Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R6cQVQw6ENTQy1
Zdjęcie cymbałów - ludowego instrumentu smyczkowego. Na drewnianej podstawie rozciągnięte, pogrupowane po kilka struny. Na środku duży napis: muzyka ludowa - forma, charakter, wykonawca.

Muzyka ludowa - forma, charakter, wykonawca.

Źródło: online-skills.
1

Scenariusz dla nauczyciela:

R1TEuN7RoCGtK
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 465.74 KB w języku polskim

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):

D) utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie opracowanej;

2) rozpoznaje ze słuchu:

A) brzmienie instrumentów muzycznych,

D) polskie tańce narodowe,

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

II Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:

2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).

2. Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:

2) różnicuje wartości rytmiczne nut i pauz;

5. Uczeń określa charakterystyczne cechy:

1) polskich tańców narodowych: poloneza, mazura, kujawiaka, oberka, krakowiaka;

2) wybranych polskich tańców ludowych z uwzględnieniem własnego regionu;

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

4. poznaje przykłady muzycznej twórczości ludowej, obrzędy, zwyczaje, tradycje swojego regionu.

Nauczysz się

rozpoznawać słuchem muzykę ludową;

rozpoznawać słuchem instrumenty muzyczne;

rozpoznawać kapele ludowe różnych regionów;

wyjaśniać rolę muzyki ludowej we współczesnym świecie;

wskazywać funkcje, jakie pełni muzyka ludowa w życiu człowieka.

Regiony folklorystyczne Polski

FolklorFolklorFolklor to materialne i niematerialne dziedzictwo kultury ludowej. Folklor regionalny składa się z wielu elementów, do których zaliczamy m.in.: stroje ludowe, sztukę ludową, obrzędy, zwyczaje, gwarę, wierzenia, podania, legendy, przysłowia, rzemiosło, budownictwo oraz muzykę. Muzyka ludowa to również szeroki zakres pieśni, tańców, instrumentów, kapelKapelakapel. Najbardziej znanym badaczem polskiego folkloru był etnografEtnografiaetnograf Oskar Kolberg.

