Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rf41xzrSUSFu11

Mit o Aresie

Ważne daty

458 p.n.e. – Wystawienie Agamemnona Ajschylosa

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1ea9E8pCXfJK1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
1

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej:

d) mity o wojnie trojańskiej i powrocie bohaterów spod Troi;

3. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii literatury starożytnej:

a) literatura grecka: tragedia: wybrane dzieła Ajschylosa (Prometeusz skowany, Oresteja);

8. potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej:

d) mity o wojnie trojańskiej i powrocie bohaterów spod Troi.

Nauczysz się

interpretować dzieła sztuki pochodzące lub odwołujące się do antyku;

konstruować wypowiedzi odnosząc się do zdobytej wiedzy na temat mitologii greckiej i rzymskiej;

wskazywać obecność kultury antyku w dzisiejszych czasach.

Hymn homerycki do Aresa

Hymn homeryckiHymny homeryckieHymn homerycki do Aresa

W hełmie złocistym, Aresie, siedzący na wozie, przemożny,

Hardy, zbrojny spiżem i tarczą, miast opiekunie,

W boju potężny, o twardej i niestrudzonej prawicy,

Tarczo Olimpu i ojcze niosącej zwycięstwo Nike,

Mężów najsprawiedliwszych przywódco, podporo TemidyTemidaTemidy,

Berło dzierżący odwagi (…)

Usłysz mnie, ludzi stronniku, młodości dawco kwitnącej,

Ześlij z niebios na nasze żywoty łaskę łagodną

Tudzież moc Aresową, ażebym zdołał odpędzić

Klęskę nielitościwą, co ponad mą głową się zbiera (…)

Serca złą siłę powstrzymaj, gdyż ona mną niecnie kieruje

W bitwy zgiełkliwej zamęty. Wszak jesteś władny, o szczęsny,

Sprawić, bym w prawach łagodnych zażywał miłego pokoju,

Walki zaś nienawistnej i śmierci gwałtownej uniknął.

Źródłom835b135e1b45c830_1508496477874_0Źródło

Ćwiczenie 1

Zapisz jakie cechy Aresa są widoczne w hymnie?

RW8ZhPxHSRrg8
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R11TIYNWbYIhh
Ilustracja interaktywna 1. Ares jako bóg o dwóch twarzach: obrońca w wojnie i niszczyciel
Autor nieznany, „Ares Ludovisi”, II w. n.e., Muzeum Narodowe w Rzymie, Włochy, wikipedia, Domena Publiczna
R1XNMvQoNhsFX
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz "Rydwan Aresa" ze zbiorów Muzeum Luwr. Trzy rumaki zaprzężone do rydwanu i trzy postacie sterujące nimi.
Rydwan Aresa, Luwr, www.theoi.com, domena publiczna
R1eXlt9V90pCk
Ilustracja interaktywna przedstawia fresk z pomnikiem rzymskiego boga wojny Marsa w Pompejach. Mars jest namalowany na cokole, ma włócznię, tarczę i hełm z grzebieniem.
Mural of a statue of Mars, in Pompei, www.wikimedia.org, domena publiczna
RLmJXFtu5wawK
Ilustracja interaktywna przedstawia fresk z Aresem i Afrodytą, w otoczeniu dwójki ich dzieci.
Ares i Artemida w otoczeniu swych dzieci, www.danybautista8.blogspot.com, domena publiczna
Polecenie 1

Wymień główne atrybuty Aresa/Marsa.

