Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RTda95HQLWWqe1
Ilustracja przedstawia czarno‑białe zdjęcie „Stradów. Droga pod grodziskiem”, autorstwa Pawła Pierścińskiego. Fotografia ukazuje wyschnięte koryto rzeki w otoczeniu zboczy pagórków. W oddali ujęte są zagajniki drzew. Piasek na dnie doliny tworzy biały pofalowany rysunek. Również ustępy w zboczach oraz dróżki biegnące po jego krawędzi, układają się w pourywane i ciągłe linie.

Linia i kreska jako środki wyrazu plastycznego

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Wprowadzenie

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

RUBjGXWYjqa1C
Scenariusz zajęć do pobrania.
1

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

I.5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

II.2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);

II.6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych).

Nauczysz się

rozróżniać i nazywać rodzaje linii;

dostrzegać linie w przyrodzie;

dostrzegać zróżnicowanie linii w dziełach sztuki;

stosować zróżnicowane linie w twórczości własnej;

wyjaśniać pojęcia: kontur, kreska, linia.

Obrazy wokół nas

Obrazy towarzyszą człowiekowi przez całe życie. Widzimy je wokół siebie w postaci plam barwnych, detali, często także pojawiają się jako linieLinialinie. Możemy je zauważyć jako linie elektryczne. Pojawiają się także w koronach drzew, gałęziach, trawie, widzimy je w drutach, prętach, są nimi ślady na piasku, bruzdy na polu.

Ro7dYcYjSxNmn
Ćwiczenie 1
Co to jest linia w plastyce?
RWc0TueVg5cPJ
Ćwiczenie 2
Wymień znane rodzaje linii.
Polecenie 1

Zapoznaj się z fotografiami pejzaży. Inspirując się nimi, wykonaj zdjęcie swojej okolicy, w którym głównym środkiem wyrazu będzie linia.

Polecenie 2

Używając aplikacji MiniPaint, narysuj poniższe rodzaje linii:

  • cienkie linieLinialinie proste,

  • grube linie proste,

  • linie proste przerywane – grube lub cienkie (możesz wykorzystać gumkę),

  • linie łamane – grube lub cienkie, także przerywane (mogą na siebie nachodzić),

  • linie łukowate – grube lub cienkie, także przerywane (mogą na siebie nachodzić),

  • linie powyginane – grube lub cienkie, także przerywane (mogą na siebie nachodzić),

  • linie nieregularne – grube lub cienkie, także przerywane (mogą na siebie nachodzić),

  • linie odnoszące się do nazw znanych z otoczenia: linia falista, linia sprężynowata, linia trawiasta twarda, linia trawiasta miękka, linia zygzakowata.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.

Przyjrzyj się, jak problem różnicowania kreskiKreskakreski przedstawił artysta. Poniżej zamieszczono dwie reprodukcje dzieł sztuki, w których artysta nawiązał do techniki rysunku. Na pierwszym zdjęciu widać olbrzymi ołówek, podstawowe narzędzie rysownika, na drugim - zróżnicowane linie, zapisane kredą na tablicy.

Polecenie 3

Opierając się na wcześniejszych przykładach narysowanych przez Ciebie linii oraz inspirując się pracą artysty, narysuj w okienku poniżej pięć samodzielnie wymyślonych, różnych, mieszanych, kombinowanych linii (mogą to być np. łączone linie proste, krzywe, łukowate i przerywane, spiralne, cienkie i grube).

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
Inna wersja zadania

Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem abstraktu.

W ten sposób dowiedziałeś się, jak może być zróżnicowana linia, za pomocą której możesz wykreować świat – zarówno ten realny, jak i wymyślony. Wszystkie narysowane przez Ciebie linie to kreski – konkretne znaki, z których powstaje rysunek. Więcej o różnicy między linią a kreską dowiesz się podczas lekcji „Kreślę, szkicuję, rysuję. Materiały rysunkowe i sposoby ich wykorzystania”.

Kontury

Klikając w aktywne punkty na ilustracjach przekonasz się jak poniższe obiekty wyglądają z dopasowanym do nich konturemKonturkonturem.

R1eGn9Ud5rGTU
Ilustracja interaktywna przedstawia gruszkę z listkiem oraz jej obrys. Po lewej stronie grafiki znajduje się zielony owoc, natomiast po prawej stronie jego kontur, wykonany niebieską linią. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. ilustracja z konturem.
RujJPNyhVAsbG
Ilustracja interaktywna przedstawia Minionka oraz jego obrys. Po lewej stronie grafiki znajduje się żółty, uśmiechnięty ludzik z rozłożonymi na boki rękami. Ubrany jest w duże okulary, niebieskie ogrodniczki, a także czarne rękawiczki i buty. Po prawej stronie ukazany jest kontur tej samej postaci, wykonany niebieską linią. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. ilustracja z minionkiem.
RmhpZpypwwMOZ
Ilustracja interaktywna przedstawia pejzaż oraz jego obrys. Po lewej stronie grafiki znajduje się zdjęcie, ukazujące dużą, zieloną łąkę, którą okalają wysokie drzewa. Nad scenerią rozpościera się błękitne niebo. Po prawej stronie ukazany jest niebieski kontur, odzwierciedlający nieregularną linię koron drzew, przedstawionych na fotografii. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. ilustracja z konturem.

