Ważne daty

Sergiusz Prokofiew

Urodzony zaledwie 21 lat po Skriabinie Prokofiew nie doświadczył już filozoficznego napięcia związanego z przełomem stuleci. Żył natomiast w czasach, w których widmo wojen światowych wpływało na postawę kompozytorską oraz na samą twórczość. Z tego właśnie powodu dorobek kompozytora jest tak niejednorodny.

RxCbgU2t41yQn1

Ilustracja przedstawia Sergiusz Prokofiew w wieku lat 9. Rosyjski kompozytor, pianista-wirtuoz oraz dyrygent, jeden z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX wieku. Młodzieniec siedzi przy fortepianie, na którym znajduje się partytura opery „Olbrzym”. Chłopiec patrzy w lewą stronę, ubrany w ciemny strój i białą koszulę z pokaźnym, dużym kołnierzem.

Prokofiew urodził się w Soncowce (Zagłębie Donieckie). Studiował w konserwatorium w Petersburgu kompozycję, dyrygenturę oraz fortepian. Ze względu na liczne sukcesy i rozgłos, jaki przyniosły mu jego wczesne dzieła, m.in. Koncert fortepianowy Des‑dur i g‑moll zaczął być postrzegany jako lider i pionier rosyjskiej awangardy muzycznej. Od 1913 r. odbywał liczne podróże zagraniczne, poznając muzyczny repertuar Zachodu, jak również nawiązując kontakty, które w niedługim czasie zaowocowały zamówieniami kompozytorskimi, m.in. dla baletów rosyjskich Diagilewa. W tym czasie również intensywnie komponował, powstały wówczas Suita scytyjska, Sinfoniett, sonaty fortepianowe, a także Symfonia Klasyczna, Koncert skrzypcowy D‑dur oraz opera Gracz do libretta własnego na podstawie Dostojewskiego.

Prokofiew chętnie parodiował gatunki i formy muzyczne, takie jak walc, marsz, pieśń miłosna czy aria. Zamierzony efekt osiągał dzięki zmianom natury harmonicznej, niwelacjom napięcia związanego z systemem dur‑moll, ostrej artykulacji, jaskrawej instrumentacji oraz operowaniu prostymi zwrotami melodyczno‑harmonicznymi. W Symfonii Klasycznej (1917 r.) dobitnie ujawniła się skłonność kompozytora do polemiki z przeszłością oraz chęć zmierzenia się z Haydnowskim stylem klasycznym. W symfonii występują charakterystyczne elementy tego stylu: melodie oparte na trójdźwiękach, klarowna instrumentacja oraz nawiązanie do tradycyjnej formy, przy jednoczesnym nowatorskim podejściu do zasad łącznia akordów i barw orkiestrowych. Dzieło to zostało przyjęte bardzo przychylnie przez słuchaczy i stało się jednym z najczęściej wykonywanych dzieł kompozytora. Ze względu na postawę Prokofiewa i jego odniesienia do muzycznej przeszłości, zaczęto postrzegać go jako prekursora neoklasycyzmuNeoklasycyzmneoklasycyzmu, a Symfonię Klasyczną jako jego wzorcowy przykład.

Rq5CW81XSvyWh1

Ilustracja przedstawia Sergiusza Prokofiewa, który był rosyjskim kompozytorem, pianistą-wirtuozem oraz dyrygentem, jednym z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX w. Mężczyzna w średnim wieku siedzi przy pianinie. Ubrany elegancko w szary garnitur i białą marynarkę.

Piotruś i wilk

Po wybuchu Rewolucji Październikowej (1918 r.) Prokofiew zdecydował się na emigrację i postanowił osiedlić się w Stanach Zjednoczonych. W Ameryce kontynuował działalność kompozytorską, jak również brał intensywny udział w muzycznym życiu towarzyskim – utrzymywał m.in. kontakty ze Strawińskim i Kusewickim. W 1920 r. powrócił do Europy, a w 1927 r. uzyskał przychylność radzieckich władz, które umożliwiły mu ostatecznie powrót do ojczyzny w 1936 r. W tym czasie komponował muzykę baletową do Romea i Julii Szekspira.

