Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą interaktywną. Porównaj kształt terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów z kształtem terytorialnym Polski za panowania pierwszych Piastów. Wskaż ziemie piastowskie, których Jagiellonom nie udało się odzyskać. Jak zmieniły się kierunki polityki zagranicznej Polski w porównaniu z okresem piastowskim?

R17xGDVhTTp6d
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem. Polecenie 1 - Twoja odpowiedź (Uzupełnij). Polecenie 2 - Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
R1GK1M73DQ9S61
Mapa przedstawia Rzeczpospolitą Obojga Narodów w 1569 r. Oznaczono granice Rzeczpospolitej Obojga Narodów z obszarami zależnymi, które przebiegają przez miasta: Parnawa, Psków, Witebsk, Mścisław, Czernichów, Kamieniec, Sanok, Spisz, częstochowa, Sieradz, Poznań, Drahim, Bytów, Lębork.
Na mapie oznaczono Państwo moskiewskie. Od wschodu ku północy graniczy z Polską Moskwa, nie oddzielona od niej morzem, górami lub rzekami, lecz dorywczymi granicami, które siła oręża lub gwałtowne wtargnięcie rozmaicie zakreśla, i z tej przyczyny ciągła jest wojna między królem polskim a wielkim księciem moskiewskim, jak są różne sprzeczne między nimi pretensje. Ten ostatni mniema się być panem całej Rusi, której się carem mieni i dlatego nie przestając na posiadanej przez siebie części, wdziera się w części należącą do Polski […]. Ta a nie inna jest przyczyna ich wojny, a zdaniem moim jest tak silna, że zaledwie śmiem spodziewać się między nimi pokoju i nie sądzę aby kiedykolwiek przyjść mogło do czego innego jak do kilkuletniego rozejmu.
Na mapie oznaczonoChanat krymski. Od wschodu ku południowi mieszkają na pograniczu Polski Tatarzy perekopscy w Tauryce chersoneskiej niedaleko Kaffy, tudzież na obszernych stepach między Dnieprem a Dniestrem. Lud ubogi, z rabunków żyć nawykły, od lat przeszło 300 napada na granice polskie, a lubo dla tych napadów opuszczono w tamtych stronach na 60 mil niemieckich żyznego kraju, przeto jednak nie przestaje w głąb nawet zapuszczać zagony, pustosząc z niewypowiedzianą szybkością Podole i Ruś sąsiedzką.
Na mapie oznaczono Imperium osmańskie z obszarami zależnymi. Z tejże strony sąsiaduje z Polską Turek, który nie posiadał Kaffę w bliskości Podola, ale oprócz tego zdobył na południu Białogród w Besarabii, ostatniej części Wołoszczyzny, nad Morzem Czarnym przy ujściu Dniestru oddzielającego ją od Podola […]. Między Polską a Turcją utrzymuje się pokój, po raz ostatni potwierdzony przez Piotra Zborowskiego, posłanego w tym celu przez króla polskiego do sułtana Selima II w pierwszych latach jego panowania.
Na mapie oznaczono Hospodarstwo mołdawskie. Od południa Polska graniczy z Wołoszczyzną, od której ją Dniestr oddziela. Chociaż teraz te dwa kraje zostają od wielu lat w ciągłym pokoju, bywały przedtem między nimi wojny pochodzące ze zwierzchnictwa królów polskich nad Wołoszczyzną przyznanego im przez samychże wojewodów, którzy kilkakrotnie uznawali się ich hołdownikami i składali im przysięgę wierności […].
Na mapie oznaczono Siedmiogród. Z tejże strony graniczy z Polską ziemia siedmiogrodzka, której wojewodą jest teraz siostrzeniec króla urodzony z siostry królowej Izabelli [córki Zygmunta I Starego – przyp. K.S.-S.]. Nie ma z nim król żadnego zajścia o granice, ale są między nimi pewne nieporozumienia z powodu 10 000 dukatów rocznego dochodu, do których Siedmiogrodzianin rości sobie prawa, powiadając, że tę sumę zapisała mu królowa Bona, jego babka. […] Król nie chce płacić siostrzeńcowi tej sumy, utrzymując że ten ciężar nieprawnie został na niego nałożony przez królową matkę […].
