotografia przedstawia zbliżenie kwiatu irysa. Ma sześć niebiesko żółtych płatków. Na każdym płatku znajduje się ciemny wzór z linii i kropek. Jego zadaniem jest zwabienie owadów. Po prawej na płatku siedzi częściowo widoczna pszczoła.

Rw2n5ds9Q2cJK1

Zdjęcie przedstawia pęk drobnych kwiatów hoi. Każdy kwiatek jest mały i wygląda dokładnie tak samo jak inne. Okwiat tworzą dwie warstwy płatków. Dolną tworzy pięć białych dużych płatków. Krawędzie przybierają kształt koła zębatego o pięciu wypustkach. W środku mały kwiatek w kształcie pięcioramiennej gwiazdki. Białe płatki trójkątnie zakończone. Wnętrze kwiatu ciemnoróżowe. Każdy kwitek pokryty błyszczącym nektarem.

Kwiaty najczęściej są obupłciowe. To znaczy, że w jednym kwiecie znajdują się jednocześnie słupki i pręciki. Rzadziej spotykane są kwiaty jednopłciowe zawierające wyłącznie słupki lub wyłącznie pręciki.

Kwiaty jednopłciowe mogą występować na jednej roślinie, nazywanej jednopienną, lub na dwóch odrębnych roślinach, nazywanych dwupiennymi.

RLYPNYpaSf17w1

Na ekranie kwiatostan konwalii. Zbliżenie kamery na jeden kwiat. Okwiat w kształcie dzwonka. Płatki białe , zaokrąglone na końcach. Płatki wywinięte na zewnątrz. Okwiat zwisa w dół. Wewnątrz słupek i biało różowe pręciki. Druga część filmu. W trzydziestej siódmej sekundzie filmu drzewa wierzby wzdłuż drogi asfaltowej. Na koronach drzew dwa koła z powiększonymi kwiatami wierzby. Kwiaty męskie i żeńskie. W czterdziestej pierwszej sekundzie na ekranie powiększenie kwiatów wierzby. Trzecia część filmu. Po minucie i dwudziestu sekundach pałka wodna.

Na ekranie kwiatostan konwalii. Zbliżenie kamery na jeden kwiat. Okwiat w kształcie dzwonka. Płatki białe , zaokrąglone na końcach. Płatki wywinięte na zewnątrz. Okwiat zwisa w dół. Wewnątrz słupek i biało różowe pręciki. Druga część filmu. W trzydziestej siódmej sekundzie filmu drzewa wierzby wzdłuż drogi asfaltowej. Na koronach drzew dwa koła z powiększonymi kwiatami wierzby. Kwiaty męskie i żeńskie. W czterdziestej pierwszej sekundzie na ekranie powiększenie kwiatów wierzby. Trzecia część filmu. Po minucie i dwudziestu sekundach pałka wodna.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Na ekranie kwiatostan konwalii. Zbliżenie kamery na jeden kwiat. Okwiat w kształcie dzwonka. Płatki białe , zaokrąglone na końcach. Płatki wywinięte na zewnątrz. Okwiat zwisa w dół. Wewnątrz słupek i biało różowe pręciki. Druga część filmu. W trzydziestej siódmej sekundzie filmu drzewa wierzby wzdłuż drogi asfaltowej. Na koronach drzew dwa koła z powiększonymi kwiatami wierzby. Kwiaty męskie i żeńskie. W czterdziestej pierwszej sekundzie na ekranie powiększenie kwiatów wierzby. Trzecia część filmu. Po minucie i dwudziestu sekundach pałka wodna.

Polecenie 1

Rozpoznaj na ilustracji części kwiatu i wymień ich funkcje.

R13tzX5bszxoJ1

Fotografia przedstawia szafirowe kwiaty cebulicy w dużym zbliżeniu. Trzy są rozwinięte, pozostałe jeszcze w pąkach. Każdy kwiat ma sześć jaśniejszych płatków i tuż przy nich butelkowate pręciki z żółtymi pylnikami. W centrum stoi gruby, butelkowaty słupek ze zgrubieniem na szczycie.

