Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Ukazuje trzy galopujące konie na tle pejzażu. Zwierzęta mają rozwarte z wysiłku pyski. Na pierwszym planie znajduje się sylwetka białego konia o rozwianej grzywie. Pozostałe trzy o beżowym umaszczeniu biegną za nim. Na tle ilustracji umieszczony jest czarny pasek z tekstem: Iluzja ruchu na płaszczyźnie.
Ważne daty
ok. VII w. p. n. e. – pierwsze próby malarstwa, które dziś nazywamy martwą naturą,
1593 – włoski malarz Caravaggio tworzy obraz Chłopiec z koszem owoców,
XVII w. – barok, ukształtowanie martwej natury jako gatunku malarstwa, głównie Niderlandy i Flamandia,
XIX w. – Paul Cézanne dostrzega zależność kolorów i kształtów w kompozycji martwej natury, inspiruje tym innych malarzy,
XIX‑XX w. – pojawia się wielu twórców, którzy malują martwe natury, niektórzy wypracują swój indywidualny styl.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RltkpvagL7ioT
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1. wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafikiGrafikagrafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2. rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
3. klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna, koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżnia i identyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacji natury, uwzględniające problematykę barwy;
6. rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
Nauczysz się
definiować pojęcie: martwa natura;
określać cechy martwej natury;
rozróżniać kompozycję statyczną od dynamicznej
wymieniać najważniejszych twórców, malujących martwą naturę, oraz wymieniać najważniejsze ich prace.
Wprowadzenie
Malując obraz, artysta zazwyczaj skupia się na wybranym temacie. Stara się pokazać odczucia z nim związane. W tym celu dobiera odpowiednie środki kompozycji: plamy, kolory, linie, ale także osoby, przedmioty, zwierzęta, rośliny, budynki i inne.
Jednym z gatunków sztuk plastycznych jest martwa natura. W tym wypadku słowo „martwy” oznacza nieruchomy model, a „natura” dotyczy sposobu tworzenia dzieła. Malowanie z natury odbywa się przez bezpośrednią obserwację prawdziwego modelu, w przeciwieństwie do tworzenia dzieła na przykład na podstawie zdjęcia.
Martwa natura jako dzieło malarskie (graficzne, rzeźbiarskie) przedstawia zestaw przedmiotów, które artysta umieścił w kompozycji. Mogą to być kwiaty, owoce, naczynia, przedmioty o różnym zastosowaniu, a nawet zwierzęta.
RndefEtbn8yo41
RT0aR9L6ezA2C1
Cechy martwej natury
Martwa natura jest przeważnie kompozycją zamkniętą. Wszystko, co malarz chciał pokazać, znajduje się na obrazie, więc nie musimy domyślać się, co mogło wykroczyć poza ramy.
Każde dzieło plastyczne, także martwa natura, może mieć charakter statyczny lub dynamiczny.
Kompozycja statyczna – układ, w którym widz odnosi wrażenie spokoju. Na obrazie linie są przeważnie pionowe lub poziome, często występuje symetria.
R1RSSafljMBw11
W kompozycji dynamicznej elementy obrazu układają się w skośne lub falujące linie, brakuje symetrii, mamy wrażenie ruchu lub niepokoju.
RiwXfqhrbqrWO1
Martwa natura jako gatunek malarstwa
Obok portretu lub pejzażu martwa natura należy do gatunków malarstwa uprawianych już od starożytności. Największą popularność zyskała w epoce baroku. Okres ten znany był z upodobania do bogactwa motywów i zdobień, dynamiki przedstawień i ukrytych znaczeń pod postacią symboli. Często zastanawiano się nad przemijaniem życia. Chociaż przekonania religijne miały na to istotny wpływ, martwe natury najczęściej przybierały charakter świecki. Na bogatych obrusach pokazywano drogocenne naczynia, egzotyczne owoce, wspaniałe kwiaty, a nawet muszle i perły. Nie brakowało też innych przedmiotów jako symboli związanych z życiem i śmiercią. A wszystkie cechowały się wiernością odzwierciedlenia rzeczywistego wyglądu, czyli realizmem.
Niemal dwa wieki później Paul Cézanne (czyt. pol sezan), malując martwe natury, zauważył wzajemny wpływ kolorów i kształtów sąsiednich przedmiotów. Ten francuski artysta dokładnie przyglądał się linii horyzontu i uznał, że jej położenie na obrazie zależy od spojrzenia oka obserwatora.
