Ilustracja przedstawia Indian, w strojach ludowych. Ciemnoskóry mężczyzna po lewej stronie grana na instrumencie. Piękna kobieta po prawej stronie uderza w bęben. Na drugim planie znajduje się dwóch mężczyzn w turbanach. Tytuł lekcji: Muzyka Starożytnych Indii.
Ważne daty
1500 p.n.e.-500 p.n.e. – powstanie księgi Wedy
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
R17k1NR4d90yn
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
2. Starożytność (Egipt, Grecja, Rzym i in.). Uczeń:
1) wymienia i omawia funkcje muzyki (użytkowa, obrzędowa, rozrywkowa, wojskowa);
3) wymienia i klasyfikuje starożytne instrumenty muzyczne (…);
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1) zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
3) zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;
5) rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną;
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata itp.) i/lub pisemnej (np. esej, referat itp.) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
Muzyka indyjska w niezmienionej formie zachowała się do dzisiaj. Spowodowane jest to przywiązaniem do tradycji i odizolowaniem od nurtów kształtowanych w Europie. Charakteryzuje się dominacją melizmatycznegoMelizmatmelizmatycznego śpiewu, w którym najważniejszą warstwę stanowił tekst. Tworzono także muzykę instrumentalną, stanowiącą najczęściej akompaniament do pantomimicznegoPantomimapantomimicznego tańca. Staroindyjscy teoretycy uważali, że muzyka ma wpływ na całą przyrodę.
W Indiach, podobnie jak gdzie indziej, swoboda artystyczna równoważyła w znacznym stopniu ścisłość praw matematycznych i drobiazgowe klasyfikacje. Odchylenia od zasady uważano nie tylko za dozwolone, ale wręcz za konieczne dla powstania muzyki bardziej „ludzkiej”, o pełniejszym wyrazie. Teoria często próbowała ograniczać tę swobodę, ale zawsze bez rezultatu. W niczym bardziej się nie wyraża orientalny charakter, jak w ciągłym zmaganiu się pierwiastka zmienności i stałości, spontaniczności i tradycjonalizmu, swobody i reguł. Prymitywni śpiewacy rzadko są w stanie powtórzyć melodię w takiej samej postaci. Ich oryginalność, nastrój w czasie śpiewania, drobne niedokładności i inne czynniki — wszystko to uniemożliwia stereotypową reprodukcję; każde wykonanie jest rzeczywistym, nowym aktem twórczym. Wysoko rozwinięta kultura Orientu zachowała w znacznym stopniu elastyczność modeli melodycznych. Śpiewacy nie tylko mogą dawać w pewnych zakresach indywidualną interpretację, ale wręcz oczekuje się tego od nich. Tę swobodę nie znaną dziś na Zachodzie hamowały więzy równie nam dziś nie znane. Melodie układano i wykonywano w ramach określonego ragi i modyfikowano je tylko w takim zakresie, aby nie naruszyć jego prawideł. Słowo „räga” znaczy „barwa” lub „afekt” i wskazuje na model melodyczny o ściśle określonym nastroju i skali modalnej; w modelu tym każdy dźwięk ma swoje określone miejsce, na przykład jako dźwięk początkowy, dominujący, centralny lub końcowy. Dźwięk „dominujący” (amsia), pierwotnie identyczny z dźwiękiem początkowym, nie jest ani tym, co my nazywamy toniką, ani tym, co nazywamy dominantą; nie jest nawet uwarunkowany budową skali i czasami różni się w niektórych melodiach tego samego ragi. Na przykład, dzisiejszy Biläwal, odpowiednik naszego dur, posiada szkielet tetrachordalny c — e — g— c, ale dźwiękiem dominującym jest e.
Gurt Sachs Muzyka w świecie starożytnym , Polskie Wyd, Muzyczne 1988 , s. 183
Staroindyjska teoria muzyki i raga
Wszelkie informacje na temat muzyki starożytnych Indii pochodzą z księgi Wedy, zawierającej indoaryjskie teksty sakralne w języku wedyjskim, powstałej prawdopodobnie XI – V w. p.n.e. Jedna z jej części zawiera opis dotyczący teorii muzyki. Według tych informacji dzielono ją na dwa rodzaje: religijną (marga), służącą do zbawienia oraz świecką (deśi), słuchaną dla przyjemności. Oparta była na siedmiostopniowych skalachSkalaskalach, w których oktawaOktawaoktawa podzielona była na dwadzieścia dwa śruti (ćwierćtony) – interwały mniejsze od półtonu. Poszczególne dźwięki posiadały odmienną ich liczbę: c (4 śruti), d (3), e (2), f (4), g (4), a (3), h (2). Charakterystyczną cechą muzyki staroindyjskiej było występowanie skomplikowanych schematów rytmicznych (tali), opierających się na słabych i mocnych wartościach. Wyróżniano metrumMetrummetrum dwu- i trójdzielne, często niestandardowe, np. 14/8, 10/8, a nawet 58/8. Melodia najczęściej pisana była w jednogłosie, rzadziej w chóralnym dwugłosie, a śpiew opierał się na melizmatycznych improwizacjach. Staroindyjska teoria muzyki i raga
Polecenie 1
Wysłuchaj nagrania. Wskaż cechy muzyki, w której została wykorzystana skala staroindyjska oraz jej podobieństwa i różnice w stosunku do systemu dur‑moll.