Mimo początkowego zainteresowania, teatry radzieckie odrzuciły skomponowaną przez Prokofiewa muzykę, zrywając podpisane wcześniej kontrakty. Uzasadnieniem tej decyzji był argument, że nie nadaje się ona do tańca. Mimo to utwór ten, także w formie suit na fortepian oraz orkiestrowych, stał się jednym z najbardziej popularnych utworów kompozytora i szybko zdobył uznanie publiczności. Podobną popularność zdobyła także bajka symfoniczna Piotruś i wilk, która została skomponowana na zamówienie Centralnego Teatru Dziecka w Moskwie i tam prawykonana 2 maja 1936 r. Utwór ten oparty jest na ludowej bajce. Tekstom wygłaszanym przez narratora towarzyszy orkiestra, która niezwykle barwnie ilustruje jego opowieść. W bajce opisane są losy chłopca, który przy pomocy domowych zwierząt sprytnie radzi sobie z wilkiem. Wszystkie występujące w niej postaci mają swoje tematy muzyczne i przypisane im instrumenty bądź grupy instrumentów.

R1NQctHcKLK29

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat ptaszka – flet.

RD5QLy6lY2PFt

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat kaczuszki – obój.

R1IJoGpIFsWIy

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat kota – klarnet.

RToMSIfSXIbpR

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat Dziadka – fagot.

RyExuC8XlPKg9

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat wilka – rogi.

Rotpm8DrHmjZb

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat Myśliwych – trąbka.

R18SZYRcVjqxt

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu Siergieja Prokofiewa, „Piotruś i wilk”, temat Piotrusia – skrzypce solo.

Prokofiewowi nie tylko udało się stworzyć ciekawą ilustrację do opowieści, ale przyświecał mu także cel edukacyjny. Eksponując kolejne instrumenty ukazywał ich możliwości i potencjał brzmieniowy. Dzieło przyjmuje zwartą trzyczęściową formę z elementami ekspozycji głównych myśli tematycznych, przetworzenia i repryzy. Dodatkowo temat Piotrusia pełni funkcję refrenu, które powraca za każdym razem w innym wariacyjnym opracowaniu. Mimo iż utwór powstawał w trudnych dla kompozytora czasach, w których zmuszony był do konfrontacji z nasilającym się terrorem politycznym w ZSRR, pozostał nieskażony tymi doświadczeniami. Przeszedł do XX‑wiecznego kanonu muzyki klasycznej, a swoją popularnością przyćmił pozostałe utwory Prokofiewa.

R14ue3TpBEL7Q1

Ilustracja przedstawia portret rysunkowy Siergieja Prokofiewa autorstwa Henriego Matisse, podczas premiery baletu „Błazen” w 1921 r. Mężczyzna ze smukłą, szczupłą twarzą. Ubrany elegancko w garnitur, koszulę i krawat.

Począwszy od 1936 r. sytuacja Prokofiewa diametralnie zmieniła się. Zaczęto piętnować twórczość awangardową, w tym również jego dzieła, takie jak „Suita scytyjska”, II i „III Symfonia” oraz „Błazen”. Kompozytor niejednokrotnie ulegał sugestiom partii tworząc muzykę prostszą, dostępną szerokiemu gronu słuchaczy. Pisał marsze, pieśni masowe, korzystał ze stylizacji folklorystycznych. Mimo to starał się bronić prawa twórcy do wyrażania swoich artystycznych pomysłów zgodnie z jego potrzebą oraz prawa do nowatorstwa. Wielokrotnie jego muzyka była odrzucana przez partię i określana jako ideologicznie szkodliwa, a do jego twórczości doczepiano etykietkę formalizmFormalizmformalizm przekreślającą szansę na wykonania dzieł. Kilkakrotnie udało mu się zrehabilitować w oczach władzy – jak choćby dzięki sukcesowi jego kantaty Aleksander Newski, którą skomponował z wcześniejszego materiału ścieżki dźwiękowej filmu o tym samym tytule.

Prokofiew nie pisał utworów w jednym tylko określonym stylu czy nurcie. Z jego twórczością kojarzone są takie określenia jak: Neue SachlichkeitNeue SachlichkeitNeue Sachlichkeit, neoklasycyzm, ekspresjonizm, kubizm, prymitywizm, barbaryzm. Uważa się, że jego styl był poligeniczny, lecz mimo to łatwo rozpoznawalny. Wokół jego twórczości i postawy narosło wiele kontrowersji. Dotyczą one w szczególności wartości dzieł powstałych w radzieckim okresie twórczości, w którym Prokofiew zmuszony był do podporządkowania się decyzjom partii i jej interesom.

Dymitr Szostakowicz

Wydaje się, że jeszcze mniej szczęścia w tym względzie miał jego młodszy kolega Dymitr Szostakowicz. W jego przypadku kontekst biograficzny i historyczny całkowicie zdeterminował rozwój jego kariery kompozytorskiej oraz zaowocowały skrajnym dualizmem dostrzegalnym w jego twórczości.