Na mapie oznaczono Węgry. Z południa postępując ku zachodowi natrafiamy na Węgry oddzielone od Polski górami karpackimi i należące w tej stronie do cesarza, do którego posiadłości liczy się także Śląsk, stanowiący zachodnią granicę Polski. Między Polską a Cesarstwem utrzymuje się dotąd nieprzerwany pokój i nie masz między niemi żadnego sporu o granice […].
Na mapie oznaczono Rzeszę niemiecką. Idąc dalej od Śląska granicą zachodnią napotykamy na kraje i miasta należące do Rzeszy niemieckiej, z którą lubo Polska zostaje w pokoju, nie jest atoli w stosunkach szczerej przyjaźni z powodu pretensji, które wielki mistrz zakonu Krzyżaków, a następnie Rzesza, od której on zależy i bierze inwestyturę, rości do księstwa pruskiego, które należało dawniej do wielkiego mistrza tego zakonu, a po zniesieniu i złupieniu onego, utworzone przez Zygmunta króla polskiego zostało jego lennością. Nadto Gdańsk i Elbląg, miasta bezpośrednio podległe królowi polskiemu, liczone są w Niemczech do miast cesarskich i jako takie zapraszane na sejm Rzeszy niemieckiej, na który lubo z bojaźni nie posyłają deputowanych, mieszczanie jednak będąc Niemcami życzyliby zbliżyć się do swego narodu.
Na mapie oznaczono Szwecję. Od zachodu, obracając się na północ, widzimy Morze Bałtyckie, a na wschodnim jego wybrzeżu w Inflanciech stykają się z sobą posiadłości króla szwedzkiego i polskiego, między którymi zachodzi spór nie mniej o granice, jak i o to, że król szwedzki jest w przyjaźni z carem moskiewskim, pomimo tego, że brat jego książę Finlandii ma za sobą siostrę króla polskiego, który z tego powodu musi trzymać znaczne załogi w tamtych stronach, dokąd dochodzące także granice państwa moskiewskiego dopełniają okrąg, któryśmy przebiegli, aby poznać jakie są graniczne interesa państw i królów sąsiadujących z Polską. Dodatkowo na mapie niektóre obszary oznaczono liczbami.
1. Obszar z regionami: Pomorskie, Malborskie, Chełmińskie, Inowrocławskie, Kaliskie, Łęczyckie, Mazowieckie, Płockie, Podlaskie, Rawskie, Sieradzkie, Sandomierskie, Krakowskie, Lubelskie, Ruskie, Bełskie, Wołyńskie, PodolskiE, Kijowskie, Bracławskie.
2. Obszar z regionami: Księstwo Żmudzkie, Wileńskie, TrockiE, Nowogródzkie, Brzesko-litewskie, Mińskie, Witebskie, Mścisławskie.
3. Obszar z regionami: Prusy Książęce Z miastami Królewiec, Jansborg, Lidzbark, Elbląg.
4. Obszar z regionami: Parnawskie, Wendeńskie, Dorpackie, Inflanty Polskie.
5. Obszar z regionami: Kurlandia z miastami Lipawa, Mitawa, Dyneburg.
Źródło: Relacja o stanie Polski [...] przez nuncjusza [...] Juliusza Ruggieri [...] roku 1568…, [w:] E. Rykaczewski, Relacje Nuncjuszów Apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, t. II, Berlin – Poznań 1864, s. 203–206. Relacja ta pochodzi sprzed sejmu lubelskiego, na którym dopiero włączono Podlasie, Wołyń i Kijowszczyznę do Korony.
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2

Do terenów oznaczonych na mapie numerami 1–5 dopisz nazwę i własny komentarz wzorem relacji nuncjusza papieskiego Juliusza Ruggieriego.

RuTG2PbNA5AgP
1 - Nazwa i komentarz (Uzupełnij) 2 - Nazwa i komentarz (Uzupełnij) 3 - Nazwa i komentarz (Uzupełnij) 4 - Nazwa i komentarz (Uzupełnij) 5 - Nazwa i komentarz (Uzupełnij).
1
Polecenie 3

Oceń, czy łatwo było rządzić tak rozległym państwem jak Rzeczpospolita Obojga Narodów. Wskaż jego mocne i słabe strony.

RTyvF8gDky447
Polecenie 1 - Twoja odpowiedź (Uzupełnij).