RTjyqecuQ6otT
W Indiach wykształciła się forma muzyczna związana bezpośrednio z lokalnymi wierzeniami. W zależności od bóstwa, na którego cześć została napisana przyjmuje różne postać męską (raga) lub żeńską (ragini). Kompozycje rozpoczyna preludiumPreludiumpreludium, nazywane alapem, charakteryzującym się brakiem warstwy perkusyjnej. Właściwa forma zaczyna się od momentu wejścia bębna. TempoTempoTempo utworu rośnie wraz z czasem jego trwania. Klasyczna raga składa się z czterech części, ich nazwy zależne są od regionu powstania – na północy: sthai, antara, sańćari, abhog, a na południu: pallavi, anupallavi, ćaran, pallavi. W pierwszej części wprowadzany jest temat główny, w drugiej dodatkowy, trzecia stanowi wariację obu tematów, natomiast czwarta jest zakończeniem kompozycji. Ragi często wykonywane są jedna po drugiej; tradycyjnie na jedną ragę męską przypada pięć ragini, symbolizującymi pięć żon boga.
R8OCkMkAXBCGw
Staroindyjskie instrumentarium
Instrumentarium antycznych Indii składa się z instrumentów rodzimych, a także z napływowych, najczęściej arabskich i chińskich. Duże znaczenie w muzyce staroindyjskiej mają instrumenty perkusyjne, które stanowią warstwę instrumentalną większości utworów. Wykorzystywano również instrumenty dęte, smyczkowe oraz szarpane.
Źródła ikonograficzne, jakkolwiek niewiele mówią o stylu muzycznym w starożytnych Indiach, ujawniają jednak dwa fakty: pierwszy z nich to ważna rola bębnów, w które uderzano rękami, i które do chwili obecnej są charakterystyczne dla Indii; wskazuje to na silną zależność muzyki od impulsów ruchowych i rytmu; drugim faktem jest to, że jedynym instrumentem strunowym była harfa łukowa; stąd też klasyczna vina, tak często wymieniana w poezji i teorii muzyki, musiała być w starożytności harfą, zanim pod koniec pierwszego tysiąclecia n.e. nazwa ta nie: przeszła na obecną cytrę rurową i osiemnaście innych instrumentów. Wspominana w wielu źródłach starożytnych pokryta skórą komora rezonansowa potwierdza ten pogląd. Początkowo na obrazach pojawiała sią wyłącznie typowa grupa dziewcząt akompaniujących tancerzom na harfach i bębnach. Sytuacja zmieniła się w I wieku n.e., kiedy to indo‑scytyjskie dwory na północnym zachodzie zaczęły utrzymywać muzyków‑mężczyzn, grających na lutniach, lirach i obojach dwoistych. Dwa ostatnie rodzaje instrumentów zniknęły dość szybko, bowiem wpływy greckie w muzyce były niewielkie, jeśli w ogóle istniały. Natomiast lutnia przyjęła się. Talerze pojawiły sią między IV a VI wiekiem, natomiast vina w starszej spośród jej dwóch form nowożytnych — dopiero w VII wieku.
(…)
Bęben obręczowy z Indii południowych, tambattam, znany był w starożytnej Babilonii pod semicką nazwą timbutu; osobliwa cytra drążkowa, kinnari, również z południowych Indii, ma wspólną nazwę z kinnor króla Dawida, czyli hebrajską lirą; vina, termin obcy, o czym świadczy jego pisownia, w czasach przed naszą erą oznaczał harfę łukową i przez trzy tysiące lat był nazwą harfy egipskiej.
Gurt Sachs Muzyka w świecie starożytnym , Polskie Wyd, Muzyczne 1988 , s.172‑173, 207
Rzms0fjD96oAG
R14vLHHqmIMK5
RiIlsVhioiwmr
Rhexe9qAJ0i8s
RDsLMtvenG7Ap
Zadania
R1acWIwSGjB8x
Ćwiczenie 1
R1Y3iZxNWN6fl
Ćwiczenie 2
Ćwiczenie 3
R1HvzTDZzhMZF
RCkH3UuG5TE1r
R1IJia9dM5Ax7
Ćwiczenie 4
Ćwiczenie 5
Zaznacz do jakiej grupy instrumentów należy przedstawiony instrument.
RY3fPjyGTAswt
R1EzH2SxMgprg
R13V2uGiZ56u5
Ćwiczenie 6
R1Cx93qvNXsul
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Melizmat
Melizmat
ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu.
Metrum
Metrum
podstawowy schemat określający czas trwania nut oraz układ akcentów w obrębie taktu w utworze muzycznym.
Oktawa
Oktawa
odległość między dwoma dźwiękami równa 12 półtonom.
Pantomima
Pantomima
nieme widowisko sceniczne, w którym treść przekazywana jest przez aktorów wyłącznie za pomocą gestów, mimiki i tańca.
Preludium
Preludium
wstęp instrumentalny do jakiegoś większego utworu.
Skala
Skala
układ dźwięków uszeregowanych według wysokości, o ustalonych odległościach między poszczególnymi stopniami, właściwy muzyce jakiejś epoki lub kultury.
Tempo
Tempo
stopień szybkości wykonywania utworu muzycznego.
Biblioteka muzyczna
RTjyqecuQ6otT
R8OCkMkAXBCGw
Rzms0fjD96oAG
R14vLHHqmIMK5
RiIlsVhioiwmr
Rhexe9qAJ0i8s
RDsLMtvenG7Ap
Bibliografia
A. Czekanowska A., Kultury muzyczne Azji, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1981.
G. Sachs Muzyka w świecie starożytnym, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1988.