R8zdmP73mFnjL1

Ilustracja przedstawia Dymitra Szostakowicza jest to rosyjski kompozytor, pianista i pedagog; często uważany był za najwybitniejszego symfonika XX wieku. Mężczyzna w młodym wieku, który nosił okulary. Ma ciemne, gęste włosy, zaczesane na prawą stronę. Ubrany w białą koszulę, krawat i marynarkę.

Szostakowicz urodził się w Petersburgu, gdzie ukończył studia muzyczne w zakresie fortepianu i kompozycji. Pierwszym jego wielkim sukcesem było wykonanie I Symfonii, którą zaprezentował jako swoje dzieło dyplomowe. Wydarzenie to zwróciło uwagę przedstawicieli partii rządzącej, którzy postanowili wykorzystać wielki talent młodego kompozytora do własnych, propagandowych celów. Z tego też powodu w kolejnych latach, aż do 1931 r., Szostakowicz otrzymywał zamówienia głównie z kręgu muzyki użytkowej i propagandowej, pracując między innymi w proletariackim Teatr RAbochey Molodyozhi, gdzie komponował muzykę incydentalną do przedstawień. Zainteresowanie partii młodym, wybitnym kompozytorem, i chęć uczynienia z niego wzorcowego radzieckiego twórcy, przyczyniła się do osobistych tragedii Szostakowicza i ostatecznie zaważyła na kształcie jego twórczości.

Konflikt z interesami partii zapoczątkowało wystawienie opery Lady Makbet mceńskiego powiatu opartej na kontrowersyjnej powieści Nikołaja Leskowa. Kompozytor pracował nad tym dziełem do 1934 r., kiedy to odbyła się jego premiera w Leningradzie i Moskwie – obydwie zwieńczone wielkim sukcesem. Dzieło to było wystawiane z powodzeniem przez dwa lata, a Szostakowicza w tym czasie okrzyknięto muzycznym geniuszem. Sytuacja ta drastycznie zmieniła się w roku 1936, w którym dzieło usłyszał Józef Stalin. W wyniku jego skrajnie negatywnej oceny tej opery, i prawdopodobnie na jego osobiste zlecenie, ukazała się recenzja spektaklu w gazecie Prawda. Anonimowy autor pisał: Lady Makbet stanowi […] chaos zamiast prawdziwej, ludzkiej muzyki. Siłę muzyki zdolną porywać słuchaczy zaprzedano na rzecz drobnomieszczańskich i bezpłodnych prób formalistycznych, na rzecz pretensjonalnego silenia się na oryginalność za pomocą najtańszych środków. Ta zabawa może się jednak źle skończyć. W konsekwencji recenzja ta wystarczyła, aby spektakl natychmiast został ściągnięty z afisza, a także aby zakazać jego wykonania we wszystkich teatrach w ZSRR. Co więcej, kompozytorowi groziło bezpośrednie niebezpieczeństwo, gdyż uznanie go za przeciwnika porządku socjalistycznego mogło skończyć się wyrokiem śmierci lub zesłaniem na Syberię. Sytuacja ta bardzo niekorzystnie wpłynęła na psychikę kompozytora, który przeżył załamanie nerwowe i był bliski popełnienia samobójstwa.

Postępowanie partii względem niego było jednak inne. Umożliwiono mu oficjalne przyznanie się do błędu i powrót na „właściwą” drogę. Od czasu tego skandalu w twórczości Szostakowicza widoczny jest wyraźny zwrot przejawiający się w porzuceniu awangardowego języka muzycznego utożsamianego ze zgnilizną zachodniego kapitalizmu, na rzecz języka zachowawczego, często odwołującego się do tradycji.

Namacalnym dowodem powrotu Szostakowicza na właściwe tory jest jego V Symfonia, pełna melodyjnych fraz, prosta i przejrzysta w konstrukcji. Mimo zaakceptowania tego dzieła, a nawet okrzyknięcia jego twórcy czołowym kompozytorem ZSRR, Szostakowicz nie cieszył się długo uznaniem władz państwowych. W kolejnych latach wielokrotnie jego dzieła były oskarżane o formalizm, a on żył w nieustannym strachu o wolność i życie swoją i bliskich. Każde dzieło, które niezadowoliło partyjnych specjalistów wiązało się z koniecznością rehabilitacji w postaci dzieła zaspokajającego oczekiwania władzy.