Ciekawostka

Największy kwiat wytwarza raflezja Arnolda. Żyje ona w wilgotnych lasach tropikalnych Borneo i Sumatry. Jest rośliną pasożytniczą. Nie wytwarza korzeni, łodyg ani liści. Jej olbrzymi kwiat o średnicy jednego metra i wadze około 10 kg składa się z pięciu czerwonych, mięsistych płatków. Wydziela cuchnący zapach padliny, który wabi zapylające go muchówki. Kwitnie przez  5‑7 dni raz na kilka lat. Z powodu odoru nazywany jest przez mieszkańców Sumatry „trupim kwiatem”.

R8qVHBTMeGcQh1

Fotografia przedstawia duży, czerwony z jaśniejszymi plamkami kwiat raflezji. Kwiat rośnie na ziemi. Oprócz pięciu szerokich płatków, w środku ma walcowatą osłonkę części rozrodczych, znajdujących się na dnie kwiatu.

2. Typy kwiatostanów

Niektóre kwiaty roślin okrytonasiennych rosną pojedynczo na łodydze, inne tworzą skupienia zwane kwiatostanamikwiatostankwiatostanami. Na jednym wierzchołkowym pędzie umieszczonych jest wtedy od kilku do kilkudziesięciu tysięcy kwiatów. Osadzenie tak dużej ich ilości w jednym miejscu sprawia, że owady nie muszą poszukiwać kolejnych kwiatów w dużej odległości. Zwiększa to szanse zapylenia, a tym samym możliwość wydania większej liczby nasion. Kwiatostany różnią się sposobem rozgałęzienia pędów i sposobem osadzenia na nich kwiatów.

R1FPossdVTyHh1

Fotografia po lewej przedstawia zbliżenie koszyczka z białymi płatkami i żółtym środkiem. Fotografia w środku przedstawia okrągłą główkę, złożoną z wielu różowych, wąskich kwiatów. Fotografia z prawej przedstawia zielono bordowy kwiatostan, złożony z wielu zwartych kwiatów, ułożonych ściśle wzdłuż łodygi. To kłos.

RflI2BgYVYzcm1

Fotografia po lewej przedstawia luźny kwiatostan, złożony z białych kwiatów, wzniesionych na cienkich łodyżkach. Tak wygląda baldach.Fotografia przedstawia zieloną łodyżkę, z której zwisają białe dzwonkowate kwiaty. To grono.

R188aHrOYz3Nu1

Fotografia przedstawia dwie kolby kukurydzy z częściowo odsłoniętymi liśćmi. Znajdują się w nich ściśle ułożone, żółte nasiona. Pozostałością kwiatów są długie, nitkowate znamiona słupków.Fotografia przedstawia w zbliżeniu luźny kwiatostan, zwany wiechą. Widoczne są po trzy nasiona w kłoskach na końcach łodyżek. Kwiaty traw są bardzo drobne.

U czosnku niedźwiedziego wiele kwiatów wyrasta z jednego miejsca i tworzy kwiatostan nazywany baldachem. Kwiaty konwalii wyrastają pojedynczo na boki z jednej nierozgałęzionej osi kwiatowej, tworząc grono. Odmianą grona jest wiecha. Koniczyna ma kwiaty pozbawione szypułek, gęsto skupione, tworzące główkę. Czasem kwiatostany są tak zwarte, że uważane są za pojedyncze kwiaty. W koszyczku chabrów, stokrotek czy słoneczników każdy kolorowy „płatek” jest pojedynczym kwiatem, którego jedyną rolą jest zwabianie owadów. Wewnątrz koszyczka znajduje się mnóstwo pojedynczych, drobnych kwiatów, z których powstaną nasiona.

RCJq4zRhXeweS1

Ilustracja składa się z dwóch elementów. Na prawo zdjęcie okrągłego płaskiego kwiatostanu słonecznika. Cały kwiatostan otaczają zielone liście. Liście o trójkątnym kształcie ostro zakończone. Ostre końce wywinięte na zewnątrz. Wnętrze kwiatostanu wypełniają gęsto osadzone ziarna słonecznika. Ziarna znajdują się w otworkach. Na lewo powiększony fragment kwiatostanu słonecznika w przekroju. Na grubym dnie kwiatostanu ułożone są ziarna słonecznika w rzędzie. Ziarna osadzone pionowo w otworkach przylegają do siebie. Nad każdym znajdują się rurkowate pozostałości słupka.

