Lesson plan (Polish)
Temat: Nie tylko Piłsudski i Dmowski. Ojcowie polskiej niepodległości
Adresat
Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej
Podstawa programowa
XXIV. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:
charakteryzuje spór orientacyjny w latach 1908–1914.
XXVI. Sprawa polska w czasie I wojny światowej. Uczeń:
charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej w przededniu i po wybuchu wojny;
ocenia polski wysiłek zbrojny i dyplomatyczny, wymienia prace państwowotwórcze podczas wojny.
Ogólny cel kształcenia
Uczeń zdobywa wiedzę i umiejętności na temat zagadnień poruszanych na zajęciach
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych;
kompetencje informatyczne;
umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:
wskazywać kiedy i w jakich okolicznościach Polska odzyskała niepodległość;
wymieniać najwybitniejszych przedstawicieli „polskiej sprawy” w okresie I wojny światowej i walki o granice odrodzonego państwa polskiego;
charakteryzować koncepcje odzyskania niepodległości;
opisywać z jakimi trudnościami zmagać się będzie odrodzone państwo polskie.
Metody/techniki kształcenia
aktywizujące
dyskusja.
podające
pogadanka.
programowane
z użyciem komputera;
z użyciem e‑podręcznika.
praktyczne
ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‑podręcznik;
zeszyt i kredki lub pisaki;
tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Uczniowie powinni posiadać wiedzę na temat walki Polaków z zaborcami o odzyskanie niepodległości i zachowanie swojej kultury, tradycji i języka.
Faza wstępna
Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Nauczyciel nawiązując do tematu lekcji pyta uczniów, czy wiedzą, kiedy Polska odzyskała niepodległość. Jeżeli uczniowie nie będą w stanie podać dobrej odpowiedzi, prowadzący naprowadza uczniów pytając, kiedy Polacy obchodzą narodowe Święto Niepodległości.
Następnie tłumaczy, że aby osiągnąć sukces w 1918 roku, Polacy musieli przejść długą i momentami krwawą drogę. Pyta uczniów o najważniejsze zjawiska i wydarzenia okresu zaborów – autonomie (Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie, autonomię galicyjską); powstania (listopadowe i styczniowe) oraz działania zaborców (rusyfikacja i germanizacja). Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 1** i **Ćwiczenie 2**. Następnie nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.
Faza realizacyjna
Nauczyciel pyta uczniów, jak wyglądała sytuacja w Europie w przededniu wybuchu wielkiej wojny, jednocześnie wyświetlając mapę ( Polecenie 1). Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 3**.
Nauczyciel pyta uczniów, jakie możliwości mają Polacy w momencie wybuchu wojny w 1914 r. Przypomina, że państwo polskie nie istnieje, a Polacy‑mieszkańcy ziem zaborczych są obywatelami trzech różnych państw. Uczniowie wykonują **Polecenie 2** i **Ćwiczenie 4**. Nauczyciel omawia zadania z uczniami i udziela im informacji zwrotnej.
Nauczyciel prezentuje koncepcje odzyskania niepodległości Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego, tłumacząc różnice w ich poglądach. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 5**.
Kontynuując, nauczyciel podkreśla, iż mimo że ci dwaj wielcy politycy uważani są za najważniejsze postacie związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, to tzw. „ojców polskiej niepodległości” było więcej.
Podział klasy na sześć grup – każda otrzymuje zdjęcie i nazwisko jednego z „ojców polskiej niepodległości”. **Ćwiczenie 6** – zadaniem uczniów jest stworzenie i zaprezentowanie koleżankom i kolegom krótkiej notki biograficznej, w której zaprezentują swojego bohatera i wytłumaczą, dlaczego zalicza się on do tego grona. Nauczyciel podpowiada, z jakich źródeł mogą skorzystać uczniowie.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę, że jeszcze na początku wojny, w 1914 roku, nikt nawet nie przypuszczał, że już po czterech latach Polska odzyska niepodległość. Uczniowie wykonują **Polecenie 3** i **Ćwiczenie 7**. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały wykonane poprawnie i udziela informacji zwrotnej.
Nauczyciel, zachęcając uczniów do własnych poszukiwań, podkreśla, że mimo odrodzenia Polski po 123 latach zaborów, prawdziwe wyzwania są dopiero przed nią. Zachęca uczniów do zastanowienia się i poszukania informacji o problemach, o jakich może być mowa.
Praca domowa
Kiedy w 1905 roku Henryk Sienkiewicz odbierał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, do zgromadzonych w sali słuchaczy tak powiedział o swojej Polsce: „*Głoszono ją umarłą – a oto jeden z tysięcznych dowodów, że ona żyje, głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że do podbojów jest zdolna*”. O jakich wydarzeniach mówi Henryk Sienkiewicz? Czy zgadzasz się ze zdaniem pisarza?.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
Trójprzymierze – inaczej państwa centralne, tajny obronny układ pomiędzy trzema państwami – Niemcami, Austro‑Węgrami i Włochami (do 1915 r.) w okresie przed i w czasie I wojny światowej. Po odejściu Włoch z Trójprzymierza, termin ten oznaczał sojusz Niemiec, Austro‑Węgier i Turcji, która przystąpiła do porozumienia w sierpniu 1914 r.
Trójporozumienie – inaczej ententa, w czasie I wojny światowej przymierze państw utworzone przez Rosję, Francję i Wielką Brytanię i ich sojuszników.
Dyplomacja – wszelkie czynności jakie prowadzi państwo w celu rozwiązania w pokojowy sposób problemów międzypaństwowych.
Niepodległość – niezależność państwa od wpływu innych państw, instytucji na swoje działania.
Autorytet – osoba lub instytucja ciesząca się uznaniem i szacunkiem.
Federacja – forma organizacji państwa, które składa się z mniejszych posiadających autonomię państw związkowych, np. stanów, prowincji itp.
Nacjonalizm – pogląd głoszący wyższość danego narodu nad innymi.
Rozejm – inaczej zawieszenie broni, oznacza czasowe wstrzymanie działań zbrojnych między walczącymi stronami.
Teksty i nagrania
Not just Piłsudski and Dmowski. The Fathers of Polish Independence.
For the entire Partition period the Poles wondered what should be done to regain independence. And when it happens – what form should the reborn Polish state assume? In the second half of the nineteenth century, two great Polish politicians – Józef Piłsudski and Roman Dmowski – began their activities. They devised two ways for the Poles to strive for their independence. Piłsudski aimed to incite another great uprising. Dmowski rejected the idea of armed violence and sought to obtain independence through diplomacy. During World War I Piłsudski created the Polish Legions, an armed formation fighting alongside the Austro‑Hungarian army. Dmowski used diplomacy in order to solicit the acknowledgement of the Polish interests by the Western powers. Owing to their efforts, as well as favorable political conditions (the breakdown of all three partitioning states), in the autumn of 1918 the independent Polish state was reborn, and subsequently acknowledged on the international stage.