Z tej perspektywy niezrozumiały dualizm stylistyczny dzieł Szostakowicza staje się całkowicie wytłumaczalny. Kompozytor napisał piętnaście symfonii. Po pierwszej awangardowej, dwie kolejne: II Symfonia Październikowa oraz III Symfonia Pierwszomajowa miały zdecydowanie charakter propagandowy. IV Symfonia została odrzucona przez komisję działającą z ramienia partii, dlatego V Symfonia musiała stać się praktyczną odpowiedzią radzieckiego kompozytora na słuszną krytykę, dodajmy podwójną krytykę biorąc pod uwagę również Lady Makbet.

VII Symfonia Leningradzka

Nieśmiertelną sławę Szostakowicz zyskał dzięki VII Symfonii Leningradzkiej, która zwróciła uwagę całego świata na wydarzenia w ZSRR. Symfonia powstawała prawdopodobnie w czasie poprzedzającym atak wojsk hitlerowskich i blokadę Leningradu, która trwała od 8 września 1941 do 27 stycznia 1944 r.

R1WuOaz2NWfe4

Ilustracja przedstawia ogień dział przeciwlotniczych umieszczonych w okolicy katedry św. Izaaka w Leningradzie w 1941 roku. Grafika powiązana jest z VII symfonią Leningradzką, która powstała w czasie poprzedzającym atak wojsk hitlerowskich i blokadę Leningradu.

Jej pierwsze dwie części powstały w mieście, któremu jest dedykowana, a pozostałe zostały napisane już po ewakuacji kompozytora do Kujbyszewa. Wykonanie symfonii w Leningradzie miało być z założenia działaniem propagandowym, ale jednocześnie swoistą manifestacją niezłomności mieszkańców oblężonego miasta. Partytura została dostarczona w postaci mikrofilmów drogą powietrzną. Mimo skrajnego zmęczenia, wygłodzenia i schorowania muzyków, udało się doprowadzić do prawykonania utworu. Dzięki radiowej transmisji koncertu prowadzonej na żywo, wykonanie to wzbudziło zainteresowanie słuchaczy na całym świecie i było argumentem w sporach politycznych. Symfonia ta stała się symbolem tego, co łączyło aliantów ponad wszelkimi podziałami.

RlP9fvFjUiinm

Ilustracja czarno-biała, która przedstawia sowieckiego żołnierza, który kupuje bilet na koncert. Na drugim planie znajduje się plakat zapisany po rosyjsku.

To monumentalne dzieło zbudowane jest z czterech części: allegra sonatowego z epizodem inwazji, drugiej części Moderato będącym rodzajem intermezza, trzeciej części Adagio oraz finału Allegro non troppo.

Najbardziej rozbudowana jest pierwsza część utworu. Rozpoczyna się pierwszym tematem w tonacji C‑dur, utożsamianym z normalnym szczęśliwym życiem mieszkańców Leningradu.

R11uvjoR2iUlX

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu „Symfonia Leningradzka”, część 1, temat 1.

Drugi temat wprowadza nastrój bardziej melancholijny, prezentowany jest przez skrzypce, a następnie melodia prowadzona jest przez obój.

R1duXrohgd8ZL

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu „Symfonia Leningradzka”, część 1, temat 2 – pierwsza faza.

Ragq9KNHtu1Sy

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu „Symfonia Leningradzka”, część 1., temat 2 – druga faza.

Wraz z końcem drugiego tematu pojawia się charakterystyczny motyw grany ostinato, który będzie towarzyszył całej środkowej sekcji części pierwszej „Symfonii“.

R1JobGTKQGtD3

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii utworu „Symfonia Leningradzka”, część 1, rytm ostinato, partia werbla.

Sekcja centralna, tzw. epizod inwazji lub temat inwazji, składa się z 12 powtórzeń 22‑taktowego odcinka, który poddawany jest różnym zmianom. Stopniowo zwiększana jest obsada oraz wolumen brzmienia. Z każdym powtórzeniem temat zyskuje coraz bardziej dysonującą harmonię, aż do momentu osiągnięcia całkowitej kakofonii. W zakresie struktury konstrukcja tego fragmentu przypomina budowę Bolera M. Ravela.