Kłosy babki zawierają kwiaty siedzące jak u koniczyny, ale osadzone na długiej osi. Kolby kukurydzy różnią się od kłosa tym, że ich oś jest zgrubiała i mięsista.

3. Sposoby zapylania kwiatów

Dojrzałe ziarna pyłku przenoszone są najczęściej z jednego kwiatu na znamiona słupków innego kwiatu tego samego gatunku. Taki proces nazywamy zapyleniemzapyleniezapyleniem. Nośnikiem pyłku u części roślin okrytonasiennych jest wiatr, nieliczne gatunki wykorzystują do tego celu wodę, ale najczęściej zapylenie odbywa się za pośrednictwem zwierząt, głównie owadów.

R11QRrBVd8hgi1

Zdjęcie przedstawia fragment gałązki brzozy. Na cienkiej brązowej łodydze dwa zielone liście. Powyżej dwa kwiatostany brzozy w kształcie długich ruloników. Długość około dziesięć centymetrów. Wokół liści i kwiatostanu unoszą się drobne żółte ziarna pyłku. Pyłek przybiera formę chmury. Tło czarne.

R1ZkwjvfV1YEu1

Zdjęcie przedstawia pszczołę na kwiatostanach. Pszczoła opiera się na koszyczkach drobnych żółtych kwiatów. Głowa pszczoły po prawej stronie zdjęcia. Odwłok w czarnożółte pionowe paski po lewej. Na tylnych odnóżach zgromadzony pyłek w kształcie kuli. Cały odwłok pszczoły, przód głowy oraz odnóża pokryte są żółtym drobnym pyłkiem.

RXMOasnaldOcC1

Zdjęcie przedstawia małego kolibra. Ptak zapyla kwiaty w locie. W środkowej części zdjęcia czarny koliber w locie. Głowa ptaka skierowana w prawo. Skrzydła w ruchu. Długi dziób kolibra zakrzywiony łukowato. Kształt dzioba umożliwia sięganie do nektaru w kwiatach. Po prawej stronie zdjęcia różowe drobne rurkowate kwiaty na zielonej łodydze. W jednym z kwiatów znajduje się koniec dzioba kolibra.

RvdANTKpPzf4j1

Zdjęcie przedstawia proces zapylania kwiatów przez dwa nietoperze. W dolnej części zdjęcia zielony kwiatostan. Długie bananowate kwiaty. Dolna część kwiatów zielona. Górna część w formie stożka jasnoróżowa. Z końca kwiatów wyrastają długie pylniki. Długość około dwadzieścia centymetrów. Po lewej i prawej stronie kwiatu dwa nietoperze. Nietoperze mają rozpostarte błoniaste skrzydła. Nietoperz po prawej stronie ma wysunięty język. Po lewej stronie nietoperz sięga językiem do nektaru kwiatów.

Kwiaty roślin wiatropylnych nie muszą wabić owadów. Nie mają kolorowych płatków, nie pachną i nie wytwarzają nektaru. Ich okwiat jest niepozorny lub nie ma go wcale, a narządy męskie i żeńskie znajdują się często na odrębnych roślinach. Słupki mają rozbudowane, pierzaste znamiona, które przechwytują unoszone wiatrem ziarna pyłku. Pręciki produkują ogromne ilości drobnego i lekkiego pyłku, aby zwiększyć prawdopodobieństwo dotarcia do kwiatu żeńskiego. Przykładami roślin wytwarzających szczególnie dużo pyłku są brzoza – pojedynczy kwiatostan wytwarza około 5,5 mln i żyto – w jednym kłosie jest około 42 mln pylników.

RuhAT5ygnhcRD1

Zdjęcie przedstawia zbiornik wodny. Słoneczny dzień. Zbiornik to staw. Powierzchnia wody nieruchoma, gładka. Na powierzchni unoszą się duże ilości żółtego pyłku. Pyłek jest tak gęsty, że odbicia drzew nad brzegiem wody nie są widoczne. Dokładnie w połowie zdjęcia linia horyzontu. Wokół zielone wysokie liściaste drzewa. Na samym brzegu rozłożyste krzewy.

