Narządy zmysłów
Scenariusz zajęć „Narządy zmysłów”
Biologia, III etap edukacyjny
Temat: Narządy zmysłów.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt 6.9 [uczeń] przedstawia budowę oka i ucha oraz wyjaśnia sposób ich działania; przedstawia rolę zmysłu równowagi, zmysłu smaku i zmysłu węchu i wskazuje lokalizację odpowiednich narządów i receptorów; przedstawia przyczyny powstawania oraz sposób korygowania wad wzroku (krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm); przedstawia wpływ hałasu na zdrowie człowieka; przedstawia podstawowe zasady higieny narządów wzroku i słuchu.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | dokonuje podziału na ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne; |
przedstawia drogę fali akustycznej w uchu; | |
wymienia elementy budowy ucha człowieka; | |
wymienia funkcje elementów budowy ucha człowieka; | |
wymienia zmysły człowieka; | |
zna zasady higieny narządu słuchu; |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | potrafi dokonać obserwacji funkcjonowania narządu słuchu; |
rozumie konieczność ochrony narządu słuchu; | |
wskazuje na modelu i nazywa elementy budowy ucha człowieka; | |
zna kolejność wydarzeń związanych z procesem słyszenia; |
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Przedstawienie tematu lekcji.
Krótka pogadanka na temat znaczenia zmysłów w życiu człowieka.
Przebieg zajęć:
Uczniowie wymieniają zmysły człowieka.
W trakcie burzy mózgów uczniowie wraz z nauczycielem opracowują mapę zmysłów człowieka.
Nauczyciel prezentuje model ucha człowieka i omawia jego budowę.
Uczniowie wskazują elementy ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
Nauczyciel odtwarza film animowany „Ucho – jak to działa” i omawia drogę fali akustycznej w uchu oraz kolejność wydarzeń związanych z procesem słyszenia.
Uczniowie dokonują obserwacji
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Dźwięk dociera do ośrodków słuchowych, znajdujących się w uchu wewnętrznym, dwiema różnymi drogami: drogą powietrzną i drogą kostną. Podczas obserwacji przewodzenia drgań przez kości czaszki tykanie zegarka umieszczonego między zębami staje się głośniejsze niż podczas zbliżania zegarka do ucha. Fala akustyczna przenoszona drogą kostną dociera do narządu odbiorczego bezpośrednio z kości czaszki przez puszkę błędnika do płynów ucha wewnętrznego lub drgania kości czaszki przenoszone są na ściany przewodu słuchowego zewnętrznego i jamy bębenkowej skąd dalej są przenoszone na powietrze znajdujące się w tych częściach ucha i dalej tak samo jak w przypadku przewodzenia drogą powietrzną.
Trąbka słuchowa Eustachiusza wyrównuje różnice pomiędzy ciśnieniem powietrza zewnętrznego a ciśnieniem w jamie bębenkowej, zabezpieczając w ten sposób przed uszkodzeniem błony bębenkowej. W trakcie doświadczenia po zatkaniu ust i nosa podczas próby wydechu powietrza, słyszalny jest lekki trzask, ponieważ powietrze, które nie może się wydostać, przedostaje się do trąbki słuchowej i uderza od wewnątrz w błonę bębenkową.
Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest zbadanie przewodzenia drgań przez kości czaszki oraz zbadanie roli trąbki słuchowej Eustachiusza.
Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie powinni mieć zegarki kieszonkowe.
Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują indywidualnie. Podczas obserwacji przewodzenia drgań przez kości czaszki uczeń posługuje się zegarkiem kieszonkowym. Uczeń słucha tykania zegarka podczas zbliżania go do ucha. Następnie delikatnie chwyta zegarek w zęby i ponownie słucha tykania. Uczeń porównuje oba wrażenia.
Podczas badania roli trąbki słuchowej Eustachiusza uczeń nabiera powietrze, zatyka usta i nos, po czym wykonuje ruch wydechu. Uczeń obserwuje reakcję własnego organizmu.
Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie zapisują wyniki swoich obserwacji i porównują je. Wyciągają poprawne wnioski.
Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną „Chrońmy słuch”.
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat konieczności ochrony i właściwej higieny narządu słuchu.
Podsumowanie:
Nauczyciel wskazuje na modelu ucha poszczególne elementy jego budowy, uczniowie wymieniają funkcje tych elementów.
Zadanie domowe
Zastanów się, co możesz zrobić, aby lepiej chronić swój słuch?
Środki dydaktyczne
komputer (komputery dla uczniów)
materiały multimedialne: film animowany „Ucho – jak to działa”
materiały multimedialne: prezentacja multimedialna „Chrońmy słuch”
model ucha ludzkiego
zegarek kieszonkowy
notatnik, długopis
Metody nauczania
ćwiczenia praktyczne
dyskusja
dyskusja dydaktyczna - burza mózgów
obserwacja
pokaz
Formy pracy
indywidualna
zbiorowa
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody.