Przez swą rytmiczną strukturę temat inwazji przypomina marsz, a jego melodyka jest wzorowana na fragmentach melodii z operetki Wesoła Wdówka F. Lehara – ulubionej operetki Hitlera – oraz na fragmentach opery Lady Makbet Szostakowicza. Temat inwazji po raz ostatni pojawia się w kodzie allegra jako rekapitulacja materiału tematycznego tej części

Zmagania Szostakowicza z ustrojem politycznym

Mimo wielu propagandowych sukcesów (Symfonia VII i VIII) Szostakowicz ponownie popadł w niełaskę w 1948 r. Po raz kolejny oskarżony o hołdowanie formalizmowi został pozbawiony stanowiska profesora w konserwatorium leningradzkim i moskiewskim. Jego utwory były poddane cenzurze i obowiązywał całkowity zakaz ich wykonywania. Praktycznie bez możliwości zarabiania na życie, w obawie o własny los ponownie przyjął postawę konformistyczną i zgodził się na liczne ustępstwa. Świadectwem jego oportunizmu były liczne propartyjne wystąpienia oraz artykuły pisane na zamówienie partii. Mimo iż oficjalnie wyraził zgodę na te działania, wewnętrznie czuł się przez nie niszczony i upokarzany. Ostateczny kryzys przyniosła wiadomość o przyjęciu go do partii, wbrew jego woli, co ponownie przyczyniło się do załamania psychicznego Szostakowicza. Reakcją artystyczną na ten akt agresji względem jego osoby było napisanie VIII Kwartetu smyczkowego zadedykowanego pamięci ofiar faszyzmu i wojny. Utwór ten powstał w zaledwie trzy dni, między 12 a 14 lipca 1960 r. Jest próbą moralnej oceny własnej postawy kompozytora, o czym świadczy fakt, iż wielokrotnie w gronie najbliższych Szostakowicz wspominał, że dedykuje go samemu sobie. Z tego powodu kwartet ten zyskał określenie „autobiograficzny”. Ma on nietypową pięcioczęściową strukturę, a jego dramaturgia jest zaplanowana łukowo. Części następują po sobie attaca, bez przerwy. W kwartecie niemal wszechobecny jest czterodźwiękowy motyw składający się z dźwięków DSCH, będący muzycznym podpisem kompozytora (Dymitr SCHostakovich).

R1EWu2fwQg0W01

Ilustracja przedstawia motyw DSCH na pięciolinii.

Motyw ten pojawia się już od pierwszych dźwięków pierwszej części.

ROnvrMGdjjQCf

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii Szostakowicz, „VIII Kwartet smyczkowy”, część I, początek.

Charakterystyczna dla tego utworu jest również pokaźna liczba cytatów muzycznych zaczerpniętych z własnej twórczości Szostakowicza. W części pierwszej pojawiają się cytaty z I i „V Symfonii”. Wprowadzenie tych cytatów może odwoływać się do pierwszego wielkiego sukcesu kompozytora i pierwszego upodlenia. W drugiej części pojawia się charakterystyczna żydowska melodia, którą kompozytor po raz pierwszy wykorzystał w „II Triu Fortepianowym”, poświęconemu pamięci Iwana Sollertyńskiego. Temat ten jest interpretowany jako hołd złożony ofiarom holokaustu. W trzeciej części Allegretto można odnaleźć motyw z „I Koncertu wiolonczelowego”, cytat ten stanowi pomost prowadzący do kolejnego ogniwa cyklu. Czwarta część zaczyna się w sposób niezwykle niepokojący. Motyw ten w swojej dramatycznej strukturze nawiązuje do motywu losu z „V Symfonii” Beethovena.

RszbXdbmu51yE

Ilustracja przedstawia zapis nutowy na pięciolinii Szostakowicz, „VIII Kwartet smyczkowy”, część IV, początek.

W Largo pojawiają się też cytaty z pieśni bolszewickiej „Zamuchen tyazholoy nevolyey” oraz wprowadzony przez wiolonczelę cytat z arii Katarzyny z „Lady Makbet mceńskiego powiatu”. Oba odniesienia przywołują wizję uwięzienia, które prowadzi do śmierci.

Ostatnia część nie zawiera żadnych cytatów, stanowi rodzaj kompozycyjnej klamry.

W latach trzydziestych XX w. w Związku Radzieckim realizm socjalistyczny stał się obowiązującą ideologią. Podlegali mu wszyscy, ale w sposób szczególny artyści, którzy swoją sztuką mieli zaświadczyć o zasadności jego istnienia. Dla twórców jedynym rodzajem sztuki miała być sztuka zaangażowana, służąca kształtowaniu komunistycznej rzeczywistości. W służbę totalitarnego systemu wciągnięto najwybitniejszych kompozytorów, w tym Prokofiewa i Szostakowicza. Ich prawo do swobody twórczej zostało drastycznie ograniczone, a każda niesubordynacja mogła być tragiczna w skutkach. Żyli w permanentnym poczuciu zagrożenia i zakłamania, co odcisnęło nieodwracalne piętno na ich psychice, a także twórczości i działalności muzycznej.