RyZK89j1MHtaZ
Ilustracja przedstawia mapę folklorystyczną Polski. Na ilustracji umieszczone są aktywne punkty, po wybraniu których wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Folklor góralski z podhalańskim na czele jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych nie tylko w Polsce, ale również na świecie. Charakterystyczny dla regionu jest męski taniec – zbójnicki., 2. Kaszubów wyróżnia język, który jest nie tylko gwarą, ale oddzielnym językiem regionalnym, w którym wydawane są książki i czasopisma, emitowane są programy radiowe i telewizyjne, uczniowie w szkołach uczą się tego języka, a nawet mogą zdawać maturę., 3. Z Krakowa i okolic wywodzi się krakowiak – polski taniec narodowy. Kraków słynie również z budowy szopek bożenarodzeniowych., 4. Z Kujaw wywodzi się taniec kujawiak – jeden z pięciu polskich tańców narodowych., 5. Kurpie to region na terenie Puszczy Zielonej i Puszczy Białej z reprezentacyjną wsią Kadzidło, w której do dziś pielęgnuje się dawne tradycje. Kurpie słyną także z Niedzieli Palmowej w Łysych, gdzie odbywa się konkurs na największą palmę., 6. Lubelszczyzna jest regionem, w którym krzyżowało się kilka kultur ludowych. W regionie tym powstają piękne pisanki, zdobione gorącym pszczelim woskiem, a następnie barwione., 7. Śląsk jako region Polski, najczęściej dzielony jest na odrębne części: Dolny Śląsk, Górny Śląsk i Śląsk Opolski. Ślązacy posługują się również gwarą, uznaną za dialekt języka polskiego., 8. Obecnie Wielkopolskę zamieszkuje kilka grup etnograficznych: Bambrzy, Biskupianie, Olędrzy, Chazacy, Krajniacy, Pałuczanie, Mazurzy Wieleńscy i Tośtoki. Z Wielkopolską związane są legendy o powstaniu państwa Polskiego.
Mapa folklorystyczna Polski, online‑skills, CC BY 3.0
RjsBdnxqhGNgL
Ćwiczenie 1
Dopasuj opisy do nazw regionów: Wielkopolska, Śląsk, Lubelszczyzna. Opisy: 1. W regionie tym powstają piękne pisanki, zdobione gorącym pszczelim woskiem, a następnie barwione. 2. Mieszkańcy tego regionu posługują się gwarą, uznaną za dialekt języka polskiego. 3. Region ten zamieszkuje kilka grup etnograficznych: Bambrzy, Biskupianie, Olędrzy, Chazacy, Krajniacy, Pałuczanie, Mazurzy Wieleńscy i Tośtoki.
R10boEtsE12lr
Ćwiczenie 1
Wersja alternatywna ćwiczenia: Dopasuj opisy do nazw regionów. Wielkopolska Możliwe odpowiedzi: 1. Region ten zamieszkuje kilka grup etnograficznych: Bambrzy, Biskupianie, Olędrzy, Chazacy, Krajniacy, Pałuczanie, Mazurzy Wieleńscy i Tośtoki., 2. W regionie tym powstają piękne pisanki, zdobione gorącym pszczelim woskiem, a następnie barwione., 3. Mieszkańcy tego regionu posługują się gwarą, uznaną za dialekt języka polskiego. Śląsk Możliwe odpowiedzi: 1. Region ten zamieszkuje kilka grup etnograficznych: Bambrzy, Biskupianie, Olędrzy, Chazacy, Krajniacy, Pałuczanie, Mazurzy Wieleńscy i Tośtoki., 2. W regionie tym powstają piękne pisanki, zdobione gorącym pszczelim woskiem, a następnie barwione., 3. Mieszkańcy tego regionu posługują się gwarą, uznaną za dialekt języka polskiego. Lubelszczyzna Możliwe odpowiedzi: 1. Region ten zamieszkuje kilka grup etnograficznych: Bambrzy, Biskupianie, Olędrzy, Chazacy, Krajniacy, Pałuczanie, Mazurzy Wieleńscy i Tośtoki., 2. W regionie tym powstają piękne pisanki, zdobione gorącym pszczelim woskiem, a następnie barwione., 3. Mieszkańcy tego regionu posługują się gwarą, uznaną za dialekt języka polskiego.

Muzyka ludowa

RHAoAgjeepYeJ

Muzyka ludowa, muzyka ludu, różnorodnie rozumiana w zależności od przyjętej definicji ludu. Nauka europejska nawiązywała do interpretacji pojęcia ludu pojawiającej się u Rzymian, którzy rozróżniali dwa znaczenia tego terminu: populus (wspólnota wszystkich obywateli) i vulgus (niższa warstwa społeczeństwa). Zainteresowanie muzyką ludową zaznaczyło się od epoki Oświecenia; powstałe wówczas definicje twórczości ludowej podkreślały moment zbiorowego tworzenia.

Źródło: red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Cechą wyróżniającą polską muzykę ludową jest związek z życiem wspólnotowym wyznaczonym tak przez cykl rodzinny i kalendarzowy. Na cykl kalendarzowy zaś składają się rok liturgiczny i agrarnyAgrarnyagrarny. Do cyklu rodzinnego zaliczamy, m.in.: pieśni chrzcinowe, kawalerskie, panieńskie, weselne, pogrzebowe, natomiast do kalendarzowego, m.in. pieśni adwentowe, kolędy, śpiewy dyngusowe, gaikowe, sobótkowe, pieśni żniwne i dożynkowe

R1QtMlEhKeFRc

Lubelszczyzna

Do najpopularniejszych instrumentów używanych na Lubelszczyźnie należały skrzypceSkrzypceskrzypce, basyBasybasybębenkiBębenbębenki. Oryginalnym instrumentem jest również suka biłgorajskaSuka biłgorajskasuka biłgorajska – zrekonstruowana pod koniec XX wieku na podstawie akwareli Wojciecha Gersona, ponieważ do naszych czasów nie przetrwał ani jeden egzemplarz tego instrumentu. Do tańców Lubelszczyzny należą, m.in. cygan, mach, osa, polka podlaska, śpioch, reczka oraz oberek.