RVQ272goSWUFU
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m835b135e1b45c830_1508496477874_0

Ares Ludovisi

RbtYvYSmr9ynB
Ilustracja interaktywna pod tytułem „Ares Ludovisi”. Ukazuje ona młodego, nagiego mężczyznę. Jest on dobrze umięśniony. Na głowie ma hełm. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Rzeźba przedstawia boga wojny, Aresa, ukazanego jako młodego wojownika. Przedstawiony w konwencji nagości. W mitologii greckiej bóg wojny, syn Zeusa i Hery. Jeden z dwunastu bogów olimpijskich. W odróżnieniu od Ateny, która również jest greckim bóstwem wojny, nie patronuje on rzemiosłu wojennemu i sprawiedliwej walce, ale nikczemnościom związanym z wojną: konfliktowi, zniszczeniu i okrucieństwu. Jest patronem m.in. szpiegów, katów i bezwzględnych dowódców. Pozytywnym jednak aspektem był fakt, że to Ares nauczył ludzkość bezinteresownego bohaterstwa i prawdziwej odwagi. Miecz, tarcza i hełm to typowe atrybuty boga wojny.
„Ares Ludovisi”, II w. p.n.e., Muzeum Luwr, Paryż wikimedia.org, CC BY 2.5
ROO11txHi1W7P
Ćwiczenie 2
Hymn homerycki do Aresa nazywa boga tarczą tu uzupełnij. Możliwe odpowiedzi: 1. Olimpu, 2. śmiertelnych, 3. bogów, 4. ludzkości
RPytRB4Fu3kUD
Ćwiczenie 3
Posąg Aresa Ludovisi zawdzięcza swą nazwę tu uzupełnij. Możliwe odpowiedzi: 1. kolekcji, w której był przechowywany, 2. nazwisku rzeźbiarza, 3. miejscowości, gdzie został znaleziony, 4. jednemu z przydomków Aresa
R19lXk3F8475N
Ćwiczenie 4
Hełm boga wojny opisany jest w Hymnie homeryckim do Aresa jako tu uzupełnij. Możliwe odpowiedzi: 1. złocisty, 2. niezniszczalny, 3. stalowy, 4. potężny
R1cua6KMspdzF
Ćwiczenie 5
Hymn homerycki do Aresa nazywa boga ojcem tu uzupełnij. Możliwe odpowiedzi: 1. Wojowników i wodzów, 2. Nike, bogini zwycięstwa, 3. Pothosa, bóstwa tęsknoty miłosnej, 4. Amora, boga zakochania
RAQPEZ7QBKkXe
Ćwiczenie 6
Wyszukaj w dostępnych źródłach odpowiedź na pytanie: jaka postać znajduje się u stóp Aresa, przedstawionego w rzeźbie marmurowej Ares Ludovisi? (Rzeźba znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Rzymie.)

Ajschylos, Agamemnon

Wskazówka

Krótkie wprowadzenie do tekstu:

- Ajschylos, żyjący w I połowie V w. p.n.e., był pierwszym z trójki wielkich ateńskich poetów tragicznych,

- tekst do przeczytania pochodzi z tragedii Ajschylosa Agamemnon, wchodzącej w skład jego trylogii tragicznej, Orestei,

- tematem Agamemnona są dzieje tytułowego bohatera, króla i wodza Agamemnona oraz jego żony Klitajmestry, po powrocie Agamemnona do ojczystego miasta z wojny trojańskiej,

- kontekstem wydarzeń są okrucieństwa wojenne i ofiary wojny trojańskiej, z której właśnie wrócił król.

Śród rzezi, krwi

dzierży Ares szale wag

wymienny kram w rynku –

- dla wymiany ciał.

Ze stosów, spod IlionuIlionIlionu baszt

do domu matkom, żonom śle

proch, od gorzkich ciężki łez.

popiołem ludzkim srogi bóg

tyle już napełnił urn!

Źródłom835b135e1b45c830_1508496392022_0Źródło

m835b135e1b45c830_1508496392022_0

Fragment Iliady

Wskazówka

Krótkie wprowadzenie do tekstu:

- Fragment pochodzi z Iliady Homera w przekładzie K. Jeżewskiej,

- wydarzenia: Ares właśnie powrócił z pola bitwy, gdzie został ranny, i przyszedł poskarżyć się na swój los ojcu, Dzeusowi.

Spojrzał złym okiem i tak rzekł Dzeus, co obłoki gromadzi:

„Siedząc tu, skarg swych zaniechaj! Zwodzisz i jednych, i drugich.