R1Wkhftz6VOMR

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Portret Szostakowicza” autorstwa Borysa Kustodiewa. Artysta ukazał Szostakowicza w wieku 13 lat. Młodzieniec na kolanach trzyma kartkę z napisem CHOPIN. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Portret Kustodiewa przedstawia młodego Szostakowicza w wieku 13 lat, w czasie gdy rozpoczynał kształcenie w Konserwatorium Petersburskim. Był niezwykle utalentowanym muzycznie dzieckiem. W wieku dziewięciu lat zaczął uczyć się gry na fortepianie pod okiem matki. W konserwatorium kształcił się pod nadzorem Aleksandra Głazunowa, Leonida Nikolayeva, Maximiliana Steinberga oraz Nikolaya Sokolova. W trakcie zajęć z kompozycji chętnie naśladował styl Strawińskiego i Prokofiewa. Młody kompozytor nie przejawiał gorliwości politycznej, oblał nawet w 1926 r. egzamin z marksistowskiej metodologii.

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Portret Szostakowicza” autorstwa Borysa Kustodiewa. Artysta ukazał Szostakowicza w wieku 13 lat. Młodzieniec na kolanach trzyma kartkę z napisem CHOPIN. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Portret Kustodiewa przedstawia młodego Szostakowicza w wieku 13 lat, w czasie gdy rozpoczynał kształcenie w Konserwatorium Petersburskim. Był niezwykle utalentowanym muzycznie dzieckiem. W wieku dziewięciu lat zaczął uczyć się gry na fortepianie pod okiem matki. W konserwatorium kształcił się pod nadzorem Aleksandra Głazunowa, Leonida Nikolayeva, Maximiliana Steinberga oraz Nikolaya Sokolova. W trakcie zajęć z kompozycji chętnie naśladował styl Strawińskiego i Prokofiewa. Młody kompozytor nie przejawiał gorliwości politycznej, oblał nawet w 1926 r. egzamin z marksistowskiej metodologii.

1

1. Portret Kustodiewa przedstawia młodego Szostakowicza w wieku 13 lat, w czasie gdy rozpoczynał kształcenie w Konserwatorium Petersburskim. Był niezwykle utalentowanym muzycznie dzieckiem. W wieku dziewięciu lat zaczął uczyć się gry na fortepianie pod okiem matki. W konserwatorium kształcił się pod nadzorem Aleksandra Głazunowa, Leonida Nikolayeva, Maximiliana Steinberga oraz Nikolaya Sokolova. W trakcie zajęć z kompozycji chętnie naśladował styl Strawińskiego i Prokofiewa. Młody kompozytor nie przejawiał gorliwości politycznej, oblał nawet w 1926 r. egzamin z marksistowskiej metodologii.

R2GF1JsR9V9Gi

Ilustracja interaktywna Dymitra Szostakowicza w Leningradzie w 1941 roku. Kompozytor jest przebrany za strażaka, stoi na dachu konserwatorium. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Fotografia pochodzi z 1941 r., w tym czasie Dymitr Szostakowicz pracował już nad swoją „VII Symfonią Leningradzką”. Zdjęcie to jest pozowane i ma charakter propagandowy. Wybitny radziecki kompozytor przedstawiony jest jako strażak-ochotnik na dachu leningradzkiego konserwatorium, gotowy do gaszenia pożarów w mieście zagrożonym niemieckimi nalotami. Wizerunek został wykorzystany przez amerykański magazyn „Time”, który umieścił podobiznę muzyka-strażaka na swojej okładce w 1942 r.

Ilustracja interaktywna Dymitra Szostakowicza w Leningradzie w 1941 roku. Kompozytor jest przebrany za strażaka, stoi na dachu konserwatorium. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Fotografia pochodzi z 1941 r., w tym czasie Dymitr Szostakowicz pracował już nad swoją „VII Symfonią Leningradzką”. Zdjęcie to jest pozowane i ma charakter propagandowy. Wybitny radziecki kompozytor przedstawiony jest jako strażak-ochotnik na dachu leningradzkiego konserwatorium, gotowy do gaszenia pożarów w mieście zagrożonym niemieckimi nalotami. Wizerunek został wykorzystany przez amerykański magazyn „Time”, który umieścił podobiznę muzyka-strażaka na swojej okładce w 1942 r.

