Temat: Układ moczowy

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

8. Układ moczowy i wydalanie. Uczeń:

1) przedstawia istotę procesu wydalania i podaje przykłady substancji, które są wydalane z organizmu człowieka (mocznik, dwutlenek węgla) oraz wymienia narządy biorące udział w ich wydalaniu,

2) rozpoznaje elementy układu moczowego (na modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich funkcje.

Cel lekcji

Uczniowie opisują budowę i funkcję układu moczowego.

Kryteria sukcesu

• pokażesz na sobie, gdzie znajdują się nerki;

• opiszesz, jak powstaje mocz;

• wymienisz narządy wyprowadzające mocz.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem i filmem.

Indywidualna i zbiorowa.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Uczniowie rozwiązują indywidualnie zadania interaktywne, potem w parach sprawdzają swoje rozwiązania. Jeśli nie znają odpowiedzi, szukają jej w epodręczniku.

Po rozwiązaniu zadań nauczyciel pyta:
Gdzie powstają zbędne i trujące produkty rozkładu substancji pokarmowych?
W jaki sposób dostają się do narządów wydalania, takich jak skóra i płuca?
Jak się przekonać, że skóra i płuca wydalają wodę i dwutlenek węgla?

2. Nauczyciel wyjaśnia, na czym będzie polegała lekcja i jakie kryteria sukcesu powinni osiągnąć uczniowie.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie znaleźli odpowiedzi na pytania, które wyświetla na ekranie:
   a. Z jakich narządów składa się układ moczowy i jakie funkcje one pełnią?
   b. Gdzie znajdują się nerki?
   c. Z jakim układem współpracuje układ moczowy?
   d. Gdzie tworzy się mocz?

2. W tym celu mają przeczytać akapit 1 na str. 3 w epodręczniku i obejrzeć Ilustrację, a następnie zapisać notatkę w zeszytach.

3. Uczniowie oglądają film „Budowa nerki świni”.

4. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie złożyli układ moczowy z elementów.

Podsumowująca

Nauczyciel pyta:

• Co by się stało, gdyby nerki przestały działać?

• Gdzie powstaje i czym się różni mocz pierwotny od ostatecznego?

• Jakie składniki chemiczne zawarte są w moczu?

• Jakie narządy (poza nerkami) pełnią funkcje wydalnicze?

• Czego jeszcze musisz się nauczyć na temat układu moczowego, żebyś był/była zadowolony ze swojej wiedzy?

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Wykonaj model układu moczowego z foliowej torebki, plastikowych rurek, zacisku, lejka, bibuły filtracyjnej, taśmy klejącej. „Krew” do tego modelu zrób z wody, soli kuchennej, żółtego barwnika spożywczego i czerwonego brokatu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Urinary system

As a result of metabolism in the cells, there are many waste materials created. These are not needed and can be damaging. These include toxic ammonia, a product of protein metabolism. It is transformed in the liver into urea. Then, along with blood it goes to the kidneys, where it reaches the urine with which it is excreted. Harmful products of metabolism and toxic substances taken with food, e.g. drugs or alcohol, first enter the liver, where they are changed into less toxic forms, and then to the kidneys and other organs that support excretion.

The kidneys, skin and lungs are involved in the removal of water. Mineral salts that are products of the body's mineral metabolism are excreted by the skin, which is why sweat has a salty taste. The removal of unnecessary and harmful metabolic products from the body is called excretion. The urinary system plays the most important role in this process.

The urinary system, also known as the excretory system, includes the kidneys and the urinary tract: the ureters, the urinary bladder and the urethra. The kidneys are even bean‑shaped organs the size of a fist, located on both sides of the spine at the height of the lumbar vertebrae. They are made of nephrons in which blood is filtered, and its filtrate is concentrated to form urine. The ureter branches off from each kidney – a long tube inside of which the urine falls into the urinary bladder where it is periodically collected. Its smooth muscle walls are flexible and expand as the urinary bladder fills. The urethra is an odd tube that is used to excrete the urine outside from the urinary bladder. It is equipped with a sphincter muscle that closes the light of the urethra and allows controlling the excretion of urine from the body. In men, the urethra is longer than in women, because it is also used to excrete semen.

The basic building and functional unit of the kidney is the nephron. It consists of a renal corpuscle (a thin‑walled capsule surrounding a dense network of capillaries) and a uriniferous tubule. Blood flows through the capillaries under high pressure. Blood plasma components such as water and substances dissolved in it, e.g. glucose, amino acids, sodium ions (NaIndeks górny +⁺) , chloride ions (ClIndeks górny -^-), go to the capsule as a result of filtration. Only the ingredients that fall into their pores get through its thin walls and the walls of the vessels. No proteins, blood cells or platelets are filtered. The filtrate formed in the capsule – primary urine – flows down to the uriniferous tubule. From here, all substances needed by the body are absorbed into the capillaries surrounding the uriniferous tubule. In the final section of the tubule, urine takes the form of final urine, which is excreted from the kidneys to the urinary bladder through the ureters.

• The urinary system, the skin and the respiratory system participate in the removal of unnecessary and harmful metabolic products from the body.

• The urinary system consists of the kidneys, ureters, urinary bladder and urethra.

• The basic building and functional unit of the kidney is the nephron.

• In the glomerulus the filtration process takes place, and in the uriniferous tubule – the process of recovering substances needed by the body.

• The filtrate of blood plasma formed in the glomerular capsule is primary urine.

• The kidneys regulate the amount of water and the concentration of mineral salts in the body.