Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Temat: Budowa i praca serca

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

II. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji oraz doświadczeń; wnioskowanie w oparciu o ich wyniki. Uczeń:

1. określa problem badawczy, formułuje hipotezy, planuje i przeprowadza oraz dokumentuje obserwacje i proste doświadczenia biologiczne;

3. analizuje wyniki i formułuje wnioski;

III. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych. Uczeń:

2. odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne i liczbowe;

IV. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów biologicznych. Uczeń:

1. interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między zjawiskami, formułuje wnioski;

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

III. Organizm człowieka.

5. Układ krążenia. Uczeń:

1) rozpoznaje elementy budowy układu krążenia (na schemacie, rysunku, według opisu itd.) i przedstawia ich funkcje;

2) analizuje krążenie krwi w obiegu małym i dużym;

5) planuje i przeprowadza obserwację wpływu wysiłku fizycznego na zmiany tętna i ciśnienia tętniczego krwi;

Cel lekcji

Uczniowie omawiają budowę serca i cykl jego pracy.

Kryteria sukcesu

  • opiszesz budowę serca i jego położenie;

  • omówisz cykl pracy serca.

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w języku ojczystym;

  • porozumiewanie się w językach obcych;

  • kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

  • kompetencje informatyczne;

  • umiejętność uczenia się;

  • kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Nauczanie programowane, obserwacja.

Praca indywidualna, praca w parach oraz praca w grupach.

Środki dydaktyczne

  • abstrakt;

  • tablica interaktywna lub tradycyjna;

  • tablety/komputery;

  • stetoskopy;

  • zegarek z minutnikiem.

Fazy lekcji

Wstępna

  1. Nauczyciel włącza nagranie pracy serca z zasobów Internetu pt.: „Usypiające BICIE SERCA - biały szum”. Prosi uczniów, żeby stukaniem naśladowali jego rytm. Następnie oznajmia, że na lekcji dowiedzą się, jak działa mechanizm bicia serca.

  2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

Realizacyjna

  1. Nauczyciel informuje o planowanym przebiegu lekcji: uczniowie przez większą cześć zajęć będą pracować samodzielnie, we własnym tempie – czytać abstrakt, wykonywać zadania i przeprowadzać obserwacje. Udziela podopiecznym dokładnych wskazówek. Oznajmia, że będzie monitorować ich pracę i w razie potrzeby służyć pomocą.

  2. Uczniowie dwukrotnie czytają fragment pt. „Budowa serca”. Analizują ilustrację przedstawiającą położenie serca oraz uproszczony schemat jego budowy. Wypisują najważniejsze pojęcia. Jeśli któregoś z nich nie rozumieją, sprawdzają jego znaczenie w „Słowniczku”.

  3. Uczniowie pisemnie wykonują „Polecenie 1”, a następnie rozwiązują ćwiczenia interaktywne: nr 1, nr 2 oraz nr 3.

  4. Uczniowie dwukrotnie czytają fragment pt. „Praca serca” oraz przeprowadzają „Obserwację 1”.

  5. Uczniowie pisemnie wykonują „Polecenie 2” oraz „Polecenie 3”.

  6. Uczniowie odszukują w okolicy nadgarstka tętnicę promieniową, w razie potrzeby posiłkując się ilustracją „Miejsca pomiaru tętna”. Na skórze rysują punkt, w którym można wyczuć tętno. Następnie liczą uderzenia tętna na minutę. Pisemnie odpowiadają na pytanie: „ Jaki wniosek płynie z porównania liczby uderzeń serca i wartości tętna?”.

  7. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne: nr 4, nr 5, nr 6 oraz nr 7.

  8. Uczniowie omawiają rozwiązania ćwiczeń – najpierw w parach, a następnie w czwórkach.

Podsumowująca

Nauczyciel prosi uczniów, żeby dokończyli jedno ze zdań:

  • „Lubię uczyć się metodą nauczania programowanego, ponieważ...”.

  • „Nie lubię uczyć się metodą nauczania programowanego, ponieważ...”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

aorta
aorta
RUXZODZSNoaJ9
Nagranie dźwiękowe słówka

aorta – największa tętnica organizmu; wyprowadza krew z lewej komory serca, należy do dużego obiegu krwi

diastolic pressure
diastolic pressure
Rm9ycr7X4b9QC
Nagranie dźwiękowe słówka

ciśnienie rozkurczowe – ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas rozkurczu komór serca wyrażane w mm Hg

systolic pressure
systolic pressure
R1SCrrAEQGyAA
Nagranie dźwiękowe słówka

ciśnienie skurczowe – ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas skurczu lewej komory serca wyrażane w mm Hg

ventricle
ventricle
R1IyfJy09VBab
Nagranie dźwiękowe słówka

komora – jedna z 4 jam serca zaopatrzona w silnie umięśnione ściany, których skurcz wypycha krew do krwiobiegów – dużego (lewa komora) lub małego (prawa komora)

deoxygenated blood
deoxygenated blood
RpGJUUocWfEFv
Nagranie dźwiękowe słówka

krew odtlenowana – krew uboga w tlen, bogata w dwutlenek węgla

oxygenated blood
oxygenated blood
R3zQXgeOMvQZI
Nagranie dźwiękowe słówka

krew natleniona – krew bogata w tlen, uboga w dwutlenek węgla

systemic circulation
systemic circulation
RFMR4rMfcqKUF
Nagranie dźwiękowe słówka

