Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1UMydpM4wjJP1
Fotografia nieznanego autora przedstawia ruiny starożytnych ulic antycznego miasta. Między ulicami widoczne są pozostałości po budowlach. W tle obecne są wysokie drzewa.

Miasta antyczne - Ostia

Ważne daty

31 p. n.e.-68 n.e. - Panowanie dynastii julijsko‑klaudyjskiej

31 p. n.e.-284 n.e. - okres Pryncypatu

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1YtpRhSufWvb
Scenariusz zajęć do pobrania.
1

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

2. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii starożytnej:

b) historia Rzymu:

- upadek republiki i dyktatura Cezara; inne kluczowe postacie życia publicznego późnej republiki: Cyceron;

3. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii literatury starożytnej:

b) literatura rzymska:

- Cyceron.

7. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:

a) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,

b) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej, polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych;

III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:

4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej.

Nauczysz się

opowiadać historię Ostii;

charakteryzować kulturę starożytnej Grecji i Rzymu;

wskazywać obecność antyku w kultruze epok późniejszych w Polsce i na świecie.

Historia Ostii

Mieszkańcy Ostii byli przekonani, że ich miasto jest pierwszą kolonią Rzymu. Za jej założyciela uważano tradycyjnie Ankusa Marcjusza (…) Pierwotne miasto było obozem wojskowym na planie kwadratu. Miało wymiary 194 na 125 metrów. Otoczone było murami z bloków tufutuftufu. (…). Dwie główne drogi przecinające się pod kątem prostym – cardo i decumanus – prowadziły do czterech bram (…). Główną funkcją obozu wojskowego, który powstał w Ostii, była ochrona wybrzeża. Nieco później zaczęto w Ostii magazynować zboże i właśnie wtedy funkcja spichlerza Rzymu stała się dla tego miejsca priorytetowa. (…) W 267 r. p.n.e. ustanowiono w Ostii urząd quaestor classicusQuaestor classicusquaestor classicus. Urząd i obszar administracyjny musiały podnieść rangę miasta i zapoczątkowały okres przyspieszonego rozwoju. Najprawdopodobniej to wtedy port o charakterze militarnym (…) zaczął przekształcać się w kwitnące miasto. (…). Najważniejszym zadaniem portu w Ostii, a zatem pośrednio i miasta, było zaopatrzenie Rzymu w zboże. Dzięki swojemu położeniu Ostia nadawała się do tego celu idealnie. To właśnie udział w realizowaniu tego ważnego zadania sprawił, że z małego obozu wojskowego stała się miastem. Pod koniec epoki republikańskiej opasały ją mury z wieżami i cztery bramy. Tak jak w innych miastach Italii, zachodni i południowy sektor miasta zajęty był przez luksusowe domy i tawerny wychodzące na główne ulice: budynki użyteczności publicznej były jeszcze wtedy, podobnie jak w Rzymie, rzadkością.

Gwałtowny rozwój budownictwa w centrum Ostii w II wieku po Chr. związany był także z prywatnymi interesami jej mieszkańców. Do miasta przybyli ludzie zajmujący się obsługą nabrzeża i zawijających do portu statków. Powstawały biura pośrednictwa handlu, zrzeszenia kupców. Powodowało to w sposób naturalny rozwój całego miasta. (…). Kiedy rozbudowano port, w mieście powiększyły się nie tylko struktury służące do magazynowania – wielkie horrea – ale powstały też agencje handlowe, urzędy państwowe kontroli zaopatrzenia. Wzrosło zapotrzebowanie na mieszkania dla pracowników portu, hotele, tawerny, publiczne łaźnie. (...) Wspomniany okres to także czas intensyfikacji budownictwa o charakterze sakralnym. (…). Pod koniec III w. po Chr. wiele budynków uległo zniszczeniu. (…) Opuszczone domy niszczały, ze świątyń usuwano kosztowne marmurowe okładziny, zabierano materiał budowlany. (…)