Czy zauważyłeś, że konturKonturkontur w rzeczywistości nie istnieje? Bywa jednak używany w rysunku, by pokazać kształt przedmiotów i postaci.

Linie

RTdBP3u5ViBSL
Ćwiczenie 3
Jak myślisz, czy za pomocą samej linii można wyrazić swoje emocje? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Polecenie 4

Poprzednie ćwiczenie (linie przedstawiające Twoje nastroje) wykonaj teraz narzędziami komputerowymi. Następnie porównaj prace tworzone tradycyjnie i komputerowo. Zwróć uwagę na: dokładność wykonania, płynność linii, szybkość wykonania prac, łatwość wprowadzania zmian, zadowolenie z efektu końcowego. Wymień spostrzeżenia na temat swoich prac z koleżanką/kolegą.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
Inna wersja zadania

Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.

Polecenie 5

We wcześniejszych ćwiczeniach używaliśmy różnych określeń linii ze względu na ich kształt np. linia zgeometryzowana, linia przerywana, linia powyginana. Nadawaliśmy również liniom nazwy, ze względu na skojarzenie z nastrojem, jakie mogą wywołać: linia wesoła czy linia smutna. Poniżej są przedstawione prace artystów wykonane klasyczną techniką rysunkową – ołówkiem na papierze, w których ważną wartością plastyczną jest linia. Spróbuj znaleźć dla tych linii ciekawe i pasujące nazwy.

RwKoNq1C9iWjz1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Linie w szczelinie proponuję nazwać liniami:

R1TPFaxuU3cRM
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
RI1yA1i9zlOIo1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Linie pomiędzy bryłami proponuję nazwać liniami:

R16SRJZid2dqi
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
REncrLxe7Apri1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Linie przedstawiające trawy proponuję nazwać liniami:

RGfgAZLTszDVy
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R12jYE6MndBCf1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Linie przedstawiające pęknięcia w asfalcie proponuję nazwać liniami:

RW1rapAE88rnz
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R1PbWbi90Qsdh
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj definicję do hasła. Kontur. Możliwe odpowiedzi: 1. ślad, jaki na płaszczyźnie pozostawia narzędzie rysunkowe. 2. najczęściej jest to linia ukazująca kształt, zarys postaci lub przedmiotów. 3. jeden z podstawowych elementów formy plastycznej, powstaje na miejscu styku plam barwnych i światłocieniowych. Kreska. Możliwe odpowiedzi: 1. ślad, jaki na płaszczyźnie pozostawia narzędzie rysunkowe. 2. najczęściej jest to linia ukazująca kształt, zarys postaci lub przedmiotów. 3. jeden z podstawowych elementów formy plastycznej, powstaje na miejscu styku plam barwnych i światłocieniowych. Linia. Możliwe odpowiedzi: 1. ślad, jaki na płaszczyźnie pozostawia narzędzie rysunkowe. 2. najczęściej jest to linia ukazująca kształt, zarys postaci lub przedmiotów. 3. jeden z podstawowych elementów formy plastycznej, powstaje na miejscu styku plam barwnych i światłocieniowych.
Polecenie 6

Na zdjęciu poniżej możesz zobaczyć zupełnie inne podejście do sztuki, w którym autor dzieła także wykorzystuje linie dla osiągnięcia efektu artystycznego. Tym razem linie tworzone są przez źdźbła rosnącej trawy.

Inspirując się pracą artysty, zasadź ziarna trawy w dowolnym, celowo wybranym, niekoniecznie typowym naczyniu (np. w szufladzie, w kaloszu, w pękniętej piłce). Poszczególne fazy wzrostu trawy dokumentuj zdjęciami, zwracając szczególną uwagę na pokazanie linii.

R1QhvMCH2WZsB1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RarlBNZ8ZTcwN
Ćwiczenie 5
Wymień prace wykonane przez Weronikę Tadaj-Królikiewicz.
RboFwroYHooKS
Ćwiczenie 6
Jaka jest różnica między linią prostą, a przerywaną?
R1DNJyj0DUTPc
Ćwiczenie 7
Co znaczy, że dwie proste są równoległe?

Słownik pojęć

Kontur
Kontur

najczęściej jest to linia ukazująca kształt, zarys postaci lub przedmiotów.

Kreska
Kreska

ślad, jaki na płaszczyźnie pozostawia narzędzie rysunkowe.

Linia
Linia

jeden z podstawowych elementów formy plastycznej, powstaje na miejscu styku plam barwnych i światłocieniowych.

Galeria dzieł sztuki