Temat: Chmury

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Cel lekcji

Uczniowie wyjaśniają, jak krąży woda w przyrodzie.

Kryteria sukcesu

• omówisz obieg wody w przyrodzie;

• wyjaśnisz, jak powstają chmury i jak są zbudowane;

• rozpoznasz podstawowe rodzaje chmur.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, metoda warsztatowa, obserwacja bezpośrednia, obserwacja pośrednia.

Praca frontalna, praca indywidualna oraz praca w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• przedmioty potrzebne do przygotowania schematu obiegu wody w przyrodzie: kredki, papierowe talerzyki, pineski, korek, brystol, klej, samoprzylepne paski;

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia „Obserwacji 1”: plastikowa butelka z nakrętką, woda, zapałki .

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia Polecenia 1: bezbarwny kubek, pokrywka, ciepła woda.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel, nawiązując do poprzednich lekcji, zadaje ochotnikom lub wskazanym uczniom następujące pytania:

• W jakich stanach skupienia może występować woda?

• Jak można udowodnić, że w powietrzu znajduje się woda?

2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Krążenie wody w przyrodzie” oraz uważnie przyjrzeli się ilustracji o tym samym tytule, a następnie przygotowali schemat obiegu wody na Ziemi.

2. Uczniowie dzielą papierowy talerzyk na pół za pomocą kreski. W jego dolnej części rysują wody gruntowe i podziemne, w górnej – słońce, chmury i padający z nich deszcz lub śnieg. Z brystolu wycinają pasek o szerokości 1,5 cm i długości równej połowie promienia talerzyka oraz kontur niewielkiej kropli wody, który przyklejają na jednym końcu paska. W ten sposób powstaje wskazówka, którą za pomocą pinezki i korka uczniowie mocują na środku talerzyka. Nauczyciel rozdaje podopiecznym samoprzylepne paski z napisami: „parowanie” i „skraplanie”. Uczniowie przyklejają je w odpowiednich miejscach na talerzyku.

3. Prowadzący lekcję zapowiada doświadczenie z polecenia 1. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie uczniowie wykonują doświadczenie, odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków

4. Nauczyciel wyjaśnia pojęcie kondensacji i rozdaje podopiecznym samoprzylepne paski z tym pojęciem. Uczniowie przyklejają je we właściwym miejscu na schemacie obiegu wody w przyrodzie.

5. Uczniowie w parach przeprowadzają „Obserwację 1”. Wyjaśniają, jaką rolę pełnił dym ze zgaszonej zapałki podczas obserwowanego procesu.

6. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali dwa fragmenty abstraktu: „Rodzaje chmur” oraz „Chmury i zjawiska pogodowe”, a następnie wykonali samodzielnie ćwiczenie interaktywne.

Podsumowująca

Nauczyciel prosi uczniów, aby dokończyli zdanie: „Na dzisiejszej lekcji zainteresowało mnie...”.

Zadanie domowe

Uczniowie przeprowadzają „Obserwację 2”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Clouds

Water on Earth is constantly moving. From the entire surface of our planet water vapor rises and escapes into the atmosphere. Water evaporates primarily from the surface of rivers, lakes, seas and the oceans. Water vapor also comes from areas covered with snow and ice, as well as from the ground. Plants and, to a lesser extent, other organisms, are also of great importance for evaporation.
When the air cools at higher altitudes, the water vapor condenses. At very low temperatures it often turns directly into ice. The water vapour forms clouds, from which water falls to the surface of the Earth in the form of rain, snow or hail. This water is then collected in lakes, rivers and oceans, absorbed into the ground and is collected by living organisms. Thus the cycle repeats itself. The whole process is called the water cycle.

One stage of the water cycle is the formation of clouds. A cloud is a collection of microscopic droplets of water or ice crystals which are carried by air currents.
As we already know, the faster the surface or water temperature increases, the faster the air heats up. We also know that there is water vapor in the atmosphere. The higher up, the lower the temperature. The air is cooler and the water vapour begins to condense. During this process, the water molecules gather on fine dust in the air, this is condensation of water vapor. In this way, the condensed water forms a cloud. If the air temperature at the higher altitude is above zero, the cloud will consist of water droplets. If the air temperature is below zero, the cloud will be made of ice crystals.

In the sky you can see clouds which look very different. The construction, the shape of the clouds and the way they cover the sky depend on the temperature and humidity of the air, the height to which they arise, as well as on air currents. The variety of cloud shapes is large, but several types can be distinguished.

Cloud observations help in determining weather forecasts. They allow you to determine if you can expect precipitation in the near future.For example, low, wide, gray clouds signal a long‑lasting drizzle. Cumulus clouds generally do not mean rain and usually mean good weather. On the other hand, dark, dense clouds, measuring up to several kilometers from the base to the summit, are a sign of short but heavy rainfall and maybe even a storm. The storm usually lasts for a short time, but it is a very intense event. It consists of strong wind and heavy rain (sometimes hail), as well as electrical discharges – lightning.

• The cloud is a cluster of drops of water or ice crystals or a mixture of both floating in the atmosphere.

• Clouds arise when the warm, humid air rises and cools, resulting in the water vapor condensing.