Posłuchaj kapeli lubelskiej w typowym składzie instrumentalnym: skrzypce i bęben.

Rha66WsiWDwqZ
Ilustracja interaktywna przedstawia kapelę braci Bździuchów. Starsi mężczyźni ubrani są w regionalne stroje. W rękach trzymają skrzypce oraz bęben. Po naciśnięciu punktu interaktywnego pojawi się dodatkowa informacja: Podróżniak starodawny, wykonawca Kapela Braci Bździuchów oraz będzie można odtworzyć utwór. Kapela w składzie skrzypce i bębenek wykonuje szybki, radosny, taneczny utwór.

Posłuchaj polki lubelskiej, granej przez autentycznego muzyka ludowego, zwróć uwagę na instrument solo.

RYRVKd8t3uix1
Ilustracja interaktywna przedstawia Bronisława Bida, grającego na skrzypcach w czasie warsztatów „Ałotuło”. Po naciśnięciu punktu interaktywnego zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Polka w wykonaniu artysty ludowego, Wykonawca: Bronisław Bida. Pojawia się też możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu skrzypek wykonuje żywiołowy taniec.
R1LtjOm9l9DsK
Ćwiczenie 2
Wskaż instrumenty, wchodzące w skład kapel ludowych na Lubelszczyźnie. Możliwe odpowiedzi: A. skrzypce B. diabelskie skrzypce C. dudy D. suka biłgorajska E. bębenek.

Jednym z tańców lubelskich jest cygan utrzymany w rytmie polki, tańczony parami w dwóch szeregach, najczęściej na weselach, wtedy prowadzony był przez parę młodą. Posłuchaj fragmentu tego tańca i śledź zapis muzyczny melodii.

RRCofz52J2spQ1
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy utworu „Cygan” - tańca lubelskiego. Na dwóch pięcioliniach zapisane jest dwanaście taktów melodii. Metrum dwie czwarte. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawi się tytuł utworu i odtworzy nagranie. Melodia jest szybka, skoczna, radosna.
Ćwiczenie 3
Rx9zVTiPCmPgB
Na nagraniu Taniec lubelski „Cygan”. Melodia jest szybka, skoczna, radosna. Liczy się na dwa.
RGygqSjOv4ovq
Określ jakie jest metrum tańca Cygan. Możliwe odpowiedzi: A. cztery czwarte, B. trzy czwarte, C. dwie czwarte.
RF2urqRLeBxSO
Wersja alternatywna ćwiczenia: Określ jakie jest metrum tańca Cygan. Możliwe odpowiedzi: 1. cztery czwarte, 2. trzy czwarte, 3. dwie czwarte

Kaszuby

Chlubą Kaszubów jest ich mowa. Język kaszubski, w odróżnieniu od innych regionów w naszym kraju, jest żywy w mowie i piśmie. Znanym badaczem tego języka był Bernard Sychta (1907‑1982), ksiądz z Sierakowic. Posłuchaj, jak brzmią kaszubskie nuty, czyli abecadło kaszubskie. Śledź tekst i obrazki.

RZmRiI749QxC2
Ilustracja interaktywna przedstawia kaszubskie nuty, KASZËBSCZÉ NÓTË. Plansza z rysunkami ukazuje alfabet kaszubski. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetlona informacja dodatkowa: KASZËBSCZÉ NÓTË, wykonawca: Zespół Kaszubki z Chwaszczyna oraz pojawi się możliwość odtworzenia utworu. Utwór jest nagrany w języku kaszubskim. Wykonuje go zespół wokalny, złożony z kobiet przy akompaniamencie akordeonu. Na przemian występują: wolna część - śpiewana przez solistkę i szybka część - śpiewana przez zespół.

Kaszubskie nuty to tradycyjna pieśń‑wyliczanka, która stała się jednym z najbardziej  rozpoznawalnych elementów folkloru kaszubskiego. Odtwórz Kaszubskie nuty jeszcze raz i spróbuj zaśpiewać melodię z tekstem. Pod tekstem oryginalnym znajdziesz tłumaczenie na język polski.

