Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Polska, podobnie jak każdy inny kraj, ma swoją flagę i herb, które mieszkańcy powinni znać i szanować. Warto też wiedzieć, z jakimi krajami sąsiaduje i gdzie się one znajdują. Możliwe, że będziesz mieć do czynienia z ich mieszkańcami, a może je kiedyś odwiedzisz. Pamiętaj, że szanować należy symbole wszystkich krajów, nie tylko swojego.

Już wiesz
  • jak posługiwać się mapą;

  • że oprócz Polski w Europie znajdują się inne kraje.

Nauczysz się
  • umiejscawiać Polskę na mapie Europy;

  • opisywać położenie Polski w Europie;

  • odszukiwać na mapie Europy państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice;

  • wskazywać na mapie Polski województwa i ich stolice.

iT004dCnAD_d5e169

1. Gdzie leży Polska?

Polska to kraj położony w środkowej części kontynentu europejskiego, co oznacza, że od północnych i południowych oraz zachodnich i wschodnich krańców Europy dzielą go podobne odległości. Powierzchnia obszaru lądowego naszego kraju wynosi niemal 311,8 tys. kmIndeks górny 2 (kilometrów kwadratowych). Jak na warunki europejskie Polska jest dość duża, ale średnia w skali świata. Polska, tak jak wszystkie państwa, ma swoje symbole. Są to: flaga, herbherbherb i hymn, którym od 1927 roku jest pieśń Mazurek Dąbrowskiego.

Ciekawostka

Czasami herb Polski mylnie nazywa się godłem. W rzeczywistości słowa te mają inne znaczenie. Godło to sam Orzeł Biały, który jest jednym z elementów herbu Polski. Drugim jest tarcza, na której jest umieszczone godło.

Centralne położenie w Europie przynosi liczne korzyści. Należą do nich:

  • mniejsze koszty transportu towarów wywożonych za granice i przywożonych do Polski,

  • zarabianie na transporcie towarów przewożonych przez nasz kraj samochodami i koleją oraz z użyciem rurociągów,

  • stosunkowo łatwy dostęp do atrakcyjnych miejsc w wielu krajach (szybko można też dostać się do Polski z innych krajów).

Wiele korzyści daje Polsce dostęp do morza. Dzięki temu mógł się rozwinąć handel morski. Poza tym wiele miejscowości na wybrzeżu to przyciągające turystów ośrodki wypoczynkowe. Takie położenie ma też złe strony: Polska w swojej historii wielokrotnie była atakowana przez sąsiednie państwa oraz stanowiła teren walk podczas wojen światowych.

R6EzkV6lSxZzw1
Źródło: Dariusz Adryan, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Tylko zamieszczone na ilustracji powyżej flaga i herb są oficjalnymi symbolami Polski. Natomiast barwy flagi narodowej i herbu bywają używane również w celach artystycznych oraz na przykład przez kibiców w trakcie wydarzeń sportowych. Istnieją także oficjalne symbole stosowane na przykład w wojsku, które są wzorowane na symbolach państwowych. Należy do nich bandera, czyli flaga wywieszana na okrętach.

Polecenie 1

Wymień sytuacje, w jakich wywiesza się flagę narodową, oraz okoliczności, w jakich śpiewa się hymn narodowy.

iT004dCnAD_d5e238

2. Granice Polski

Terytorium każdego kraju wyznaczają granice państwowe. Na północy Polski część granicy biegnie na wodach Morza Bałtyckiego. Zgodnie z prawem morskim część morza leżąca w odległości 12 mil morskich (ok. 20 km) od wybrzeża danego państwa określana jest mianem wód terytorialnych i traktowana jest jako część tego państwa.
Zachodnią granicę Polski wyznaczają rzeki Odra i Nysa Łużycka, zaś niemal cała południowa granica wytyczona jest zgodnie z przebiegiem szczytów i grzbietów górskich w Sudetach i Karpatach. Środkowa część granicy wschodniej wyznaczona jest na podstawie przebiegu rzeki Bug, zaś pozostałe odcinki wyznaczone są w wyniku uzgodnień międzynarodowych.

