Ważne daty

Mit o Syzyfie

Przy okazji któregoś z tych spotkań Syzyf dowiedział się o najnowszym romansie władcy bogów z nimfą Eginą. Nie mógł utrzymać języka na wodzy i powiedział o wszystkim zazdrosnej żonie Zeusa, Herze. Zeus nie był z tego zadowolony, a ponieważ docierały na niego liczne skargi na Syzyfa także i od jego poddanych, postanowił zabrać go z ziemi. Przysłał boga śmierci, Tanatosa, żeby ten zaprowadził Syzyfa do HadesuHadesHadesu, krainy zmarłych.

Nieprzypadkowo jednak Syzyf uchodził za wyjątkowo przebiegłego. Kiedy przybył do niego Tanatos, król zapytał boga śmierci, jak działają łańcuchy, którymi miał on spętać Syzyfa. Skoro się dowiedział, że nie da się ich przerwać, podstępnie użył ich do związania Tanatosa. Bóg śmierci został jeńcem króla KoryntuKoryntKoryntu.

Kara dla przebiegłego króla

Podczas gdy Tanatos pozostawał uwięziony, ludzie nie umierali. Pierwszy zauważył to bóg wojny, Ares: choć dalej toczono bitwy i potyczki, nikt w nich nie ginął. Także Hades, władca umarłych, był coraz bardziej zaniepokojony: nikt nie przybywał do jego królestwa! Kiedy bogowie zorientowali się, że Tanatos gdzieś zniknął, wysłali Aresa, by go poszukał.Ku swemu zdumieniu, bóg wojny odkrył, że Tanatos przebywa uwięziony w pałacu Syzyfa. Uwolnił go, a wtedy Tanatos zabrał duszę Syzyfa do Hadesu. Syzyf jednak nie poddawał się łatwo. Zanim bogowie zabrali go do krainy zmarłych, nakazał żonie, by pod żadnym pozorem nie urządzała mu pogrzebu.
Niepochowane ciało Syzyfa leżało więc na środku rynku w Koryncie. Ludzie nie rozumieli, dlaczego królowa odmawia mężowi pochówku, a tymczasem nad brzegami Acherontu, rzeki, którą każda dusza musiała przekroczyć, żeby trafić w zaświaty, dusza Syzyfa lamentowała i skarżyła się. Król opowiadał wszystkim, jaką ma złą żonę, która odmówiła mu pochówku i nie dała nawet obola – drobnej monetki, którą ofiarowano zmarłym, by mogli zapłacić za podróż Charonowi, przewoźnikowi zmarłych.
Skargi Syzyfa dotarły w końcu do uszu Persefony, królowej zmarłych. Ulitowała się ona nad Syzyfem i pozwoliła mu na krótko powrócić na ziemię, tylko po to, by przestraszyć i upomnieć żonę i wymóc na niej organizację pogrzebu, co pozwoliłoby duszy Syzyfa dostać się do Hadesu.Ale Syzyf, skoro tylko wrócił na ziemię, nie zamierzał udawać się do Hadesu: podjął z powrotem życie śmiertelnika. Tego było już bogom za dużo. Syzyf żył jeszcze przez jakiś czas w ukryciu. Pewnego dnia Tanatos przypomniał sobie o Syzyfie, zaskoczył go i uciął mu pukiel włosów i zabrał nieposłuszną duszę Syzyfa do Hadesu.

Odyseja

Kiedy w Odysei Odyseusz podróżuje w zaświaty, ogląda tam dusze zmarłych herosów i królów. W ten sposób opisuje postać Syzyfa:

Syzyfa takżem widział, i to w strasznych mękach;
Ogromną bryłę skały dźwigał on na rękach
I wtaczał ją na górę z mordęgą niemałą,
Podsadzając się pod nią, a gdy się zdawało,
Że ją wtoczył już na szczyt, skręcała się skała
I z łoskotem piorunu znów na dół spadała,
A on znów ją pod górę wtaczał. Krwawym potem
Członki jego okryte, twarz kurzem i błotem.

Źródło: Homer, Odyseja, ks. XI, w. 593–603, przeł. Lucjan Siemieński

syzyfowa pracaSyzyfowa pracasyzyfowa praca - wymagająca ustawicznych i często bezskutecznych wysiłków; trud ciężki i bezcelowy

Przykłady przetworzeń mitu Syzyfa w sztuce najnowszej

Albert Camus (1913–1960) jako przedstawiciel egzystencjalizmu
- Koncept absurdalności i bezsensowności ludzkiego życia;
- Syzyf jako symbol ludzkiego życia: skazany na wykonywanie bez przerwy tych samych bezsensownych, nie mogących doczekać się spełnienia trudów.

Co pozostaje człowiekowi? Camus odpowiada, że bunt przeciwko losowi i bezsensowi; z tego buntu możemy czerpać siłę. Powinniśmy wyobrazić sobie Syzyfa szczęśliwego, konkluduje filozof.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

R14UAOdMeb9T81

Ilustracja przedstawia dzieło Tycjana zatytułowane „Syzyf”. W centrum obrazu znajduje się postać mężczyzny z przepaską na biodrach, który wnosi na barkach na górę ogromny głaz. Mężczyzna ma napięte wszystkie mięśnie.

RaIpZB9OERUTF1

Ilustracja przedstawia dzieło Jany Sterbak pt. „Sztuka do noszenia: Sisyphus Sport”. Ukazane są dwie czarnobiałych fotografie. Na pierwszej znajduje się duży nieobrobiony kamień, do którego zamocowano skórzane szelki. Na drugiej – nagi mężczyzna dźwiga na plecach kamień w formie plecaka. Ugina się pod jego ciężarem.

RiLS74FaZGah71

Ilustracja przedstawia ceramiczną rzeźbę Stevena M. Allena pt. „Syzyf”. Ukazuje ona żołnierza pchającego kamień w formie kuli ziemskiej pod górę zrobioną z hełmów wojskowych. Podpiera on kulę głową i rękoma.

R1JmVMPIdei1A1

Ilustracja przedstawia dzieło Michaela Bergta pt. „Śpiący Syzyf”. W centralnej części obrazu znajduje się wielka kamienna kula podparta gałęzią o zbocze skały. Na kamieniu śpi skulony nagi mężczyzna. Postać ukazana jest z tyłu. Tło obrazu stanowi błękitne morze i rozpościerające się nad nim niebo.

R1QjOB3973shI1

Ilustracja przedstawia dzieło Nikołaja Burdykina pt. „Syzyf”. Król Koryntu ukazany jest podczas odbywania kary: pcha po kamiennej górze duży kamień. Biodra przewiązane ma czerwoną chustą, na oczach ma czarną przepaskę. Kolanem opiera się o skałę. Nad nim widnieje mglista postać: ma długie włosy i zarost; wskazującym palcem dotyka głazu, który Syzyf usiłuje wnieść na szczyt.

Bibliografia

Homer, Odyseja, przeł. Lucjan Siemieński, Warszawa 1895.

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Rytm, Warszawa 2014.

R. Greaves, Mity greckie, Vis‑a-vis, Kraków 2009.

J. Parandowski, Mitologia, Wydawnictwo Puls, Londyn 1992.