Moja lista przebojów - powtórzenie wiadomości
Scenariusz dla nauczyciela:
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności).
2) rozpoznaje ze słuchu:
a) brzmienie instrumentów muzycznych;
b) brzmienie głosów ludzkich: sopran, alt, tenor, bas;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
3) form muzycznych: budowa okresowa, AB, ABA, ABA1, kanon, rondo, wariacje, pieśń, opera, balet, operetka, musical, koncert, symfonia.
rozpoznawać utwory: Piotr Czajkowski Taniec Wieszczki Cukrowej z baletu Dziadek do orzechów, N. Paganini Kaprys nr 24, Gaude Mater Polonia, G. Bizet Habanera z opery Carmen;
posługiwać się pojęciami dotyczącymi: baletu, opery, głosów ludzkich i instrumentów;
świadomie i analitycznie słuchać muzyki.
Ponadczasowe utwory
Na przestrzeni lat w historii muzyki zaistniało wiele utworów, które przetrwały próbę czasu i stały się wielkimi przebojami. Ich popularność okazała się ponadczasowa, są znane i chętnie wykonywane do dziś. Na tej lekcji przypomnianych zostanie kilka z nich.
Wysłuchaj przykładów muzycznych, a następnie dopasuj do nich odpowiednie tytuły.
| Piotr Czajkowski, Taniec Wieszczki Cukrowej z baletu Dziadek do orzechów | |
| Gaude Mater Polonia | |
| Georges Bizet, Habanera z opery Carmen | |
| Niccolo Paganini, Kaprys nr 24 |
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
Balet
Pierwszym przykładem muzycznym był Taniec Wieszczki Cukrowej z baletubaletu Dziadek do orzechów - jednego z najpopularniejszych baletów na świecie. Skomponowany został przez Piotra Czajkowskiego, rosyjskiego kompozytorakompozytora doby romantyzmuromantyzmu. Balet jest to rodzaj spektaklu, którego treść przedstawiana jest za pomocą tańca (najczęściej klasycznego) i muzyki. Opracowaniem ruchu scenicznego oraz układów tanecznych zajmuje się choreografchoreograf. Kostiumy i dekoracje przygotowuje scenografscenograf, z kolei kompozytor odpowiada za stworzenie muzyki.
1. Primabalerina jest najważniejszą tancerką w balecie.
2. Pirouette [czyt. piruet] to francuska nazwa obrotu.
3. Pointy [czyt. puenty] to baletki o usztywnionych noskach, dzięki którym tancerka może tańczyć na czubkach palców.
4. Arabesque [czyt. arabeska] to poza, w której tancerz lub tancerka unosi do tyłu wyprostowaną nogę.
1. Tancerz ubrany jest w obcisły trykot
2. Pas [czyt. pa] to krok w balecie.
3. Kostium tancerki składa się z gorsetu i spódnicy.
Osoby wykonujące taniec klasyczny posiadają specjalny strój. Kostium primabalerinyprimabaleriny (najważniejszej tancerki w balecie) oraz pozostałych tancerek składa się z gorsetu i spódnicy. Panowie tańczą natomiast w tzw. trykocie. Układ choreograficzny w balecie zawiera wiele paspas [czyt. pa] czyli kroków, obrotów zwanych piruetamipiruetami oraz póz np. arabesquearabesque [czyt. arabesk], która polega na unoszeniu do tyłu wyprostowanej nogi. Wykonanie skomplikowanych figur tanecznych ułatwiają specjalne baletki o usztywnionych noskach – tzw. pointypointy [czyt. puenty]. Dzięki nim wykonawcy mogą tańczyć na czubkach palców.
Rozwiąż krzyżówkę wpisując hasła w odpowiednie miejsca.
- Baletki o usztywnionych noskach; dzięki nim tancerka może tańczyć na czubkach palców.
- Najważniejsza tancerka w balecie.
- Osoba, która przygotowuje kostiumy i dekoracje w spektaklu.
- Nazwisko rosyjskiego kompozytora, który napisał muzykę do baletów m.in.: Jezioro łabędzie oraz Dziadek do orzechów.
- Męski strój baletowy.
- Rodzaj spektaklu, w którym treść przedstawiana jest za pomocą tańca i muzyki.
| 1 | |||||||||||||
| 2 | |||||||||||||
| 3 | |||||||||||||
| 4 | |||||||||||||
| 5 | |||||||||||||
| 6 |
Wpisz nazwy zaznaczonych na ilustracji elementów stroju baletowego.
Gaude Mater Polonia
Wysłuchaj ponownie drugiego przykładu muzycznego.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1Cg9FNrg
Na nagraniu pieśń "Gaude Mater Polonia" autorstwa Wincentego z Kielczy. Utwór wykonuje czterogłosowy chór mieszany. Pieśń wykonana jest a cappella. Chór śpiewa po łacinie pieśń ku czci świętego Stanisława.