1

1. Fotografia pochodzi z 1941 r., w tym czasie Dymitr Szostakowicz pracował już nad swoją „VII Symfonią Leningradzką”. Zdjęcie to jest pozowane i ma charakter propagandowy. Wybitny radziecki kompozytor przedstawiony jest jako strażak-ochotnik na dachu leningradzkiego konserwatorium, gotowy do gaszenia pożarów w mieście zagrożonym niemieckimi nalotami. Wizerunek został wykorzystany przez amerykański magazyn „Time”, który umieścił podobiznę muzyka-strażaka na swojej okładce w 1942 r.

RQPLhtdf2yEMX

Ilustracja interaktywna przedstawia trzech mężczyzn siedzących na sofie, elegancko ubranych, od lewej: Sergiusz Prokofiew, Dymitr Szostakowicz i Aram Chaczaturian. Zdjęcie wykonano ok. 1945 roku. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W 1948 r. został zwołany I Wszechzwiązkowy Zjazd Kompozytorów ZSRR, podczas którego indoktrynowano uczestników w zakresie misji i znaczenia partii komunistycznej oraz oskarżono wielu wybitnych kompozytorów, m.in. Arama Chaczaturiana, Sergiusza Prokofiewa i Dymitra Szostakowicza, o „formalizm”. Ta zdawkowa etykieta wiązała się z drastycznymi konsekwencjami – ich dzieła zostały poddane cenzurze i nie mogły być publicznie wykonywane, a im samym groziło bezpośrednie niebezpieczeństwo związane nawet z utratą życia. Po wielu latach Chaczaturian przyznał: Przeżyłem rok 1948, ale straciłem wszystko: spokój, zdrowie, a przede wszystkim siły twórcze.

Ilustracja interaktywna przedstawia trzech mężczyzn siedzących na sofie, elegancko ubranych, od lewej: Sergiusz Prokofiew, Dymitr Szostakowicz i Aram Chaczaturian. Zdjęcie wykonano ok. 1945 roku. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W 1948 r. został zwołany I Wszechzwiązkowy Zjazd Kompozytorów ZSRR, podczas którego indoktrynowano uczestników w zakresie misji i znaczenia partii komunistycznej oraz oskarżono wielu wybitnych kompozytorów, m.in. Arama Chaczaturiana, Sergiusza Prokofiewa i Dymitra Szostakowicza, o „formalizm”. Ta zdawkowa etykieta wiązała się z drastycznymi konsekwencjami – ich dzieła zostały poddane cenzurze i nie mogły być publicznie wykonywane, a im samym groziło bezpośrednie niebezpieczeństwo związane nawet z utratą życia. Po wielu latach Chaczaturian przyznał: Przeżyłem rok 1948, ale straciłem wszystko: spokój, zdrowie, a przede wszystkim siły twórcze.

1

1. W 1948 r. został zwołany I Wszechzwiązkowy Zjazd Kompozytorów ZSRR, podczas którego indoktrynowano uczestników w zakresie misji i znaczenia partii komunistycznej oraz oskarżono wielu wybitnych kompozytorów, m.in. Arama Chaczaturiana, Sergiusza Prokofiewa i Dymitra Szostakowicza, o „formalizm”. Ta zdawkowa etykieta wiązała się z drastycznymi konsekwencjami – ich dzieła zostały poddane cenzurze i nie mogły być publicznie wykonywane, a im samym groziło bezpośrednie niebezpieczeństwo związane nawet z utratą życia. Po wielu latach Chaczaturian przyznał: Przeżyłem rok 1948, ale straciłem wszystko: spokój, zdrowie, a przede wszystkim siły twórcze.

R5ovnp3D8XzeV

Ilustracja interaktywna przedstawia kompozytora Dymitra Szostakowicza na obchodach dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha w 1950 roku. Mężczyzna ubrany jest elegancko, w ciemny garnitur, jest skupiony, patrzy w tym samym kierunki, co osoby mu towarzyszące. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Mimo częstych problemów z partią i brakiem akceptacji dla własnej twórczości, Szostakowicz był często wysyłany na zagraniczne delegacje w roli ambasadora kultury radzieckiej. W 1950 r. został zaproszony na obchody dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha do Lipska, podczas których uczestniczył jako juror w I Międzynarodowym Konkursie Bachowskim. Pod wpływem konkursu i fascynacji kunsztem 26-letniej Tatiany Nikołajewej z Moskwy, która otrzymała Złoty Medal, Szostakowicz rozpoczął pracę nad własnym zbiorem preludiów i fug. Ukończył go 25 lutego 1951 r. i zadedykował go młodej pianistce. Nikołajewa dokonała premiery w Leningradzie 23 grudnia 1952 r.