Źródło: Anna Tatarkiewicz, Życie religijne Ostii antycznej, Poznań 2009, s. 31‑68 (wybór)

Ćwiczenie 1
Czym zajmował się Quaestor classicus?
Czym zajmował się Quaestor classicus?
R7KYbMyVkjfyM
Fotografia nieznanego autora przedstawia ruiny budynku Horrea Epagathiana, który został zbudowany z brązowej cegły. W centrum budowli jest tunel oraz portyk oparty na dwóch kolumnach. Z lewej strony znajdują się schody prowadzące na drugą kondygnację budynku. Fotografia została wykonana w jasny bezchmurny dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jednak dopiero powstanie i sprawne funkcjonowanie portu miało istotne znaczenie dla rozwoju Ostii. (…). Naturalną konsekwencją tego faktu była rozbudowa nabrzeża portowego, która w konsekwencji spowodowała bogacenie się Ostii. (…). [Za czasów Trajana i Hadriana] Ostia była już nie tylko „spichlerzem Rzymu”, ale również niemalże niezależnym centrum handlu.
Horrea Epagathiana, Ostia, Włochy, ostiaantica.net, domena publiczna
RMMiU84ezqOCF
Fotografia nieznanego autora przedstawia fragment budynku – łaźni Mitry w Ostii. Łaźnia znajduje się wewnątrz budynku, na podłodze po obu stronach stoją kamienne ławki. W głębi pomieszczenia widoczna jest rzeźba przedstawiająca klęczącą kobietę. Na ścianach łaźni widoczne są liczne zielone rośliny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Czas rozkwitu dla Ostii nadszedł po zakończeniu wojen domowych. (…). Niewątpliwie za największą inwestycję tego czasu należy uznać zapoczątkowaną wówczas przebudowę portu.
Łaźnia Mitry niedaleko Ostii, Włochy, christian-history.org, CC BY 3.0
R1aoeEnCcRL0b
Fotografia nieznanego autora przedstawia kamienną mozaikę znajdującą się pomiędzy kolumnami i resztkami ceglanych ścian tzw. Pałacu Cesarskiego. Mozaika posiada różne wzory geometryczne i ornamenty. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W I wieku przed naszą erą, tuż przy zakolu starego koryta Tybru, powstał kompleks czterech świątyń (…). Na południe od kompleksu znajdował się plac. (…) Był prawdopodobnie miejscem spotkań kupców i rzemieślników, na którym dokonywano transakcji, prowadzono interesy. (…).
Mozaika w Pałacu Cesarskim, Ostia, Włochy, ostia-antica.org, CC BY 3.0
RqyAMIDtNpObz
Fotografia przedstawia widok panoramiczny na antyczny teatr w Ostii. W centrum obrazu znajduje się scena, a za nią widoczne są liczne drzewa i tereny zielone. Na trybunach widoczni są turyści podziwiający zabytek. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. (…). Teatr wybudowany najprawdopodobniej został między 18 a 12 okiem przed naszą erą (…). Już na początku pryncypatu dawne główne skrzyżowanie miasta [skrzyżowanie ulic cardo i decumanus] zostało zmienione w plac publiczny. (…). Kolejnym krokiem do zmiany wizerunku centrum miasta (…) było wybudowanie nowej świątyni dedykowanej Romie i Augustowi. (…). Kolejny etap przyspieszonej monumentalizacji miasta przypada na panowanie Domicjana. (…).
Livioandronico2013 (fot.), Teatr Rzymski, Ostia, Włochy, wikipedia.org, CC BY 3.0
RttcgJO7CxeKm
Fotografia nieznanego autora przedstawia ruiny kamienicy tzw. Insulae w Ostii. Budynek ma ściany wykonane z brązowej cegły oraz dwie kondygnacje i schody prowadzące do poszczególnych mieszkań. W oddali widoczna jest inna kamienica. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień. . Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. (…). Jeszcze przed końcem epoki julijsko‑klaudyjskiej infrastruktura Ostii została dopasowana do nowych standardów epoki (…). Na wolnej przestrzeni na północ od decumanus wybudowano nowe magazyny na zboże. (…) Tyberiusz dla dynamicznie rozwijającego się miasta zbudował też akwedukt.
Kamienica czynszowa w starożytnym Rzymie, Ostia, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R12NWygQB9jyp
Ćwiczenie 2
Za panowania, którego władcy został zbudowany teatr w Ostii?