Kwiaty roślin zapylanych przez zwierzęta wabią je zapachem, kolorem i kształtem. Barwne, okazałe płatki korony pokryte często kreskami i kropkami wskazują owadom drogę do wnętrza kwiatu. Owad w trakcie poszukiwania pokarmu, którym jest nektar wytwarzany w miodnikach, zostaje obsypany pyłkiem i przenosi go na słupek kolejnego kwiatu. Tam zostawia go na lepkim znamieniu słupka. Rośliny owadopylne zapylane są przez owady różnych gatunków. Najbardziej znanymi zapylaczami są pszczoły, ale do tej grupy należą również trzmiele, osy, muchy i motyle.

RXsFQSd6tmL001

Ilustracja przedstawia zabarwione , trójwymiarowe ziarna pyłku w dużym powiększeniu. Pyłki są różnokolorowe i mają różne kształty. Ich powierzchnia jest gładka, urzeźbiona lub kolczasta. Te cechy ziaren pyłku są cechami gatunkowymi.

Ciekawostka

Walisneria spiralna jest rośliną wodną, dwupienną, dziko rosnącą w ciepłych rejonach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Uprawiana jest także jako roślina akwariowa. Jej nazwa pochodzi od długich i spiralnie skręconych szypułek kwiatów żeńskich. Kwiaty żeńskie unoszą się na powierzchni wody. Kwiaty męskie odrywają się od roślin męskich, wypływają na powierzchnię wody i wydzielają pyłek. Zapylony kwiat zamyka się, a jego szypułka zwija się i wciąga kwiat pod wodę. Tam też dojrzewają owoce.

RjHECmvoqv8LU1

Ilustracja przedstawia schematycznie dwie rośliny walisnerii, znajdujące się pod wodą. Rośliny wyrastają z bezowego dna. Obok dużych na rozłogach znajdują się małe walisnerie. Rośliny mają długie, wstęgowate liście z ciemniejszymi plamkami. Na cienkich, skręconych pędach znajdują się kwiaty walisnerii. Roślina z lewej ma białe potrójne kwiaty żeńskie, jeden pływa na powierzchni wody. Roślina z prawej ma główkowate kwiatostany męskie, jeden otwarty pod wodą. Wypływają niego brązowe owale. Strzałka wskazuje w kierunku kwiatu żeńskiego. U góry powiększenie jednego owalu – jest to kwiat męski w formie trzech zielonych listków i dwóch brązowych kulek.

4. Cykl rozwojowy rośliny

Kiedy ziarno pyłku dostanie się na znamię słupka, kiełkuje, wytwarzając łagiewkę pyłkowąłagiewka pyłkowałagiewkę pyłkową, która wrasta przez szyjkę słupka do zalążni. W szczytowej części łagiewki znajdują się dwie komórki plemnikowe. Gdy wraz z łagiewką pyłkową dotrą do zalążka, następuje zapłodnienie. Jedna z komórek plemnikowych łączy się z komórką jajową, w wyniku czego powstaje zygota, a z niej zarodek – zawiązek nowej rośliny. Po zapłodnieniu kwiat przekształca się w owoc. Zasychają pręciki i szyjka słupka ze znamieniem, obumiera i odpada okwiat.

Rn8sQK6rJxlhD1

Ilustracja przedstawia trzy rysunki przekrojów przez słupek rośliny okrytonasiennej. Oznaczają one kolejne fazy od zapylenia do zapłodnienia. Słupek ma kolor jasnobrązowy. Osłonki zalążka są ciemniej brązowe. Komórkę jajową oznaczono kolorem liliowym. Na słupku pierwszym z lewej znajduje się żółte ziarno pyłku. Wyrasta z niego w głąb słupka jasna łagiewka pyłkowa. Wszystkie elementy są opisane.