50

Kaszëbsczé nótë

To je krótczé, to je dłudżé, to kaszëbskô stolëca

to są basë, to są skrzëpczi, to òznôczô Kaszëba.

Òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi,

krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.

To je ridel, to je ticz, to są chòjnë, widłë gnojné.

Chòjnë, widłë gnojné, ridel, ticz,

òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi,

krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.

To je prosté, to je krzëwé, to je slédné kòło wòzné.

Slédné kòło wòzné, prosté, krzëwé,

chòjnë, widłë gnojné, ridel, ticz,

òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi,

krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.

To są hôczi, to są ptôczi, to są prësczé półtorôczi.

Hôk, ptôk, półtorôk,

slédné kòło wòzné, prosté, krzëwé,

chòjnë, widłë gnojné, ridel, ticz,

òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi,

krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.

To je klëka, to je wół, to je całé, a to pół.

Całé, pół, klëka, wół,

hôk, ptôk, półtorôk,

slédné kòło wòzné, prosté, krzëwé,

chòjnë, widłë gnojné, ridel, ticz,

òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi,

krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.

To je môłé, a to wiôldżé, to są jinstrumenta wszelczé.

50

Kaszubskie nuty

To jest krótkie, to jest długie, to kaszubska stolica.

To są basy, to są skrzypce, to oznacza Kaszubę.

Oznacza Kaszubę, basy, skrzypce,

krótkie, długie, to kaszubska stolica.

To jest szpadel [rydel], to jest tyczka, to sosny, widły do gnoju.

Sosny, widły do gnoju, szpadel, tyczka,

oznacza Kaszubę, basy, skrzypce,

krótkie, długie, to kaszubska stolica.

To jest proste, to jest krzywe, to tylne koło wozu.

Tylne koło wozu, proste, krzywe,

sosny, widły do gnoju, szpadel, tyczka,

oznacza Kaszubę, basy, skrzypce,

krótkie, długie, to kaszubska stolica.

To są haczki [motyki do kopania ziemniaków], to są ptaki, to są pruskie półtrojaki.

Haczka, ptak, półtrojak,

tylne koło wozu, proste, krzywe,

sosny, widły do gnoju, szpadel, tyczka,

oznacza Kaszubę, basy, skrzypce,

krótkie, długie, to kaszubska stolica.

To jest jarzmo, to jest wół, to jest cały, a to pół.

Cały, pół, jarzmo, wół,

haczka, ptak, półtrojak,

tylne koło wozu, proste, krzywe,

sosny, widły do gnoju, szpadel, tyczka,

oznacza Kaszubę, basy, skrzypce,

krótkie, długie, to kaszubska stolica.

To jest małe, a to wielkie, to są instrumenty wszelkie.

Tekst i tłumaczenie za: http://naszekaszuby.pl

Ćwiczenie 4
RdcGPWzbgJKJv
Fragmenty utworów ludowych. Nagrane są w następującej kolejności: Kaszubskie nuty, Cygan, Konik, Czerwone jabłuszko.
Rw1GGQOk6rHLt
Odpowiedz na pytanie: Jakie instrumenty są charakterystyczne dla kapeli kaszubskiej? Możliwe odpowiedzi: 1. burczybas, 2. harmonia, 3. trąbka, 4. diabelskie skrzypce.

Kurpie

Tańce kurpiowskie zachowały się niemal w niezmienionej formie. Do najpopularniejszych tańców kurpiowskich zaliczamy: olender, trampólka, okrąglak, polka trzęsiona, fafur, powolniak, żuraw, wyrwas, stara baba, oberek oraz konik. Konik to prawdopodobnie najstarszy taniec kurpiowski, w trakcie którego tancerze naśladują bieg konia. Posłuchaj fragmentu tego tańca.