Gaude Mater Polonia jest przykładem ponadwiekowego utworu, związanego z muzyką chóralną. Hymn ten powstał w średniowieczu, a śpiewany jest do dziś, zwykle jako część wielu uroczystości. Każdy chór posiada go w swoim repertuarze. Przypomnijmy, że chór jest to wieloosobowy zespół wokalny. Głosy męskie dzielimy na: tenortenor (głos wysoki), barytonbaryton (głos średni) i basbas (głos niski), natomiast głosy żeńskie to: sopransopran (głos wysoki), mezzosopranmezzosopran (głos średni) i altalt (głos niski). Wyróżniamy chóry męskie, żeńskie, mieszane i dziecięce.
Umieść poniższe rodzaje głosu w odpowiedniej rubryce w tabeli.
Wybierz z poniższych:
| GŁOS | ŻEŃSKI | MĘSKI |
|---|---|---|
| WYSOKI | ||
| ŚREDNI | ||
| NISKI |
Uszereguj rodzaje głosu od najwyższego do najniższego.
- bas
- alt
- sopran
- baryton
- mezzosopran
- tenor
Habanera
Wysłuchaj ponownie Habanery z opery Carmen Georges’a Bizeta, a następnie określ jakim rodzajem głosu śpiewa solistka.
- alt
- tenor
- mezzosopran
- sopran
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
Habanera z opery Carmen Georges’a Bizeta to jedna z najsłynniejszych ariiarii operowych świata. Przypomnijmy, że operaopera jest to sceniczny utwór wokalno‑instrumentalny, łączący grę aktorską ze śpiewem, muzyką i tańcem. Składa się z uwerturyuwertury (czyli krótkiego instrumentalnego wstępu), aktówaktów i scen, a jej tekst słowny to librettolibretto. Operę współtworzą śpiewacy soliści, chór, orkiestra oraz tancerze. Prezentowane przez wykonawców partie wokalne oraz instrumentalne, zapisane są w partyturzepartyturze. Artystyczną całością kieruje dyrygentdyrygent.
Uzupełnij tekst przeciągając odpowiednie wyrazy.
libretto, Kompozytor, chór, scenograf, Opera, choreograf, partyturze, dyrygent
.................... jest utworem wokalno-instrumentalnym wykonywanym przez śpiewaków, .................... i orkiestrę. .................... zapisuje wszystkie partie wokalne i instrumentalne w ..................... Tekst słowny opery to ..................... Wizualną oprawą spektaklu operowego zajmuje się ...................., a .................... odpowiedzialny jest za układ tańca i ruchów scenicznych. Zespołem wokalno-instrumentalnym, chórem lub orkiestrą kieruje .....................
Kaprys nr 24
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1Cg9FNrg
Na nagraniu Kaprys dwudziesty czwarty Nicolo Paganiniego. Utwór wykonuje solista skrzypek. Utwór jest trudny technicznie ma formę wariacji, szybki, dynamiczny temat za każdym razem jest aranżowany w inny sposób zawsze jednak zawiera trudności techniczne.
Kaprys nr 24 Niccolo Paganiniego jest utworem, który na przestrzeni dziejów zdobył niebywałą popularność. Przeznaczony jest na skrzypce solo, charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem trudności, ale jednocześnie jest też efektowny. Przypomnijmy sobie podstawowy podział instrumentów. Są to instrumenty: strunowe (dzielą się na smyczkowe, szarpane i klawiszowe), dęte (drewniane i blaszane) oraz perkusyjne (o określonej wysokości dźwięku i o nieokreślonej wysokości dźwięku). Skrzypce wraz z altówką, wiolonczelą i kontrabasem należą do grupy instrumentów smyczkowych.
Kaprys nr 24 Niccolo Paganiniego to utwór przeznaczony na skrzypce solo. Określ, który z poniższych instrumentów to skrzypce.
- instrument nr 1
- instrument nr 2
- instrument nr 3
- instrument nr 4
Słownik pojęć
część utworu dramatycznego lub przedstawienia teatralnego.
niski głos żeński.
poza, w której tancerz lub tancerka unosi do tyłu wyprostowaną nogę.
popisowa pieśń solowa w operze lub operetce.
jest to rodzaj spektaklu, którego treść przedstawiana jest za pomocą tańca i muzyki.
średni głos męski.
niski głos męski.
zajmuje się opracowaniem ruchu scenicznego oraz układów tanecznych w spektaklu.
osoba kierująca zespołem wokalno‑instrumentalnym, chórem lub orkiestrą.
twórca utworów muzycznych.
tekst słowny opery, operetki.
średni głos żeński.
sceniczny utwór wokalno‑instrumentalny, łączący grę aktorską ze śpiewem, muzyką i tańcem.
zapis nutowy utworu muzycznego, podzielony na partie wokalne i instrumentalne.
krok w balecie.
francuska nazwa obrotu.
baletki o usztywnionych noskach, dzięki którym tancerka może tańczyć na czubkach palców.
najważniejsza tancerka w balecie.
europejski prąd ideowy, literacki i artystyczny z początku XIX w., odwołujący się do idealizmu, natury, uczucia, wprowadzający motywy ludowe, elementy fantastyki oraz idee patriotyczne.
przygotowuje kostiumy i dekoracje w spektaklu.
wysoki głos żeński.
wysoki głos męski.
krótki utwór na orkiestrę będący wstępem do opery lub baletu, czasami także utwór samodzielny.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
J. Pudełek, Z historii baletu, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1981
J. Powroźniak, Paganini, PWM, Kraków 1968