Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Lecąc balonem nad środkową Polską, zobaczymy wielobarwną szachownicę – to pola obsiane różnymi roślinami. Te rozległe, równinne tereny są bowiem rejonami idealnymi dla rolnictwa. To właśnie na nich przed setkami lat narodziło się państwo polskie.

Już wiesz
  • że istnieją różne rodzaje gleb, które w odmiennym stopniu nadają się dla potrzeb rolnictwa.

Nauczysz się
  • wskazywać na mapie położenie nizin;

  • opisywać klimat i przyrodę nizin;

  • oceniać wartość nizin dla człowieka.

iT2eryInZ9_d5e181

1. Środowisko i rozmieszczenie nizin w Polsce

W środkowej części Polski, na południe od pojezierzy rozciąga się pas krain nazywanych nizinami. Tak naprawdę pobrzeża i pojezierza to również niziny, ale ze względu na szczególne formy ukształtowania powierzchni i specyficzny klimat krainy te należy od siebie odróżniać. Na Nizinach Środkowopolskich przeważają równiny z nielicznymi wzniesieniami. Występuje tam niewiele jezior.

Roczne opady na nizinach należą do najniższych w kraju. Nieco wyższa jest za to średnia roczna temperatura powietrza. Klimat jest tu mocno zróżnicowany. Na nizinach leżących na zachodzie Polski występują małe wahania temperatury: lato jest ciepłe, a zima łagodna. Na nizinach leżących na wschodzie naszego kraju lata są bardziej upalne, a zimy mroźne.

Niziny dzieli się zwykle na 5 dużych regionów. Są to:

  • Nizina Wielkopolska,

  • Nizina Śląska,

  • Nizina Mazowiecka,

  • Nizina Podlaska,

  • Polesie Lubelskie.

R1brkG1yPW0Jd1
Aktywna mapa Polski z zaznaczonymi pasami poszczególnych krajobrazów Polski. Od północy są to kolejno pas: pobrzeży, pojezierzy, nizin środkowopolskich, wyżyn, kotlin podgórskich, gór.
Pasowy układ regionów geograficznych w Polsce
Polecenie 1

Korzystając z mapy hipsometrycznej, ustal, czy można wyróżnić wyraźną granicę między pasem pojezierzy a pasem Nizin Środkowopolskich.

Ciekawostka

Podział nizin na oddzielne krainy jest w znacznej mierze umowny, gdyż nie występują między nimi wyraźne granice, a teren jest mało zróżnicowany.

iT2eryInZ9_d5e255

2. Znaczenie gospodarcze nizin w Polsce

Warunki naturalne panujące na polskich nizinach sprawiają, że świetnie nadają się one dla potrzeb rolnictwa. Gleby są co prawda przeciętne, ale równinny teren bardzo ułatwia rolnikom pracę. Dlatego do dziś na nizinach wycięto większość lasów, a uzyskane tereny przekształcono w pola uprawne oraz pastwiska.
Niziny to nie tylko rolnictwo. Wydobywa się tu cenne surowce mineralne (węgiel brunatny, gaz ziemny oraz surowce budowlane, np. glinę czy piasek). Rozwinęły się wielkie miasta, w tym jedne z największych w Polsce: Warszawa, Łódź i Wrocław. Są to ważne ośrodki administracyjne, usługowe, kulturalne, naukowe, przemysłowe i turystyczne.

Na Nizinach Środkowopolskich skupiska drzew to na ogół niewielkie zagajniki, tylko w niektórych miejscach można napotkać rozległe lasy. To właśnie tutaj znajduje się jeden z najcenniejszych i najbardziej znanych lasów Polski, czyli Puszcza Białowieska. Jest to jedyny w Europie zachowany las nizinny, którego fragmenty nie zostały przekształcone przez człowieka. Również na Nizinie Podlaskiej można napotkać tereny podmokłe, w tym słynne obszary bagienne nad Biebrzą. Natomiast na Nizinie Mazowieckiej znajduje się Puszcza Kampinoska, gdzie występują wydmy śródlądowe.

Płaski teren nizin oraz przepływające przez nie rzeki sprzyjały rozwojowi osadnictwa, dlatego już setki lat temu powstawały tu liczne miasta. Na Nizinie Mazowieckiej znajduje się stolica naszego kraju – Warszawa. Jest to jednocześnie największe polskie miasto. Stanowi ono ważny ośrodek przemysłu. Mieści się tu wiele szkół, teatrów i kin. Warszawa przyciąga wielu turystów za sprawą licznych zabytków, do których należy popularna Starówka z Zamkiem Królewskim, Park Łazienkowski oraz pałac w Wilanowie.

Ciekawostka

Krajobraz nizin utworzony głównie przez pola uprawne był w swoim czasie tak charakterystyczny, że od niego wzięła się nazwa naszego kraju. Kilkaset lat temu słowo „polski” oznaczało to samo, co dzisiaj „polny”.

iT2eryInZ9_d5e330

Podsumowanie

  • Niziny odróżniają się od pobrzeży i pojezierzy mniej urozmaiconym krajobrazem.

  • Niziny mają klimat dogodny dla rolnictwa.

  • Wyróżniamy pięć największych nizin: Wielkopolską, Śląską, Mazowiecką, Podlaską i Polesie Lubelskie.

  • Większość gruntów na nizinach zajmują pola uprawne.

Praca domowa
Polecenie 2.1

Zaplanuj wycieczkę do dowolnego miasta leżącego na nizinach środkowej Polski. Przedstaw obiekty, miejsca i trasy, jakie warto na takiej wycieczce odwiedzić.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:

Rzeźbiarze krajobrazu
Jaki kształt może mieć powierzchnia Ziemi?

iT2eryInZ9_d5e402

Zadania.

Ćwiczenie 1
REl5D8Oab10xK1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1RzkmYjbmoPc1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RbWIt41dB7dnN1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RSR8O8G0jIJgP
zadanie interaktywne
Ćwiczenie 5
RdqMB98dQkPmp1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
R1SQXz5a6egyJ1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.