R2kxJuHsIoQQt
Ilustracja interaktywna przedstawia Zespół Pieśni i Tańca „Kurpie Zielone”. Taniec regionalny, wykonywany jest w kolorowych strojach charakterystycznych dla tych okolic. Mężczyźni mają parciane, jasne spodnie wpuszczone w skórzane, wysokie buty z cholewami, wełniane sukmany, dopasowane w górnej części, rozkloszowane i fałdziste od pasa w dół. Przybraniem głowy dziewczyn jest czółko wykonane z tektury oklejonej aksamitem, ozdobione kwiatami i wstążkami. Kobiety ubrane są w: płócienną koszulę, gorsecik i szeroką, jednobarwną spódnicę, na której zawiązany jest biały fartuszek zwany zapaską. Po naciśnięciu punktu interaktywnego pojawia się napis: Konik, taniec kurpiowski i możliwe jest odtworzenie muzyki. Na nagraniu kapela ludowa w składzie akordeon, bębenek, skrzypce gra skoczną, szybką, wesołą melodię w metrum dwudzielnym.
R1OxGiNHgZmON1
Ćwiczenie 5
Wybierz właściwe określenia tańca kurpiowskiego "Konik". Możliwości: 1. szybki 2. spokojny 3. skoczny 4. w metrum trójdzielnym 5. w metrum dwudzielnym.
RpDxIk4ILhd0P
Ćwiczenie 5
Wersja alternatywna ćwiczenia: Wybierz właściwe określenia tańca kurpiowskiego "Konik" Możliwe odpowiedzi: 1. szybki, 2. spokojny, 3. skoczny, 4. w metrum trójdzielnym, 5. w metrum dwudzielnym

Folklor górski

Najbardziej rozpoznawalny pośród folkloru w Polskich Karpatach jest folklor podhalański.

Kapela góralska składa się z prymistyPrymistaprymisty, który na skrzypcach i przewodniczy kapeli, kilku innych skrzypków oraz muzyka grającego na basach, instrumencie podobnym do kontrabasu. Wcześniej grano także na złóbcokachŻłóbcokizłóbcokachoktawkachOktawkaoktawkach. Charakterystyczną cechą w śpiewie są wysokie partie męskie.

Posłuchaj pieśni podhalańskiej Idzie dysc, zwróć uwagę na brzmienie instrumentów oraz partię wokalną.

RBpvbiFmoDekY
Ilustracja przedstawia kapelę góralską w czasie gry. trzy osoby: dwóch mężczyzn i jedna kobieta siedzą na ławce i grają na skrzypcach. Skrzypce trzymają bokiem, opierają je na klatce piersiowej, a nie tak, jak robią to muzycy klasyczni pod brodą. Obok nich stoi mężczyzna, który na pasku ma przed sobą instrument podobny do wiolonczeli - to podhalańskie basy. Wszyscy muzycy ubrani są w stroje góralskie. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis “Idzie dysc” wykonawca: Jakub Topór Grzybek. Nagranie rozpoczyna się instrumentalną przygrywką: pierwsze skrzypce wykonują melodię, a pozostałe instrumenty grają rytmiczny akompaniament na dwa. Później mężczyzna wykonuje piosenkę przy akompaniamencie kapeli. Śpiewa tekst: Idzie dysc, idzie dysc, idzie sikawica, uleje, usiece Janickowe lica. Później znów gra kapela.

Wysłuchaj Wiązanki melodii beskidzkich i zwróć uwagę na instrumenty, użyte w tym utworze. Czy potrafisz rozpoznać nazwy obu instrumentów?

R1LFMnguLY3RD
Na zdjęciu znajduje się dwóch mężczyzn w strojach podhalańskich. Jeden z nich trzyma skrzypce, drugi dudy. Dudy wykonane są ze skóry prawie całego kozła. Tam, gdzie kozioł miał głowę przyczepioną, jest fujarka zwana przebierką. Tam, gdzie była jedna z nóg, przyczepiony jest ustnik, do drugiej nogi przyczepiona jest długa fujarka bez otworów. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis: Wiązanka melodii beskidzkich, wykonawca: Jan Kawulok i Zuzanna Kawulok oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu słychać skrzypce i dudy. Melodia jest raczej improwizowana, spokojna z czasem staje się trochę bardziej skoczna.
R7IibRFLtIfkp
Ćwiczenie 6
Wskaż instrumenty wchodzące w skład kapeli podhalańskiej. Możliwości: 1. Diabelskie skrzypce 2. bębenek, 3. skrzypce, 4. cymbały, 5. basy.
RIyh04Sfb4u8c
Ćwiczenie 6
Wersja alternatywna ćwiczenia: Wskaż instrumenty wchodzące w skład kapeli podhalańskiej. Możliwe odpowiedzi: 1. Diabelskie skrzypce, 2. Bębenek, 3. skrzypce, 4. cymbały, 5. basy