R1a1ZgmxUlX6h1
Przebieg granicy lądowej wyznaczają regularnie rozmieszczone znaki graniczne

Sąsiadujemy z siedmioma państwami: od zachodu z Niemcami, od południa z Czechami i Słowacją, od wschodu z Ukrainą, Białorusią i Litwą, a w lądowej części północnej granicy z obwodem kaliningradzkim, który jest częścią Rosji.

RhNQycHQCA7dp1
Aktywna mapa Polski z granicami zaznaczonymi na czerwono oraz siedmioma państwami sąsiadującymi z Polską.
Po najechaniu kursorem na kraj uzyskasz podstawowe informacje na jego temat
Polecenie 2

Odszukaj na mapie Polski miejscowość, w której mieszkasz, i ustal, do której granicy z sąsiednim państwem masz najbliżej, a do której najdalej.

Ważne!

Czechy, Litwa, Niemcy i Słowacja podobnie jak Polska należą do Unii Europejskiej. Na przekroczenie granicy tych krajów nie potrzeba żadnych specjalnych zezwoleń.

iT004dCnAD_d5e292

3. Podział administracyjny Polski

Od 1999 roku w Polsce istnieje 16 województwwojewództwowojewództw. Są one podzielone na powiaty, a te z kolei – na gminy. Niektóre powiaty obejmują tylko jedno duże miasto.

R1BnDV4xgjgOG1
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Podział administracyjny Polski

Województwo

Stolica

Powierzchnia w kilometrach kwadratowych (kmIndeks górny 2)

dolnośląskie

Wrocław

19947

kujawsko‑pomorskie

Bydgoszcz i Toruń

17971

lubelskie

Lublin

25122

lubuskie

Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra

13988

łódzkie

Łódź

18219

małopolskie

Kraków

15183

mazowieckie

Warszawa

35558

opolskie

Opole

9412

podkarpackie

Rzeszów

17846

podlaskie

Białystok

20187

pomorskie

Gdańsk

18293

śląskie

Katowice

12333

świętokrzyskie

Kielce

11710,5

warmińsko‑mazurskie

Olsztyn

24173

wielkopolskie

Poznań

29826,5

zachodniopomorskie

Szczecin

22892

Ciekawostka

Na terytorium Polski możemy wyróżnić szereg krain historycznych. Ich nazwy pochodzą od nazw, jakie nosili żyjący tu przed setkami lat mieszkańcy tych ziem. Określenia te w wielu przypadkach dały początek nazwom obecnych województw.

R1S9l8PxpeCxW1
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, edycja: Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Dowiedz się, czy województwo, w którym mieszkasz, ma jakieś symbole: flagę i herb. Czy własne symbole ma także twoja miejscowość?

Polecenie 4

Odszukaj na mapie administracyjnej swoją miejscowość. Podaj nazwę województwa i powiatu, w obrębie którego leży. Zapisz swój dokładny adres zamieszkania, podając następujące informacje: kraj, województwo, powiat, gminę, miejscowość, ulicę, numer domu i mieszkania.

iT004dCnAD_d5e347

Podsumowanie

  • Polska jest krajem położonym w środku Europy, co ma swoje dobre i złe strony.

  • Symbolami państwowymi Polski są: biało‑czerwona flaga, herb przedstawiający Orła Białego na czerwonym tle oraz hymn.

  • Polska sąsiaduje z siedmioma krajami: Rosją, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Słowacją, Czechami i Niemcami.

  • Terytorium Polski dzieli się na 16 województw. Te zaś dzielą się na powiaty, a te z kolei na gminy.

Praca domowa
Polecenie 5.1

Porównaj obszary województw z obszarami krain historycznych Polski. Opisz, w jakim stopniu się one pokrywają. Czy wszystkie krainy historyczne mają swój odpowiednik we współczesnych województwach?

iT004dCnAD_d5e417

Słowniczek

herb
herb

symbol rozpoznawczy mający tradycje historyczne, charakterystyczny dla jego użytkownika i tworzony według ustalonych reguł; można w nim wyróżnić tarczę herbową i umieszczone na niej godło

województwo
województwo

jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia

iT004dCnAD_d5e478

Zadania

Ćwiczenie 1
RqADCFqGc6UTz1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RfqdlDVyDoiBi1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
REnVhYEgfLU971
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RgtUT22fzVkU41
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
RHPTamPx7jQC61
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
R9PIVPXGf6FoK1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
RdG9jBMbBnxI81
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
R1RXZAPEnreVG1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.