Jesteś mi wrogi najbardziej ze wszystkich bogów Olimpu,

miła ci bowiem jest zawsze niezgoda, bitwa i wojna.

Matki jest w tobie zawziętość i upór nieprzełamany,

Hery (…)

Obie boginie [Hera i Atena] do domu Dzeusa wielkiego wracały, (…)

które od mordów wstrzymały Aresa – zgubę śmiertelnych.

Źródłom835b135e1b45c830_1508496531214_0Źródło

RTuyCGaIrC5he
Ćwiczenie 7
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Ajschylos opisuje Aresa jako handlarza śmiercią i zniszczeniem. 2. Dzeus uważa Aresa za swojego ulubieńca wśród bogów. 3. We fragmencie tekstu Ajschylosa mowa jest o wojnie trojańskiej, 4. We fragmencie Iliady Hera starała się powstrzymać Aresa przed walką, a Atena go do niej zachęcała. 5. We fragmencie Iliady Zeus podkreśla z uznaniem, że Ares jest zawsze posłuszny swojej matce, Herze.
Polecenie 2

Na podstawie wcześniej przeczytanych tekstów, wymień negatywne cechy Aresa, jako boga wojny.

R1GP5ZqJfCInr
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m835b135e1b45c830_1508496531214_0

Mitologia - fragment

Wyruszający do boju wódz rzymski wołał: “Marsie, czuwaj!” To wezwanie wciągało jakby pod komendę legionów wiecznego wojownika, patrona wszystkich zwad i waśni. Był on dobrze znajomy Rzymianom od prapoczątków ich historii.  Jako obrońca granic, był Mars jednocześnie stróżem pól i urodzajów. Składając mu ofiarę ze świni, owcy i wołu, rolnik modlił się doń w ten sposób: “Ojcze Marsie, błagam i proszę, byś dla mnie, dla mego domu i całej rodziny był zawsze dobry i życzliwy. Aby zjednać twą łaskę, dookoła mej roli, mej ziemi, mego gruntu oprowadzam ulubione twoje zwierzęta ofiarne — świnię, owcę i wołu. Zachowaj nas od wszelkiej choroby, widzianej lub niewidzianej, od powietrza i głodu, i od wszelkiej szkody. Wszystkim płodom ziemi, zbożom i winnicom, i sadom użycz urodzaju. Strzeż pasterzy i bydła, a mnie, memu domowi i całej mojej rodzinie daj zdrowie i szczęście”. Kapłani Marsa nazywali się saliowie, czyli skoczkowie. O ich pochodzeniu opowiadano taką legendę. Za panowania króla Numy wybuchła w Rzymie zaraza. Ludzie padali jak muchy. Pobożny król Numa wychodził co rano przed swój dom i wznosząc ręce ku niebu modlił się o zmiłowanie bogów. Pewnego dnia, gdy tak stał, pogrążony w modlitwie, spadła mu do rąk z nieba mała tarcza spiżowa i jednocześnie ozwał się z góry głos, który mówił, że państwo rzymskie tak długo trwać będzie i rosnąć w potęgę, jak długo tarczę tę zachowa wśród największych świętości. Wówczas król Numa, za radą boginki Egerii, która była jego powiernicą i doradczynią we wszystkich sprawach dotyczących religii — kazał sporządzić jeszcze jedenaście takich samych puklerzów. Pewien sprytny kowal wykonał jedenaście tarcz tak podobnych, że wśród nich sam Numa nie mógł poznać, która z nich jest ową prawdziwą, spadłą z nieba. Pieczę nad świętymi tarczami powierzył kolegium dwunastu kapłanów, zwanych saliami. Podczas świąt Marsa, w miesiącu marcu, saliowie, pod przewodnictwem kapłana Marsa (flamen Martialis), udawali się do mieszkania arcykapłana, gdzie przechowywano owe tarcze. Tam ubierali się w tuniki purpurowe i płaszcze ozdobione purpurą. Na głowie każdy miał hełm, przy boku miecz, na lewym ramieniu jeden z owych świętych puklerzów, a w prawej ręce trzymał włócznię. W tym stroju wychodzili saliowie na ulicę, poprzedzani przez fletnistów. Zachowując rytm muzyki, uderzali włóczniami w tarcze i dokoła ołtarzy bogów wykonywali prastary taniec wojenny. Jednocześnie śpiewali pieśni ku czci Janusa, Marsa, Jowisza i innych bogów, pieśni ułożone w tak starożytnej łacinie, że ich późniejsi Rzymianie prawie nie rozumieli. Najwspanialszą świątynią Marsa była ta, którą mu zbudował w Rzymie August pod wezwaniem: Mars Ultor (Mściciel) na pamiątkę ukarania zabójców Cezara. Świątynia stała na forum Augusta. W niewielkiej od niej odległości była stara świątynia Bellony, wojowniczej bogini, spowinowaconej z Marsem.