Kujawy

Ludowa kapela kujawska składała się z dwojga skrzypiec, basów, zwanych Maryną, i bębenka. Z czasem w skład kapeli weszły inne instrumenty, m.in. harmoniaHarmoniaharmonia.

Najbardziej znanym tańcem regionalnym jest kujawiak. Utwory ludowe często wykonywane są przez innych artystów. Posłuchaj kujawiaka Czerwone Jabłuszko w wykonaniu Chóru i Orkiestry Polskiego Radia.

R1Db7F8kLWG1U
Na zdjęciu dwie pary w strojach kujawskich. Mężczyźni mają na głowie czapkę - rogatywkę. Ubrani są w białą lnianą koszulę, związaną przy szyi, ozdobną czerwoną wstążeczką, krótki kaftan z długimi rękawami zwany jaką, uszyty z czerwonego sukna, katankę, czyli kamizelkę bez rękawów, długą do bioder, szytą z granatowej tkaniny, ozdobioną na piersiach naszyciami, niebieskie spodnie oraz czerwony wełniany pas. Jedna z dziewcząt ma na głowie czółko w jasnych kolorach, druga niebieską chustę. Ubrane są w: białą koszulę, kabat, czyli kaftanik z ozdobną pelerynką, trzy spódnice. W strojach dominuje kolor niebieski. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis: Czerwone jabłuszko wykonawca: Chór i orkiestra symfoniczna Polskiego Radia oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Nagranie rozpoczyna się rzewną melodią graną przez instrumenty smyczkowe. Potem głos męski śpiewa: Czerwone jabłuszko po ziemi się toczy tę dziewczynę kocham co ma siwe oczy, odpowiada mu chór męski. Potem dialog podejmuje kobieta - śpiewa wysokim głosem, odpowiada jej chór żeński. Następnie soliści śpiewają razem refren. Melodia składa się z dwóch części: jedna jest smutna i rzewna, druga troszeczkę szybsza, nadal utrzymana w smutnej tonacji molowej. Utwór jest w metrum trójdzielnym.
R1U6zFY46ucxk1
Ćwiczenie 7
Wybierz właściwe określenia melodii „Czerwone jabłuszko”: 1. szybka 2. spokojna 3. smutna 4. wesoła 4. w metrum trójdzielnym 5. w metrum dwudzielnym
RrUSk2WHpjULn
Ćwiczenie 7
Wersja alternatywna ćwiczenia: Wybierz właściwe określenia melodii “Czerwone jabłuszko”. Możliwe odpowiedzi: 1. szybka, 2. spokojny, 3. smutna, 4. wesoła, 5. w metrum trójdzielnym, 6. w metrum dwudzielnym

Stylizowana muzyka ludowa

Muzyka stylizowana to taka, w której twórca wykorzystuje pewne środki kompozytorskie charakterystyczne dla innej epoki, środowiska, czy też indywidualnego stylu innego kompozytora. Kompozytorzy na całym świecie często inspirują się muzyką ludową, tworząc kompozycje muzyki klasycznej, wówczas mówimy o stylizowanej muzyce ludowej. Wśród znanych kompozytorów polskich, którzy czerpali z muzyki ludowej, możemy wymienić takich twórców jak: Fryderyk Chopin (1810‑1849), Stanisław Moniuszko (1819‑1872), Henryk Wieniawski (1835‑1880), Ignacy Jan Paderewski (1860‑1941).

Posłuchaj kilka fragmentów utworów muzyki klasycznej, inspirowanych muzyką ludową.

