Mój przyjaciel stres
Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, zajęcia z wychowawcą
Temat: Mój przyjaciel stres
Treści kształcenia:
Uczeń:
Omawia konstruktywne sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami – wychowanie fizyczne (7.4),
Omawia sposoby redukowania nadmiernego stresu i radzenia sobie z nim w sposób konstruktywny – wychowanie fizyczne (7.5),
Rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań – wiedza o społeczeństwie (II),
Operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka; społeczeństwo i kultura; region i Polska) – język polski (III.2.11),
Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi – język polski (III.1.5),
Współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich – wiedza o społeczeństwie (III),
Stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji – wiedza o społeczeństwie (1.2).
Cele operacyjne:
Uczeń:
Wie, czym jest stres, zna jego przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania,
Uświadamia sobie, jak reaguje na sytuacje trudne i nadmiernie stresujące,
Dostrzega i poddaje refleksji sytuacje wywołujące zbyt silny stres,
Rozumie, że jedną z najskuteczniejszych metod redukowania stresu są dobra organizacja i jasne cele,
Dyskutuje na temat sytuacji wywołujących stres,
Formułuje wnioski,
Współpracuje w grupie.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Rozpoznaje objawy nadmiernego stresu,
Rozpoznaje bodźce wywołujące stres,
Radzi sobie w sytuacjach stresujących,
Zapobiega sytuacjom stresującym,
Określa jasno cele,
Planuje swoje działania,
Formułuje wnioski,
Współpracuje w grupie.
Środki dydaktyczne:
Zasoby multimedialne: ćwiczenie interaktywne Strach się bać!, karta pracy Mój plan walki ze stresem, plansza informacyjna Po pierwsze – zapobiegaj!,
Komputer z głośnikami i dostępem do internetu/projektor multimedialny/tablica interaktywna.
Metody nauczania:
Podające: rozmowa, wyjaśnienie,
Problemowe: aktywizujące – inscenizacja, dyskusja,
Programowana: z użyciem komputera,
Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Zbiorowa zróżnicowana,
Grupowa zróżnicowana,
Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita się z uczniami i wprowadza ich w temat: uświadamia im, że nie tyle sam stres jest szkodliwy, ile nadmierne obciążenie sytuacjami stresującymi. Każdego dnia znajdujemy się pod działaniem stresu i to stres popycha do wielu zachowań dla nas korzystnych. Dzięki niemu – na przykład – mierzymy się z różnymi wyzwaniami, które łączą się z koniecznością przekroczenia tzw. strefy komfortu. Przestaje mieć korzystne działanie, jeśli napięcie towarzyszące nam w pewnych sytuacjach jest dla nas zbyt wielkie. Aby sobie z nim poradzić, powinno się umieć rozpoznawać objawy nasilenia się stresu i starać się go redukować już przy pierwszych sygnałach. Warto pamiętać, że radząc sobie z nadmiernym stresem, nabywamy doświadczenia i rozwijamy posiadane strategie pokonywania trudności.
2. Nauczyciel za pomocą projektora multimedialnego lub tablicy interaktywnej prezentuje uczniom planszę informacyjną Po pierwsze – zapobiegaj!, która przedstawia strategie przeciwdziałania stresowi, sformułowane przez Roberta Epsteina. Każdą ze strategii odczytuje inny uczeń (najlepiej poprosić o to osoby z problemami językowymi, gdyż te krótkie teksty nie są trudne), a następnie kolejno omawia je prowadzący zajęcia.
Metody Epsteina zakładają identyfikację źródeł nadmiernego stresu, a następnie ich wyeliminowanie lub przynajmniej neutralizację, ale przede wszystkim pracę nad świadomą organizacją życia: planowanie krok po kroku swoich bliskich, ale też odległych celów – pozwala to bowiem na przejęcie kontroli nad tymi sprawami, na które ma się realny wpływ, a które zwykle wywołują najwięcej zakłóceń i nadmierny stres.
3. Prowadzący zajęcia rozdaje karty pracy Mój plan walki ze stresem. Zadaniem uczniów jest przełożenie zdobytych informacji dotyczących strategii sformułowanych przez Epsteina na własny plan walki ze stresem – chodzi o to, aby uczniowie zgodnie z Epsteinowską ideą określili własne źródła lęku, a także metody ich redukcji przez ustalenie własnego życiowego planu. Muszą się więc zastanowić, jak mogą w szybki, doraźny sposób rozładowywać stres, ale też jakimi instrumentami mogą posługiwać się długofalowo, żeby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu stresu, nad którym nie będą potrafili zapanować. Osoby, które wyrażą chęć podzielenia się wynikami swojej pracy, mogą po jej zakończeniu zaprezentować je na forum klasy. Ćwiczenie należy jednak potraktować przede wszystkim jako okazję do osobistej refleksji ucznia.
4. Zadanie interaktywne Strach się bać! (z wykorzystaniem komputera lub tablicy interaktywnej).
Uczniowie mają połączyć w pary opisane krótko metody radzenia sobie ze stresem w konkretnych sytuacjach z określeniami, którymi mógłby posłużyć się psycholog, np. „odwrócenie uwagi od źródła lęku” czy „ćwiczenia oddechowe ułatwiające opanowanie ataku paniki”.
Po wykonaniu zadania uczniowie próbują wymyślić jak najwięcej przykładów sytuacji wywołujących lęk i przyczyniających się do silnego stresu oraz środków, które mogą w sposób natychmiastowy zredukować poziom stresu.
5. Następnie prowadzący zajęcia dzieli uczniów na pięć grup. Każdy zespół ma przygotować etiudę pantomimiczną z zastosowaniem „stop‑klatki” dotyczącą sytuacji wywołującej stres. Wewnątrz grup dochodzi do podziału zadań zgodnie z naturalnymi uzdolnieniami uczniów. Osoby o dużej sprawności fizycznej i uzdolnione aktorsko będą odgrywać scenkę według sformułowanego przez uczniów o zdolnościach językowych (i literackich – choć to nie słowo będzie istotne w tej inscenizacji) scenariusza, osoby o dużych uzdolnieniach empatycznych przedstawią pomysł na scenkę, który zostanie później przedyskutowany przez wszystkich członków grupy, a uczeń o dużych kompetencjach społecznych, o silnym rysie przywódcy będzie koordynował wszystkie działania. On też – gdy nadejdzie moment odegrania scenki – będzie dawał znaki do jej rozpoczęcia i sygnał „stop” do znieruchomienia.
Kiedy scenki są już gotowe, każda grupa prezentuje swoją etiudę. Pozostałe zespoły mają za zadanie odgadnięcie odgrywanej sytuacji i wymyślenie w odniesieniu do niej co najmniej pięciu sposobów na redukcję stresu.
6. Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel prosi najpierw uczniów o przypomnienie strategii sformułowanych przez Roberta Epsteina, a następnie o wyrażenie swoich refleksji, odczuć i spostrzeżeń związanych z zajęciami.
Uwagi:
Więcej informacji dotyczących treści przedstawionych na zajęciach można znaleźć w 3 numerze „Charakterów” z 2014 r.