Ostia była jednym z najważniejszych rzymskich portów. Jej infrastrukturę portową rozbudowywano w kolejnych stuleciach.

Szczególne znaczenie miała rozbudowa portu w czasach cesarza Trajana, kiedy Ostia stanowiła główny spichlerz Rzymu: to tam przywożono importowane do stolicy imperium zboże.

RGrIvHi4Ot1Qg1
Interaktywny pokaz prezentuje widok na port morski w Ostii. Na prezentacji widoczne jest wejście do portu oraz liczne budynki. Dodatkowo w prezentacji umieszczono następujące informacje: 1. Ostia była jednym z najważniejszych rzymskich portów. Jej infrastrukturę portową rozbudowywano w kolejnych stuleciach.Szczególne znaczenie miała rozbudowa portu w czasach cesarza Trajana, kiedy Ostia stanowiła główny spichlerz Rzymu: to tam przywożono importowane do stolicy imperium zboże.
Prezentacja 3D pt. Port w Ostii
m11daa6e19ca72da2_1516540041533_0
m11daa6e19ca72da2_1516540069001_0
m11daa6e19ca72da2_1516540084796_0

Marek Tulliusz Cyceron Mowa w sprawie dowództwa Gnejusza Pompejusza

Było niegdyś w zwyczaju, że naród rzymski walczył z dala od ojczyzny i na przedmurzach imperium zamiast własnych domów, bronił dóbr sprzymierzeńców. Czyż mam mówić , że w ostatnim okresie dla sprzymierzeńców naszych morze było zamknięte, skoro wasze wojska tylko podczas głębokiej zimy z Brundyzjum przeprawiano? Mam żalić się na to, że wzięto do niewoli posłów przybyłych do was od obcych plemion, skoro posłów narodu rzymskiego trzeba było z niewoli wykupywać? Mam wspomnieć i o tym, że żegluga nie była bezpieczna dla kupców, skoro w ręce piratów dostało się dwanaście liktorskich toporów? Mam przypomnieć o zdobyciu słynnych miast, takich jak Knidos, Kolofon czy Samos, i niezliczonego mnóstwa innych, skoro wiecie, że korsarze opanowali wasze porty, i to takie, dzięki którym żyjecie i oddychacie? Czyż nie wiecie, że znany i pełen okrętów port w Kajecie korsarze złupili na oczach pretora, z Mizenum zaś piraci porwali dziecko człowieka, który już przedtem toczył tam z nimi wojnę? Bo po cóż ubolewać nad porażką w Ostii, nad tą haniebną plamą na imieniu rzeczypospolitej, kiedy niemal na waszych oczach flotę, nad którą dowództwo sprawował konsul narodu rzymskiego, korsarze zdobyli i zniszczyli? Na bogów nieśmiertelnych! Czyż niepojęte i boskie męstwo jednego człowieka mogło w tym krótkim czasie okazać się dla rzeczypospolite j tak zbawienne, że wy, którzyście niedawno flotę wrogów widzieli u ujścia Tybru, dziś nie słyszycie o żadnym okręcie korsarskim po krańce Oceanu?