R19AhjXyCFqB71

Ilustracja przedstawia cykl rozmnażania płciowego na przykładzie kwiatu pomidora. Cykl przedstawiony w formie schematu kołowego. W centrum ilustracji owoce pomidora zawieszone na pędzie. Roślina w postaci pędu z owocami, u dołu korzeń. Liście złożone. Na szczycie rośliny żółte kwiaty pomidora. Na lewo od kwiatów strzałka skierowana w dół. Poniżej kwiat pomidora w dużym powiększeniu. Okwiat składa się z żółtych płatków i zielonych działek kielicha. Płatki wydłużone, ostro zakończone na końcach. W centralnej części wydłużony element w kształcie piramidy złożony z pręcików przylegających do słupka. Na lewo od kwiatu trzy ziarna pyłku w powiększeniu. Są okrągłe, o nierównej powierzchni. Powyżej ziaren kwiat pomidora w przekroju podłużnym. W zalążni widać zalążek. Powyżej zielonymalutki owoc powstały po zapyleniu. Drobne podłużne działki kielicha wokół zielonego owocu w kształcie kuli. Po prawej dojrzały owoc pomidora w przekroju podłużnym. Wewnątrz owocu pomidora symetrycznie ułożone w rządzie żółte nasiona. Owalne nasiona w powiększeniu poniżej. Poniżej siewka pięcioma liśćmi i systemem korzeniowym.

Ilustracja przedstawia cykl rozmnażania płciowego na przykładzie kwiatu pomidora. Cykl przedstawiony w formie schematu kołowego. W centrum ilustracji owoce pomidora zawieszone na pędzie. Roślina w postaci pędu z owocami, u dołu korzeń. Liście złożone. Na szczycie rośliny żółte kwiaty pomidora. Na lewo od kwiatów strzałka skierowana w dół. Poniżej kwiat pomidora w dużym powiększeniu. Okwiat składa się z żółtych płatków i zielonych działek kielicha. Płatki wydłużone, ostro zakończone na końcach. W centralnej części wydłużony element w kształcie piramidy złożony z pręcików przylegających do słupka. Na lewo od kwiatu trzy ziarna pyłku w powiększeniu. Są okrągłe, o nierównej powierzchni. Powyżej ziaren kwiat pomidora w przekroju podłużnym. W zalążni widać zalążek. Powyżej zielonymalutki owoc powstały po zapyleniu. Drobne podłużne działki kielicha wokół zielonego owocu w kształcie kuli. Po prawej dojrzały owoc pomidora w przekroju podłużnym. Wewnątrz owocu pomidora symetrycznie ułożone w rządzie żółte nasiona. Owalne nasiona w powiększeniu poniżej. Poniżej siewka pięcioma liśćmi i systemem korzeniowym.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Ilustracja przedstawia cykl rozmnażania płciowego na przykładzie kwiatu pomidora. Cykl przedstawiony w formie schematu kołowego. W centrum ilustracji owoce pomidora zawieszone na pędzie. Roślina w postaci pędu z owocami, u dołu korzeń. Liście złożone. Na szczycie rośliny żółte kwiaty pomidora. Na lewo od kwiatów strzałka skierowana w dół. Poniżej kwiat pomidora w dużym powiększeniu. Okwiat składa się z żółtych płatków i zielonych działek kielicha. Płatki wydłużone, ostro zakończone na końcach. W centralnej części wydłużony element w kształcie piramidy złożony z pręcików przylegających do słupka. Na lewo od kwiatu trzy ziarna pyłku w powiększeniu. Są okrągłe, o nierównej powierzchni. Powyżej ziaren kwiat pomidora w przekroju podłużnym. W zalążni widać zalążek. Powyżej zielonymalutki owoc powstały po zapyleniu. Drobne podłużne działki kielicha wokół zielonego owocu w kształcie kuli. Po prawej dojrzały owoc pomidora w przekroju podłużnym. Wewnątrz owocu pomidora symetrycznie ułożone w rządzie żółte nasiona. Owalne nasiona w powiększeniu poniżej. Poniżej siewka pięcioma liśćmi i systemem korzeniowym.