krwiobieg duży – inaczej krwiobieg ustrojowy; system naczyń krwionośnych rozpoczynający się w lewej komorze, prowadzący krew tętnicami w kierunku narządów ciała (innych niż płuca), gdzie zachodzi wymiana gazowa wewnętrzna; krew pozbawiona tlenu wraca do serca żyłami do prawego przedsionka

capillaries
capillaries
REKfNEvMDPojI
Nagranie dźwiękowe słówka

krwiobieg mały – inaczej krwiobieg płucny; system naczyń krwionośnych rozpoczynający się w prawej komorze, prowadzący krew tętnicami w kierunku płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa zewnętrzna; krew naleniona wraca do serca żyłami płucnymi do lewego przedsionka

atrium
atrium
R66HNKX6Bk01X
Nagranie dźwiękowe słówka

przedsionek – jedna z 4 jam serca, do której spływa krew z krwiobiegu dużego (prawy przedsionek) lub małego (lewy przedsionek)

heart
heart
RLhhrO7GpRPLX
Nagranie dźwiękowe słówka

serce – główny narząd układu krwionośnego zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca; działa jak pompa ssąco‑tłoczącai wymusza krążenie krwi w naczyniach krwionośnych

arteries
arteries
RZIUl5UoCB9r9
Nagranie dźwiękowe słówka

tętnice – naczynia krwionośne transportujące krew z serca (komór) w kierunku komórek ciała

pulse
pulse
RABdehTvofj6Y
Nagranie dźwiękowe słówka

tętno – puls; rytmiczne rozciąganie ścian tętnic przez krew wypchniętą podczas skurczu serca i płynącą falami pod wysokim ciśnieniem

valve
valve
RctTO6iqWXcxk
Nagranie dźwiękowe słówka

zastawka – błoniasty fałd występujący w przegrodzie serca między przedsionkami i komorami oraz w żyłach i naczyniach limfatycznych; wymusza jednokierunkowy przepływ krwi w sercu i innych naczyniach

veins
veins
R1dYmjz6vIVHz
Nagranie dźwiękowe słówka

żyły – naczynia krwionośne zaopatrzone w zastawki; transportują krew z komórek ciała do serca (przedsionków)

Teksty i nagrania

R1LYXz1hiZafw
Nagranie dźwiękowe abstraktu

The build of the heart, cardiac cycle

Cardiovascular system is a closed transporting system, which is composed of the heart and blood vessels. Heart has the shape of a cone and the size of a closed fist. It is found in the middle of the chest, behind the sternum, and its tip is pointed to the left. It is composed of striated muscle tissue, which contracts regularly, forcing the blood to flow in blood vessels. There are 4 chambers of the heart: 2 atria (right and left) and 2 ventricles (right and left). There are walls between particular parts of the heart. The walls of the ventricles are thicker and more muscular than the walls of the atria. This happens because the atria transport the blood only to the ventricles, and the ventricles transport it into all the arteries. The pressure of the blood pushed out by the ventricles must be this high in order for the blood to reach even the cells that are located the furthest from the heart. Veins enter into the atria and transport blood into the heart, whereas arteries start from the ventricles and they transport the blood from the heart. Between the atria and the ventricles and at the place where the vessels exit the ventricles there are valves. They open in one direction only, which means they force the blood to flow in one direction and prevent it from regressing.

In order to describe how heart works using a schematic drawing, we must first establish, which part is left and which part is right. In order to do this, we put the piece of paper with the schematic drawing of a heart to our own torso, as if we wanted to show the model of our own heart. The parts of the schematic drawing of the heart on our left side are the left ventricle and left atrium, and those on our right side – right ventricle and right atrium.

If blood isn’t reaching an organ for several minutes, that place suffers from irreversible changes and necrosis of tissues, which is why the heart beats non‑stop. Heart beat is composed of contractions of the organ, one after the other. A doctor listens to cardiac cycle when putting stethoscope to our chest. He pays attention e.g. to the tones, which approximately are identical with contractions of the ventricles and them unflexing.

First, blood transported by the veins fills both atria. When the atria contract, they push blood into the chambers. Then, both ventricles contract, pushing the blood from the heart into the arteries. After that, heart has a short period of rest. When it is relaxed, the atria become filled with blood again.

The heart contracts between 60 and 80 times per minute, pushing around 80 cmIndeks górny 3 of blood during every contraction. The pressure of the blood flowing from the heart can be felt in the arteries as pulse and measured with a blood‑pressure device. This device shows you the values of systolic pressure (120 mm Hg) and diastolic pressure (80 mm Hg). Blood pressure is measured during rest, because it becomes elevated during effort. The values of the pressure can change, depending on the physical activity, emotional state, temperature and food that we consumed.

Contracting heart works, which is why it requires large amounts of energy. This is why it has its own network of blood vessels called coronary arteries. They provide each cell of the heart muscle with elements necessary for cellular respiration. Cardiac cycle does not depend on us. The heart has a natural pacemaker, composed of highly specialized cells, which have the ability to move the heart muscle and make it contract.

  • Cardiovascular system includes the heart and blood vessels: Veins, arteries and capillaries.

  • Heart is the suction and forcing pump, that makes the blood move in the vessels.

  • Human heart is divided into 4 parts: 2 atria and 2 ventricles.

  • Valves that are present in the heart and in veins force the blood to flow in one direction only.

  • Arteries lead blood from the heart, whereas veins lead blood to the heart.

  • Capillaries are wrapped around cells, provide them with nutrients and participate in gas exchange.