RHqhd1TqfoCIX
Ćwiczenie 3
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Ostia była głównym portem Rzymu., 2. Nowy port w Ostii zbudowano w czasach Marka Aureliusza., 3. Szczególnym zagrożeniem dla portów rzymskich byli piraci., 4. Korsarzom udało się zdobyć porty Knidos i Samos., 5. Ostia nigdy nie była zagrożona pirackim atakiem.
Ćwiczenie 4

Wskaż, jakie główne zagrożenia dla rzymskiego poczucia bezpieczeństwa wymienia w tekście Marek Tulliusz Cyceron.

RtbLl3Y3LDHzZ
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R1cUuFJEodhZn
Ćwiczenie 5
Do podanych definicji dopasuj właściwe pojęcia. Główna ulica rzymskiego warownego obozu lub miasta, wiodąca ze wschodu na zachód.– Możliwe odpowiedzi: 1. decumanus, 2. cardo, 3. portus, 4. insula, 5. horreum, 6. classicus, 7. decumanus, 8. cardo Spichlerz, służący do magazynowania zboża. – Możliwe odpowiedzi: 1. decumanus, 2. cardo, 3. portus, 4. insula, 5. horreum, 6. classicus, 7. decumanus, 8. cardo Rzymski dom wielorodzinny; liczne ich przykłady znamy z Ostii.– Możliwe odpowiedzi: 1. decumanus, 2. cardo, 3. portus, 4. insula, 5. horreum, 6. classicus, 7. decumanus, 8. cardo Ulica w mieście rzymskim, prowadząca z północy na południe. – Możliwe odpowiedzi: 1. decumanus, 2. cardo, 3. portus, 4. insula, 5. horreum, 6. classicus, 7. decumanus, 8. cardo.
RERHcQ413UD8a
Ćwiczenie 6
Jak się nazywały struktury służące do magazynowania towarów w Ostii? Odpowiedź: Wielkie (tu uzupełnij).
R17rH4sCTubhl
Ćwiczenie 7
Jak się nazywała skała używana do budowy murów w Ostii? Możliwe odpowiedzi: 1. tufu, 2. marmur, 3. bazalt
Polecenie 1

Odpowiedz na pytania w formie pisemnej.

1. Kto uchodził za mitycznego założyciela Ostii?
2. Ustanowienie jakiego urzędu rozpoczęło rozkwit miasta?
3. Ile bram miała Ostia pod koniec czasów republikańskich?
4. Kiedy powstał teatr w Ostii?
5. Za czasów którego z cesarzy powstał w Ostii akwedukt?
6. Bogini Roma, personifikacja Rzymu, miała w Ostii swoją świątynię. Z jaką inną ubóstwioną postacią Roma dzieliła tę świątynię?
7. Jakie instytucje związane z gospodarką i handlem powstawały w Ostii w czasach cesarstwa?
8. Od kiedy zaczął się upadek miasta?

R1aENxTTj9de2
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Polecenie 2

Korzystając z książek historycznych, źródeł internetowych i wiedzy zdobytej w lekcji, przygotuj prezentację multimedialną na temat Handel i miasta portowe Rzymu. Skup się na wybranych 2‑3 miastach (np. Ostia, Mizenum, Brundyzjum, Aleksandria).

RZJCPo9g6dcim
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Słowniki

Słownik pojęć

Brundyzjum
Brundyzjum

Rzymski port na południu Italii.

Knidos
Knidos

Miasto portowe w Azji Mniejszej.

Kolofon
Kolofon

Miasto portowe w Jonii.

Mizenum
Mizenum

Rzymski port położony w Zatoce Neapolitańskiej.

Quaestor classicus
Quaestor classicus

Rzymski urząd; jego kompetencjami było zarządzanie flotą.

Samos
Samos

Wyspa i port na Morzu Egejskim.

tuf
tuf

Skała wulkaniczna, używana w budownictwie starożytnym.

Słownik łacińsko - polski

R46iBP3IPzQCF1
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

Anna Tatarkiewicz, Życie religijne Ostii antycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009

Lidia Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986

Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.