R1E8zp9II0YAy
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Fryderyka Chopina. Kompozytor siedzi, ręce ma skrzyżowane na biodrach. Patrzy na wprost. Ma dłuższe ciemne włosy, zakrywające ucho. Niewielkie ciemne oczy, dość wyraźne brwi. Duży nos i średnie usta. Jest smutny, bądź zamyślony. Ubrany jest w białą koszulę i jasny płaszcz. Pod szyją ma zawiązaną ciemną apaszkę. Fotografia jest czarno-biała. Po naciśnięciu punktu interaktywnego pojawia się napis: Mazurek B-dur op.7 Vivace, autorstwa Fryderyka Chopina, wykonawca: Otto Paul Ridel oraz pojawi się możliwość odtwarzania muzyki. Na nagraniu wykonany na fortepianie Mazurek. Utwór jest bardzo skoczny, radosny, ma charakterystyczny rytm. Utwór ma formę ronda: refren jest bardzo wesoły i energiczny - jego melodia wznosi się ku górze, kuplety są spokojniejsze.
R1N59G7PTvW8w
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Henryka Wieniawskiego. Na zdjęciu mocno zbudowany mężczyzna, z dłuższymi, zaczesanymi do tyłu, ciemnymi włosami i dłuższym wąsem. Ubrany jest w ciemne spodnie, ciemny surdut i białą koszulę. Pod szyją zawiązaną ma muchę. Po naciśnięciu punktu aktywnego zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: „Kujawiak a-moll” takty 1-44, autorstwa Henryka Wieniawskiego oraz pojawi się możliwość odtwarzania muzyki. Utwór wykonywany jest przez skrzypka i pianistę. Muzyka bardzo się zmienia, części smutne, rzewne i spokojne przeplatają się z częściami ognistymi, dynamicznymi. Utwór liczy się na trzy.
R1LwN8XAFoFVE
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Ignacego Jana Paderewskiego. Kompozytor patrzy na wprost, ma bardzo skupiony wzrok i zaciśnięte usta. Włosy ma siwe, dłuższe, zaczesane do tyłu, odsłaniające wysokie czoło. Mężczyzna ma niewielkie oczy, zmarszczki, wyraźne siwe brwi, wąsy. Ubrany jest w koszulę, marynarkę i krawat. Po naciśnięciu punktu aktywnego zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Krakowiak fantastyczny op. 14 nr 6, autorstwa Ignacego Jana Paderewskiego oraz pojawi się możliwość odtwarzania muzyki. Utwór wykonany jest na fortepianie. Jest żywiołowy, wesoły, szybki, w metrum dwie czwarte. Nastrój utworu często się zmienia. Pierwsza część utrzymana jest w rytmie krakowiaka. Druga część jest nostalgiczna, trochę dramatyczna. Trzecia część jest powtórzeniem pierwszej z drobnymi zmianami.
Ćwiczenie 8
Rr81JKkq6slm7
Nagranie Kujawiaka a‑moll, autorstwa Henryka Wieniawskiego. Utwór wykonywany jest przez skrzypka i pianistę. Muzyka bardzo się zmienia, części smutne, rzewne i spokojne przeplatają się z częściami ognistymi, dynamicznymi. Utwór liczy się na trzy.
RT88y47uNswx0
Nagranie Mazurka B‑dur Fryderyka Chopina. Na nagraniu wykonany na fortepianie Mazurek. Utwór jest bardzo skoczny, radosny, ma charakterystyczny rytm. Utwór ma formę ronda: refren jest bardzo wesoły i energiczny - jego melodia wznosi się ku górze, kuplety są spokojniejsze.
RLPCL8YiFIviS
Na nagraniu krakowiak fantastyczny op. 14 nr 6, autorstwa Ignacego Jana Paderewskiego. Utwór wykonany jest na fortepianie. Jest żywiołowy, wesoły, szybki, w metrum dwie czwarte. Nastrój utworu często się zmienia. Pierwsza część utrzymana jest w rytmie krakowiaka. Druga część jest nostalgiczna, trochę dramatyczna. Trzecia część jest powtórzeniem pierwszej z drobnymi zmianami.
R1PkHI9McWgcR
Przyporządkuj kompozytorów do utworów: Kompozytorzy: 1. Fryderyk Chopin, 2. Ignacy Jan Paderewski, 3. Henryk Wieniawski. Utwory: A. Krakowiak fantastyczny, B. Kujawiak a-moll, C. Mazurek B-dur.
RSyUbbsre6TLG
Ćwiczenie 9
Wersja alternatywna ćwiczenia: Wskaż polskiego etnografa, który działał w XIX wieku. Możliwe odpowiedzi: 1. Oskar Kolberg, 2. Fryderyk Chopin, 3. Stanisław Moniuszko, 4. Henryk Wieniawski
R1INzMsJgRWC5
Ćwiczenie 10
Uporządkuj chronologicznie postaci kompozytorów. Elementy do uszeregowania: 1. Stanisław Moniuszko, 2. Ignacy Jan Paderewski, 3. Fryderyk Chopin, 4. Henryk Wieniawski.