RDJWQ34pROLR21
Rr9JGBN2PJkoF1
Tematy martwych natur
Wśród martwych natur znajdujemy:
kwiaty: może to być bukiet w wazonie lub innym naczyniu, ale także dowolna inna kompozycja;
owoce, warzywa lub inne jadalne produkty;
instrumenty muzyczne, nuty, albumy;
R1UlLMl1D9I2Q
wanitatywne - związane z marnościąMarnośćmarnością, przemijaniem; zawierają czaszki, zepsute lub więdnące owoce, zegary i klepsydry, instrumenty muzyczne jako symbole upływu czasu, przemijania i nietrwałości.
zwierzęta, motywy morskie,
łączone, w których mogą znaleźć się elementy z tematów wymienionych powyżej.
RpXirl2grIZBD
Martwa natura i artyści
Od przynajmniej dwóch wieków uczniowie i studenci, którzy poznają techniki malarskie, ćwiczą swoje umiejętności, tworząc martwe natury. Muszą wykonać szkolne zadanie, ale dlaczego wielu artystów już wcześniej sięgało i nadal sięga właśnie po ten gatunek malarstwa? Tworząc obraz, artysta przedstawia własny punkt widzenia. Czasem chce „namalować” zapach kwiatów, smak soczystych owoców lub dźwięki instrumentów muzycznych. Innym razem pragnie przekazać symboliczne treści.
Jednym z pierwszych twórców czasów nowożytnych, który wykorzystał motyw martwej natury na obrazie olejnym, był Włoch Caravaggio (czyt. karawadżio).
Wielu holenderskich malarzy zajmowało się tematem marności. Wśród nich Harmen Steenwijck i Willem Kalf, którego ulubionym tematem były naczynia stołowe.
R17EmSdMEB4bR1
Wśród polskich twórców znalazła się Olga Boznańska. Chętnie malowała kwiaty. Jan Cybis był artystą, który wypracował własny styl związany z kolorem i ekspresyjnymi pociągnięciami pędzla.
R121sEdRncyAj1
Podsumowanie wiadomości
Nauczyłeś/aś się, że:
Martwa natura przedstawia malowaną z natury kompozycję przedmiotów powiązanych tematem (kwiatów, owoców, naczyń lub innych), czasem zwierząt;
może zawierać symboliczne treści;
jest kompozycją zamkniętą o charakterze dynamicznym lub statycznym;
kompozycja dynamiczna sprawia wrażenie ruchu lub niepokoju;
kompozycja statyczna sprawia wrażenie spokoju;
wielu artystów tworzyło martwe natury; Caravaggio jako jeden z pierwszych umieścił ją na obrazie olejnym, Paul Cézanne zauważył zależności kształtów i kolorów,
Harmen Steenwijck i Willem Kalf malowali martwe natury w Niderlandach w w XVII wieku, w Polsce w XX w. Olga Boznańska i Jan Cybis.
Zadania
R5YZWgG9VYJr8
Ćwiczenie 1
R1bIk3S9gs9nK
Ćwiczenie 2
RSMUzAW4TPdBf
Ćwiczenie 3
RZvQPOJgE3lKG
Ćwiczenie 4
R1YqS8U1R6lKV
Ćwiczenie 5
RtYxG67SXcYJP
Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 7
RWNvPFc62I918
R1IX8LLgA3cfC
mf4670dd62a106e15_0000000000241
Słownik pojęć
Aranżacja
Aranżacja
zaprojektowanie elementów architektonicznych, dekoracyjnych w jakiejś przestrzeni. https://sjp.pwn.pl/szukaj/aran%C5%BCacja.html
cecha jakiejś rzeczy, osoby lub zjawiska wyróżniająca je spośród innych. https://sjp.pwn.pl/szukaj/atrybut.html
Grafika
Grafika
dział sztuk plastycznych obejmujący dzieła wykonane techniką powielania na dowolnym podłożu odbitek z uprzednio wykonanej formy; też: dzieło wykonane tą techniką. https://sjp.pwn.pl/szukaj/grafika.html
Marność
Marność
rzecz przemijająca i bez wartości. https://sjp.pwn.pl/szukaj/marno%C5%9B%C4%87.html
Rekwizyt
Rekwizyt
przedmiot niezbędny do wykonywania określonej czynności lub charakterystyczny dla kogoś. https://sjp.pwn.pl/szukaj/rekwizyt.html