Źródłom835b135e1b45c830_1508496655349_0Źródło

RA1s5V0c4BpRx
Ilustracja interaktywna przedstawia „Rzeźbę Marsa”, nieznanego autora, pochodzącą z II w. n.e. (Forum Nevry, Rzym , Włochy). Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Mars był ogólnoitalskim bogiem wojny. Jego pierwotnym wizerunkiem był fetysz w postaci włóczni. Wilk uchodził za święte zwierzę Marsa, a odkąd wilczyca wykarmiła bliźnięta Marsowe, Romulusa i Remusa — otoczono ród wilków czcią niemal religijną: wilk był na sztandarach wojskowych i w odlewanych z brązu figurach widziało się go pośród świątyń. A i dzisiaj, kto wchodzi na Kapitol, po lewej ręce od wielkich, szerokich schodów ujrzy bluszczem obrosłą klatkę, gdzie para wilków żyje, karmiona przez miasto, żałosnym wyciem dająca znać o swej tęsknocie za chłodnymi górami i ciemnym lasem.
Autor nieznany, „Rzeźba Marsa”, II w. n.e., Forum Nevry, Rzym , Włochy, , wikipedia, CC BY 3.0
RDBUFSGmYyPPM
Ćwiczenie 8
Kto był matką Aresa?

Podsumowanie:

- Rzymskie oblicze Aresa: bóg Mars i jego rola w Rzymie

m835b135e1b45c830_1508496655349_0

Zadania otwarte

Polecenie 3

Odpowiedz na pytania w formie pisemnej.

1. Jaki był pierwotny symbol Marsa w Rzymie?
2. Kim byli Saliowie?
3. Jakie ofiary składano Marsowi?
4. Kto wybudował najważniejszą świątynię Marsa w Rzymie?
5. Z jakiej okazji została ta świątynia wzniesiona?
6. Którzy rzymscy herosi uchodzili za synów Marsa?
7. Jakie zwierzę Rzymianie uważali za szczególnie związane z bogiem wojny?

RKMymesIiYpKg
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Polecenie 4

Korzystając z wiedzy uzyskanej w tej lekcji, napisz wypracowanie na 700 słów, na temat:
Wojna i jej bóg w oczach starożytnych.

RvVsWC2xNCkY3
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Słowniki

Słownik pojęć

Hymn
Hymn

Uroczysta pieśń pochwalna, o apostroficznym charakterze, w starożytności komponowana ku czci bóstwa

Hymny homeryckie
Hymny homeryckie

Zbiór 35 greckich hymnów, przypisywanych dawniej Homerowi, w rzeczywistości powstałych między VIII w. p.n.e. a epoką hellenistyczną.

Temida
Temida

Grecka bogini sprawiedliwości

Ilion
Ilion

Inna nazwa Troi

Słownik łacińsko - polski

RxunqoxKWb5XP1
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

Ajschylos, Agamemnon, przeł. S. Srebrny, Warszawa 1925.

Homer, liada, przeł. K. Jeżewska, Warszawa 2005.

Hymny homeryckie, tekst, przekład, wstęp i opracowanie W. Appel, Toruń 2001.

Jan Parandowski, Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa, 1984