Na scenie… podmiot i orzeczenie
zadanie interaktywne
Co sprawia, że słowa układają się w zdania? Bez czego nie da się ułożyć ani jednego? Poznaj głównych bohaterów na gramatycznej scenie. Proszę Państwa, oto orzeczenie i podmiot!
Połącz rzeczowniki z czasownikami tak, aby powstały zdania.
potknęła się, zabrzmiał, opadła, wiwatowali, klaskała, kłaniali się
| widzowie | |
| aktorzy | |
| Matylda | |
| kurtyna | |
| gong | |
| aktorka |
Jakie zadanie mają podmiot i orzeczenie?
Zdanie składa się z części, z których najważniejsze to: orzeczenie i podmiot.
Orzeczenie to czasownik w formie osobowej, np.
Na scenie pojawiła się dziwna postać. Publiczność zamarła w oczekiwaniu.
Bez orzeczenia nie ma zdania!
Podmiot to wykonawca czynności wyrażonej orzeczeniem, np.
Na scenie pojawiła się dziwna postać*.* Publiczność zamarła w oczekiwaniu.
Forma orzeczenia dostosowuje się do formy podmiotu.
Istnieją zdania, w których podmiot nie został nazwany, ale „mieści się” w formie czasownika, np.
Wyszedłem. (kto? ja*) Kupił bilety. (kto?* Mateusz*)*
Dopasuj podmioty do odpowiednich orzeczeń. Zaobserwuj, jak forma orzeczenia zmienia się w zależności od podmiotu.
pomyliły tekst., pomylił tekst., pomylili tekst., pomyliła tekst.
| Aktorka | |
| Aktor | |
| Aktorzy | |
| Aktorki |
Wypisz z poniższych zdań podmioty i określ ich rodzaj oraz liczbę. Możesz to zrobić tutaj lub w zeszycie.
Ustawili się w długiej kolejce.
Kupił ostatnie dwa bilety na szkolne przedstawienie.
Oddała płaszcz do szatni.
Usiadły w pierwszym rzędzie.
Przez cały czas szeleścili papierkami od cukierków.
W podanych zdaniach zaznacz kolorem żółtym podmioty, a niebieskim orzeczenia.
żółty niebieski
Dziadek ze strony mamy grał w teatrze.
Babcia szyła kostiumy.
Wuj Anatol sprzedawał bilety.
Ciotka Matylda tańczyła w zespole.
Wszyscy ludzie z okolicy oglądali czwartkowe przedstawienia organizowane w miejskim parku.
Krótko i trochę dłużej
Które z orzeczeń w poniższych zdaniach koniecznie wymagają określenia?
- Pszczoły robią...
- Dziecko uśmiechnęło się...
- Mama krzyknęła...
- Tata przewrócił...
- Kot zniszczył...
Uzupełnij zdania z poprzedniego ćwiczenia. Dopisz tutaj lub w zeszycie wymagane określenia do orzeczeń.
Podziel zdania na dwie grupy: zdania pojedyncze nierozwinięte i zdania pojedyncze rozwinięte. Uzasadnij swoją decyzję.
Kaj pojechał za Królową Śniegu., Jaskółka odfrunęła., Calineczka zasnęła na liściu lilii wodnej., Kopciuszek zgubił pantofelek., O północy karoca zniknęła., Gerda znalazła Kaja., Śnieżka przestraszyła się., Rycerz wyruszył na poszukiwania pięknej księżniczki., Wróżka wyczarowała karocę., Złotowłosa zasnęła w łóżeczku małego niedźwiadka.
| Zdania pojedyncze nierozwinięte | |
|---|---|
| Zdania pojedyncze rozwinięte |
Przeczytaj tekst i zaznacz kolorem niebieskim orzeczenia, a żółtym podmioty.
niebieski żółty
Niedaleko królewskiego zamku w ciemnej pieczarze leżał samotnie straszny smok. Słońce oświetlało jego ogromną sylwetkę. Potwór mocno spał. Chrapanie słyszeli wszyscy mieszkańcy królestwa. Cała okolica żyła od miesiąca w panicznym strachu. Dzieciom śniły się koszmary. Kobiety płakały. Mężczyźni czuli narastający gniew. Miarka się przebrała. Uzbrojeni po zęby chłopi stanęli półkolem przed wejściem do smoczej pieczary. Zapanowała cisza. Czekali w napięciu. Minęła godzina. Zdziwieni ludzie zajrzeli do pieczary. Smok ulotnił się jak kamfora...
Zaznacz na zielono zdania pojedyncze nierozwinięte. Następnie zamień zdania rozwinięte na nierozwinięte. W tym celu w zdaniach rozwiniętych zaznacz na czarno dodatkowe określenia. Pamiętaj, że zdanie musi zachować sens.
zielony czarny
Niedaleko królewskiego zamku w ciemnej pieczarze leżał samotnie straszny smok. Słońce oświetlało jego ogromną sylwetkę. Potwór mocno spał. Chrapanie słyszeli wszyscy mieszkańcy. Cała okolica żyła od miesiąca w panicznym strachu. Dzieciom śniły się koszmary. Kobiety głośno płakały. Mężczyźni czuli narastający gniew. Miarka się przebrała. Uzbrojeni po zęby chłopi stanęli półkolem przed wejściem do smoczej pieczary. Zapanowała cisza. Czekali w olbrzymim napięciu. Minęła godzina. Zdziwieni ludzie zajrzeli do pieczary. Smok ulotnił się jak kamfora...
Przeczytajcie głośno teksty z poprzednich ćwiczeń: zawierający zdania rozwinięte i złożony tylko ze zdań nierozwiniętych. Który bardziej wam się podoba? Porozmawiajcie o tym, do czego przydają się zdania rozwinięte.
