Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wojna polsko‑rosyjska w 1792 r.

R1DbQGV0tanRD1
Mapa przedstawia Wojnę Polsko-Rosyjską w 1792 roku. Widzimy jednego żołnierza po stronie Rzeczpospolitej i dwóch po stronie Rosyjskiej. Liczebność wojska rosyjskiego była niemal dwukrotnie większa niż liczebność wojska polskiego. Granice Rzeczpospolitej w 1792 roku przebiegały przez Litwę, po wschodnie granicy Białorusi, Ukrainy i przez centralną Polskę na pomorze. Ogłoszenie konfederacji Targowskiej w maju 1792 roku ( związanej w Petersburgu w kwietniu 1792 roku) miało miejsce w Targowicy. Wojna polsko – rosyjska w 1792 roku. Kierunki najazdu wojsk rosyjskich : z Połocka, Wilno oraz z Mohyew, Mińsk, Mir, Grodno, Krzemień na Warszawę. Słuck, Brześć Litewską. Kijów oraz z Kamieńca Podolskiego przez Zieleńce, Dubienka na Lublin. Działania obronne wojsk koronnych z Berszada, Tetyjów przez Zieleńce, Łuck, Dubienka, Lublin, Radom, Warszawa. Działania obronne wojsk litewskich: z Mir, Grodno, Zelawa, Brześć Litewski, Krzemień na Warszawę. Ważniejsze bitwy: bitwa pod Zieleńcami 18 czerwca 1792 rok, bitwa pod Dubienką 18 lipca 1792 rok, Brześć Litewska 23 lipiec 1792 rok, Zelawa 4 lipiec 1792 rok, Mir 11 czerwiec 1792 rok. Ustanowienie orderu Virtutti Militari z 1792 roku w Targowicy. Ziemie zebrane Rzeczpospolitej w 1793 roku. Zabór pruski: obejmował znacznej cześć Polski w tym pomorze, Warmię, zachodnio-pomorskie, Śląsk. Zabór rosyjski: Estonia, część Łotwy, wschodnią Białoruś oraz obecny teren Rosji. Rzeczpospolita i jej lenna po I rozbiorze: północ Rumunii, Mołdawii. W Targowicy w nocy z 18 na 19 maja 1792 r. przeciwnicy Konstytucji ogłosili zawiązanie konfederacji w obronie wolności, a przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 maja. W rzeczywistości akt konfederacji został podpisany w Petersburgu 27 kwietnia 1792 r. Wraz ze zwołaniem konfederacji targowickiej rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska.

Liderzy konfederacji targowickiej:
Stanisław Szczęsny Potocki (1752- 1805), wojewoda ruski. Od 1784 roku należał do opozycji antykrólewskiej i współpracował z Rosją. Był z przekonania republikaninem, zwolennikiem ograniczenia roli monarchy w państwie do minimum. Próbował udaremnić próby reformy ustroju na sejmie czteroletnim. W 1792 r. został pozbawiony przez Sejm wszystkich urzędów.
Franciszek Ksawery Branicki (1730-1819), hetman wielki koronny. Początkowo był stronnikiem Stanisława Augusta Poniatowskiego, jednak po I rozbiorze stanął na czele własnego stronnictwa, opozycyjnego wobec dworu i opierającego działalność na współpracy z Rosją. Należał do przeciwników Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja.
Seweryn Rzewuski (1743-1811), hetman polny koronny. Od 1775 r. był związany z Franciszkiem Ksawerym Branickim. Występował przeciwko Radzie Nieustającej i dążył do zachowania dawnego ustroju Rzeczpospolitej. Podczas Sejmu Wielkiego wydawał liczne pisma publicystyczne, w których zwalczał projekty stronnictwa patriotycznego.
Józef Kossakowski (1738-1794), brat Szymona Kossakowskiego, biskup, pisarz i publicysta. Od lat 80. XVIII w. był związany z rosyjskim ambasadorem w Rzeczpospolitej. Jako zagorzały przeciwnik Konstytucji 3 maja wraz z bratem organizował konfederację targowicką na Litwie, szukając przy tym możliwości wzbogacenia się.
Bitwa pod Zieleńcami rozegrała się 18 czerwca 1792 r. Wojska polskie (15,5 tys.) pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego i Tadeusza Kościuszki odniosły zwycięstwo nad armią rosyjską (11 tys.). Dla uczczenia tego sukcesu Stanisław August ustanowił order Virtuti Militari. Dziś jest on najwyższym polskim odznaczeniem bojowym.Jan Piotr Norblin, Bitwa pod Zieleńcami, 1792. Bitwa pod Dubienką miała miejsce 18 lipca 1792 r. Zaledwie 5 tys. żołnierzy polskich pod dowództwem Tadeusza Kościuszki odniosło w niej niespodziewane zwycięstwo nad liczącym 25 tys. (!) żołnierzy korpusem rosyjskim generała Michaiła Kachowskiego. Chwalebne czyny i dokonania armii księcia Poniatowskiego, grafika z 1823 roku. Dlaczego niektórzy historycy uważają, że legenda Kościuszki miała swój początek w bitwie pod Dubienką?
Liczebność armii polskiej: ok. 57 tys. żołnierzy. Dane na podstawie: Tadeusz Cegielski, Łukasz Kądziela, Rozbiory Polski 1772-1793-1795, Warszawa 1990, s. 236.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Krystian Chariza i zespół oraz Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1
Wskaż prawdziwe i fałszywe stwierdzenia. Jak duża była Rzeczypospolita przed drugim rozbiorem?
Wskaż prawdziwe i fałszywe stwierdzenia. Jak duża była Rzeczypospolita przed drugim rozbiorem?
Ri1Cnb8lah9zM
Łączenie par. . Liczebność wojska rosyjskiego była niemal dwukrotnie większa niż liczebność wojska polskiego.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Polacy próbowali powstrzymać armię rosyjską przed zajęciem Warszawy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W Mirze i Wilnie oraz pod Zieleńcami i Dubienką doszło do kluczowych bitew tej wojny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wojska rosyjskie zdołały przekroczyć Bug.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W 2012 r. obchodzono 220. rocznicę ustanowienia orderu Virtuti Militari.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Targowica leży współcześnie na terytorium Polski.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Polecenie 2

Wykaż, że mapa (źródło A) ilustruje przebieg bitwy, o której mowa we fragmencie opracowania historycznego (źródło B).

Źródło A

RHVOn944FnBsd
Mapa obrony linii Buga i bitwy pod Dubienką.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Tadeusz Korzon, Polona, 1894, licencja: CC BY-SA 3.0.

Źródło B

Piotr Derdej Zieleńce–Mir–Dubienka 1792

Już od godziny 15.30 rozpoczęła się wymiana ognia między artylerią polską i rosyjską, a o godz. 17 Kachowski zaczął przygotowanie ogniowe do natarcia. W tym samym czasie jegrzy Sałtykowa zaatakowali zagajnik z polskimi strzelcami i wyparli ich z zachodniej części lasku. Jednak Polakom udało się utrzymać tę pozycję. […]

Gen. Kachowski, wobec nieskuteczności natarcia czołowego, wydał kawalerii rozkaz obejścia pozycji polskich przez kordon austriacki. […] Pod osłoną lasu jazda rosyjska przeniknęła na tyły pozycji polskich.

Kachowski Źródło: Piotr Derdej, Zieleńce–Mir–Dubienka 1792, Warszawa 2008, s. 90.

Opisz Dlaczego doszło do drugiego rozbioru Rzeczypospolitej ?

RJfhGLnGAn2d7
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).