Praca domowa

1
Ćwiczenie 11

Wyszukaj informacje na temat muzyki ludowej Twojego regionu i wpisz notatkę na ten temat.

uzupełnij treść

Słownik pojęć

Agrarny
Agrarny

inaczej: rolniczy.

Basy
Basy

prymitywna ludowa wiolonczela o 2‑4 strunach pełniąca funkcję instrumentu towarzyszącego.

Bęben
Bęben

instrument z grupy membranofonów, składający się z korpusu i jednej lub 2 membran.

Etnografia
Etnografia

nauka opisująca tradycyjną kulturę różnych ludów.

Folklor
Folklor

ogół elementów kulturowych danego regionu - muzyka, taniec, zwyczaje, przyśpiewki, czy powiedzenia. Folklor nabrał na znaczeniu w epoce romantyzmu, w której to kompozytorzy często w swoich pracach odwoływali się do kultury ludowej. Przykładem takiego zjawiska mogą być miniatury muzyczne - Mazurki, które tworzył Fryderyk Chopin.

Gajdy
Gajdy

instrument z grupy aerofonów stroikowych.

Harmonia
Harmonia

instrument muzyczny składający się z rozciąganego podczas gry miecha oraz z dwu klawiatur guzikowych.

Kapela
Kapela

zespół muzyczny wykonujący muzykę ludową.

Oktawka
Oktawka

ludowy instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych, spokrewnione ze Żłóbcokami. Podobnie jak Żłóbcoki posiadają cztery struny i nie posiadają wcięcia w talii.  Wyszły z użycia pod koniec XIX wieku. Pochodzą z rejonu Pienin.

Prymista
Prymista

muzyk w kapeli ludowej grający główną melodię.

Skrzypce
Skrzypce

instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych.

Suka biłgorajska
Suka biłgorajska

instrument smyczkowy, na którym gra się (skraca struny) techniką paznokciową.

Żłóbcoki
Żłóbcoki

ludowy instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych (chordofony), zwany też gęślikami podhalańskimi. Instrumenty te są wykonywane z jednego kawałka drewna, nie posiadają wcięć w talii i posiadają cztery struny. Wydają ciche i piskliwe dźwięki. Obecnie instrument jest zastępowany skrzypcami.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

https://encyklopedia.pwn.pl/

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Biblioteka muzyczna

Rha66WsiWDwqZ
Ilustracja interaktywna przedstawia kapelę braci Bździuchów. Starsi mężczyźni ubrani są w regionalne stroje. W rękach trzymają skrzypce oraz bęben. Po naciśnięciu punktu interaktywnego pojawi się dodatkowa informacja: Podróżniak starodawny, wykonawca Kapela Braci Bździuchów oraz będzie można odtworzyć utwór. Kapela w składzie skrzypce i bębenek wykonuje szybki, radosny, taneczny utwór.
RYRVKd8t3uix1
Ilustracja interaktywna przedstawia Bronisława Bida, grającego na skrzypcach w czasie warsztatów „Ałotuło”. Po naciśnięciu punktu interaktywnego zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Polka w wykonaniu artysty ludowego, Wykonawca: Bronisław Bida. Pojawia się też możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu skrzypek wykonuje żywiołowy taniec.