W zalążku powstaje tkanka odżywcza dla zarodka, a jego twardniejące osłonki zmieniają się w  łupinę nasienną. Zarodek wraz z tkanką odżywczą i łupiną nasienną tworzą nasiono. Ściana zalążni przekształca się w  owocnię, która wraz z nasionem tworzy owoc. W jednym owocu może być jedno lub wiele nasion. Nasiono po uwolnieniu z owocu, jeśli trafi na sprzyjające warunki, kiełkuje. Powstaje siewkasiewkasiewka, czyli młoda, niedojrzała roślina. Po osiągnięciu dojrzałości zakwitnie, wyda owoce i tak jej cykl rozwojowy zamknie się.

Długość życia roślin okrytonasiennych jest różna. Maki, chabry, słoneczniki żyją kilka miesięcy, zaś dęby kilkaset lat. Rośliny, których cykl życiowy trwa jeden sezon wegetacyjny, zwane są jednorocznymi. W ciągu kilku tygodni lub miesięcy kiełkują, zakwitają, wydają nasiona i obumierają.

Rośliny takie, jak marchew, pietruszka, kapusta, rzodkiewka, żyją dwa lata – nazywane są zatem dwuletnimi. W pierwszym roku rosną i gromadzą substancje zapasowe. Zimują w postaci podziemnych organów spichrzowych, żeby w drugim sezonie wegetacyjnym zakwitnąć, wydać nasiona i zakończyć wegetację.

Najtrwalsze są rośliny wieloletnie. Należą do nich drzewa, krzewy i krzewinki oraz byliny. Bylinami są rośliny zielne, które żyją dłużej niż dwa lata i w tym czasie wielokrotnie wydają owoce i nasiona. Niekorzystny dla wegetacji czas spędzają w postaci podziemnych kłączy, bulw, cebul, różyczek liściowych lub „uśpionych” pędów, z których wiosną wyrastają młode pędy, zakwitające i wydające nasiona. Bylinami są tulipany, konwalie, dalie, rozchodniki, wrzosy, skalnica tatrzańska.

R16sI13ifyKC31

Ilustracja przedstawia różną długość życia roślin zielnych w formie kolorowego diagramu. W błękitnych kolumnach u góry symbolizowane są pory roku w kolejnych latach. Brązowo – pomarańczowe paski oznaczają cykl życiowy roślin, dłuższy lub krótszy. Z lewej od góry na zielono podpisano najpierw rośliny jednoroczne, które na diagramie mają dwa warianty: ozime i jare. Niżej znajduje się pasek roślin dwuletnich. Najniżej przedstawiono cykl życiowy roślin wieloletnich (bylin).

Ciekawostka

Za najstarsze drzewo żyjące w Polsce uważa się cis Henrykowski, którego wiek ocenia się na 1250 lat. Żyjący w Górach Świętokrzyskich dąb Bartek ma około 645 lat. Najstarsze drzewa w Europie to oliwki. W Australii żyje najprawdopodobniej najstarsza roślina na świecie. Jest to jeden z gatunków eukaliptusa, którego wiek botanicy szacują na 13 tys. lat.

R1CgTtE4e7tyu1

panorama Pomnik Przyrody Dąb Bartek

panorama Pomnik Przyrody Dąb Bartek

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D824YChUU

R1GiAp2IOhgMW1

Fotografia przedstawia drzewo, stojące z płotkiem przy murze budynku. Przed nim tablica informacyjna. Jest to najstarsze w Polsce drzewo, cis w Henrykowie Lubańskim w województwie dolnośląskim.

Rfdk2pacHeayw1

Zdjęcie przedstawia jedno z najstarszych drzew oliwnych. Po prawej pień drzewa o porowatej skręconej powierzchni. Średnica pnia ponad jeden metr. Kora drzewa o nierównej powierzchni. Pień tworzy plątanina gałęzi.

Podsumowanie

• Organem rozmnażania płciowego roślin nasiennych jest kwiat.

• Ziarna pyłku zawierają komórki plemnikowe.

• W zalążku znajduje się komórka jajowa.

• Zapylenie kwiatu następuje przez przeniesienie pyłku z pylnika na znamię słupka.

• W wyniku zapłodnienia, czyli połączenia komórki plemnikowej z komórką jajową, w zalążku powstaje zarodek nowej rośliny.

Słowniczek

Zadania