Ilustracja interaktywna przedstawia kompozytora Dymitra Szostakowicza na obchodach dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha w 1950 roku. Mężczyzna ubrany jest elegancko, w ciemny garnitur, jest skupiony, patrzy w tym samym kierunki, co osoby mu towarzyszące. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Mimo częstych problemów z partią i brakiem akceptacji dla własnej twórczości, Szostakowicz był często wysyłany na zagraniczne delegacje w roli ambasadora kultury radzieckiej. W 1950 r. został zaproszony na obchody dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha do Lipska, podczas których uczestniczył jako juror w I Międzynarodowym Konkursie Bachowskim. Pod wpływem konkursu i fascynacji kunsztem 26-letniej Tatiany Nikołajewej z Moskwy, która otrzymała Złoty Medal, Szostakowicz rozpoczął pracę nad własnym zbiorem preludiów i fug. Ukończył go 25 lutego 1951 r. i zadedykował go młodej pianistce. Nikołajewa dokonała premiery w Leningradzie 23 grudnia 1952 r.

1

1. Mimo częstych problemów z partią i brakiem akceptacji dla własnej twórczości, Szostakowicz był często wysyłany na zagraniczne delegacje w roli ambasadora kultury radzieckiej. W 1950 r. został zaproszony na obchody dwusetnej rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha do Lipska, podczas których uczestniczył jako juror w I Międzynarodowym Konkursie Bachowskim. Pod wpływem konkursu i fascynacji kunsztem 26-letniej Tatiany Nikołajewej z Moskwy, która otrzymała Złoty Medal, Szostakowicz rozpoczął pracę nad własnym zbiorem preludiów i fug. Ukończył go 25 lutego 1951 r. i zadedykował go młodej pianistce. Nikołajewa dokonała premiery w Leningradzie 23 grudnia 1952 r.

Rx8G5gbGa7C9f

Ilustracja interaktywna przedstawia Szostakowicza i Sollertyńskiego. Dwaj mężczyźni siedzą obok siebie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iwan Sollertyński był jednym z najlepszych przyjaciół Szostakowicza. Ten wybitny muzykolog i krytyk muzyczny zwrócił uwagę kompozytora na dorobek mało znanych w ZSRR twórców, m.in. Gustawa Mahlera. Po nagłej i tragicznej śmierci Sollertyńskiego, Szostakowicz poświęcił jego pamięci swoje „II Trio fortepianowe”. Utwór jest odbiciem zmagań radzieckiego kompozytora z postępującą depresją. W finale wykorzystał cytat z pieśni klezmerskiej, przez co utwór ten odczytywano nieraz jako hołd ofiarom holocaustu. Kompozycję tę zacytował Szostakowicz w swoim „VIII – Autobiograficznym Kwartecie smyczkowym”.

Ilustracja interaktywna przedstawia Szostakowicza i Sollertyńskiego. Dwaj mężczyźni siedzą obok siebie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iwan Sollertyński był jednym z najlepszych przyjaciół Szostakowicza. Ten wybitny muzykolog i krytyk muzyczny zwrócił uwagę kompozytora na dorobek mało znanych w ZSRR twórców, m.in. Gustawa Mahlera. Po nagłej i tragicznej śmierci Sollertyńskiego, Szostakowicz poświęcił jego pamięci swoje „II Trio fortepianowe”. Utwór jest odbiciem zmagań radzieckiego kompozytora z postępującą depresją. W finale wykorzystał cytat z pieśni klezmerskiej, przez co utwór ten odczytywano nieraz jako hołd ofiarom holocaustu. Kompozycję tę zacytował Szostakowicz w swoim „VIII – Autobiograficznym Kwartecie smyczkowym”.

1

1. Iwan Sollertyński był jednym z najlepszych przyjaciół Szostakowicza. Ten wybitny muzykolog i krytyk muzyczny zwrócił uwagę kompozytora na dorobek mało znanych w ZSRR twórców, m.in. Gustawa Mahlera. Po nagłej i tragicznej śmierci Sollertyńskiego, Szostakowicz poświęcił jego pamięci swoje „II Trio fortepianowe”. Utwór jest odbiciem zmagań radzieckiego kompozytora z postępującą depresją. W finale wykorzystał cytat z pieśni klezmerskiej, przez co utwór ten odczytywano nieraz jako hołd ofiarom holocaustu. Kompozycję tę zacytował Szostakowicz w swoim „VIII – Autobiograficznym Kwartecie smyczkowym”.

Zadania

Słownik pojęć

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna