Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R124d2rFsI1FX1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fragment obrazu Pabla Picassa „Masakra w Korei”. Na obrazie przedstawione są dwie grupy osób. Po prawej stronie znajdują się egzekutorzy z wycelowanymi karabinami w znajdujące się po przeciwnej stronie ofiary. Ofiarami są ukazane w akcie kobiety z dziećmi. Egzekutorzy mają na głowach kaski. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: „Nowatorskie poszukiwania Picassa w okresie pokubistycznym”.

Nowatorskie poszukiwania Picassa w okresie pokubistycznym

Ważne daty

1914‑1918 – I wojna światowa

1919 – zwrot neoklasycystyczny w twórczości Picassa

1936‑1939 – wojna domowa w Hiszpanii

1939‑1945 – II wojna światowa

1948 – wizyta Picassa w Polsce podczas Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju

8 IV 1973 – śmierć Picassa

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1bQCWua9tGNV1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;

7. w przypadku słynnych artystów, takich jak np. Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Renoir, van Gogh, Picasso – porównuje dzieła powstałe w różnych fazach ich twórczości;

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

charakteryzować twórczość Pabla Picassa z okresu pokubistycznego;

identyfikować dzieła malarza;

rozpoznawać i opisywać obrazy Picassa, które zostały stworzone po kubizmie;

określać tematy podejmowane przez artystę;

przyporządkowywać obrazy do miejsc, w których się znajdują;

określać inspiracje artystyczne malarza.

Okres klasyczny – okres międzywojenny

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku sztuka kubistyczna przez opinię publiczną we Francji odbierana była coraz bardziej jako nieodpowiednia i utożsamiana z wrogimi wówczas Niemcami. Wstąpienie Braque’a do wojska zakończyły okres współpracy artystów. Doświadczenia wojny skłoniły Picassa do porzucenia kubizmu jako stylu dekonstruującego, dematerializującego ludzką postać. W roku 1917 z Rzymu nadeszło zamówienie na wykonanie projektu kostiumów oraz scenografii do baletu Parada Siergieja Diagilewa. Podczas pobytu we Włoszech na początku lat 20. malarz zwiedził m.in. Rzym i Neapol, zetknął się z dorobkiem wielkich mistrzów renesansu i baroku. Podróż ta wpłynęła na krótki zwrot ku klasycyzmowi na początku lat 20.

Picasso dostrzegał w swoim świecie zupełnie inne walory, nie dążył do udziwnienia go, chociażby w najbardziej twórczy sposób, widział rozwój rzeczy nie tak, jak widzieli go ludzie wieku dziewiętnastego, odwrotnie, widział go inaczej, niż wydaje nam się, że my wszyscy go widzimy.

Źródło: Gertruda Stein, Picasso, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, s. 84

R1ZYosdIOWUSB1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa „Kobiety przy fontannie”. Ukazuje trzy kobiety o masywnych, bryłowatych sylwetkach, ubrane w długie, szare suknie z dużymi dekoltami i odsłoniętymi piersiami. Znajdują się one przy fontannie. Kobieta po prawej siedzi, pozostałe stoją. Pośrodku stoi dzban na wodę. Tło jest zielonkawo-brązowane. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kobiety na obrazie są masywne, ich posągowe ciała korespondują z bryłami znajdującymi się na obrazie. 2. Ułożenie dłoni kobiet wyznacza punkt centralny kompozycji. 3. Światłocień podkreśla bryłowatość.
Pablo Picasso, „Kobiety przy fontannie”, 1921, Museum of Modern Art , New York, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
R1NoG5ndhv9bG1
lustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa „Dwie kobiety biegnące na plaży”. Ukazuje kobiety o masywnych, ciężkich sylwetkach ubrane w jasne szaty. Biegną po piaszczystej plaży, mają uniesione ręce od wewnętrznej strony i trzymają się za dłonie. Ręce od zewnątrz odrzucają na bok. Ich głowy są odchylone do góry. Tłem jest niebieskie niebo z białymi chmurkami. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: Punkt 1: Trzymające się za ręce kobiety, mimo masywności i ciężkości ciał, biegną z niezwykła lekkością, zaledwie dotykając od podłoża. Punkt 2: Silny światłocień podkreśla posągowy charakter postaci. Punkt 3: Niskie umiejscowienie linii brzegu plaży eksponuje kobiety. Punkt 4: Wyciągnięta lewa ręka kobiety wyznacza kierunek ruchu.
Pablo Picasso, „Dwie kobiety biegnące na plaży”, 1922, miejsce przechowywania nieznane, wikiart.org, CC BY 3.0
RI5UbzLYvUSJp1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa „Fletnia Pana”. Ukazuje dwóch mężczyzn w spodenkach. Jeden z nich siedzi, grając na fletni Pana. Drugi stoi po lewej stronie i przysłuchuje się grze. Prawą nogę ma lekko wysuniętą i ugiętą w kolanie. Na udzie trzyma prawą dłoń. Za postaciami widoczne są symetrycznie rozmieszczone ściany. Pomiędzy nimi widoczna jest tafla wody i niebieskie niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Postacie są monumentalne, utworzone z jasnych i prostych kształtów, zastygłe w ruchu. 2. Obraz posiada symetryczny układ – każda z postaci jest usytuowana na tle fragmentu ściany, a pośrodku przestrzeń otwiera się na błękitny , nieskończony pejzaż. 3. Grający na fletni ukazany jest w pozycji siedzącej, zastygłej podczas gry. 4. Przysłuchujący się grze mężczyzna stoi w kontrapoście, nawiązując do klasycznej postawy stosowanej głównie w rzeźbie.
Pablo Picasso, „Fletnia Pana”, 1923, Musée Picasso, Paryż, Francja, gnosis.art.pl. CC BY 3.0

W latach 1925‑1935 Picasso malował obrazy, które nawiązywały do twórczości surrealistów. Jego dzieła z tego okresu odznaczały się spotęgowana dynamiką oraz przewarzaniem motywów już istniejących we wcześniejszym okresie twórczości. Artysta często eksperymentował, nawiązując do kubizmu. W jego obrazach pojawiły się także płaskie plamy barwne z wyraźnie zaakcentowanym konturemKonturkonturem. Najbardziej znanym dziełem z tego okresu jest Dziewczyna przed lustrem z 1932 roku – portret Marie‑Thérèse Walter, ówczesnej kochanki artysty. W tym samym roku sportretował ją w obrazie Sen, utrzymany w manierze surrealistycznej i przypominający dzieła fowistyczne. W czasie pobytu w Hiszpanii Pablo Picasso stworzył wiele kompozycji na temat corridy, które w latach 1935–36 kontynuował w cyklu Minotauromachia.

RCJ1fmZErilwX1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa „Dziewczyna przed lustrem”. Ukazuje namalowaną abstrakcyjnie, stojącą przed lustrem postać kobiecą oraz wiszące przed nią owalne lustro, w którym odbija się jej wizerunek. Odbicie różni się od faktycznego wyglądu dziewczyny pod względem kolorystycznym. Tło jest żółto czerwone w geometryczne romby z punktem w każdym z nich. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz podzielony jest na dwie części – dziewczynę stojącą przed lustrem i jej odbicie w zwierciadle. 2. Kobieta przed lustrem jest młoda i piękna, ma gładką cerę i wyraziste oczy. 3. Kolory w odbiciu są ciemne i sprawiają, że dziewczyna wygląda bardzo staro.
Pablo Picasso, „Dziewczyna przed lustrem”, 1932, Museum of Modern Art, New York, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
R9eNdCmJ6cU5F1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa „Sen”. Ukazuje kobietę siedząca na czerwonym fotelu ujętą w połowie postaci. Postać jest namalowana schematycznie, płaską plamą barwną. Bluzka odsłania lewe ramie kobiety. Żółta głowa ze złotymi włosami przechyla się w lewo, spoczywając na ramieniu. Ręce ma złożone do środka. Tło po lewej stronie jest zielone, a po prawej czerwone, dekorowane kwiatami w rombach. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz przedstawia 22-letnią kochankę Picassa, Marie-Thérèse Walter w erotycznej zadumie. 2. Ręce dziewczyny łączą się na zetknięciu jej nóg i tworzą trójkąt – symbol kobiecej anatomii. 3. Lewa pierś jest w połowie odkryta, podkreśla zmysłowość aktu. 4. Twarz jest zaprezentowana zarówno w widoku z przodu, jak i profilu.
Pablo Picasso, „Sen”, 1932, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna

Nie uważam, abym w swych różnych manierach używał elementów radykalnie odmiennych. Jeśli temat wymaga danych środków wyrazu, używam ich bez wahania. To nie są próby czy eksperymenty. Zawsze, gdy mam coś do powiedzenia, mówię o tym w sposób, który uważam za dobry. Różne motywy wymagają różnych metod. Nie oznacza to ewolucji czy postępu, ale zgodność pomiędzy tym, co pragnie się wyrazić, a środkami wyrażenia idei.

Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, s. 446

Powojenna twórczość artysty

II wojnę światową Picasso spędził we Francji, dalej malując, ale z powodu uznania jego sztuki za nieodpowiednią przez nazistowskich okupantów nie brał udziału w wystawach. W 1948 roku jedyny raz odwiedził Polskę, wziął udział w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju, odbywającym się we Wrocławiu. Picasso przez całe życie był pacyfistą i człowiekiem lewicy, należał do Francuskiej Partii Komunistycznej. Malarz odwiedził także Warszawę. Wizytując w towarzystwie pary architektów, Heleny i Szymona Syrkusów, nieukończony, wielorodzinny blok na Woli, wykonał na ścianie jednego z mieszkań muralMuralmural przedstawiający Syrenkę warszawską, zniszczony w roku 1953.

RBkXnQQW0fDHR1
Pablo Picasso, „Rysunek Syrenki warszawskiej”, 1948, gazeta.pl, CC BY 3.0

Obrazem o zdecydowanie antywojennej wymowie była Masakra w Korei z roku 1951. Artysta krytykował w nim udział wojsk amerykańskich w wojnie koreańskiej. Kompozycja nawiązuje do malowidła Francisco Goi Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku, przedstawiającego rozstrzelanie hiszpańskich cywilów przez wojska napoleońskie.

RGPPChlNnt6xv1
Pablo Picasso, „Masakra w Korei”, 1951, w Musée Picasso, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna

W 1957 roku Picasso wykonał cykl 58 obrazów nawiązujących do dzieła Las Meninas Diego Velázqueza z 1656 roku. Poddał to arcydzieło hiszpańskiego malarstwa dogłębnej analizie, reinterpretując je i odtwarzając w kilkunastu różnych wersjach. Wszystkie figury z płótna Velázqueza są obecne, zostały im przypisane te same role i zajmują podobne pozycje. Cała seria zachowana jest w Muzeum Picassa w Barcelonie.

R1Q7J59oon9Qy1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Pabla Picassa, „Las Meninas. Jest to abstrakcyjna wersja dzieła Velazqueza pod tym samym tytułem. Ukazuje wnętrze z drzwiami w tle. Po lewej przy sztalugach stoi malarz, obok panny z królewskiego dworu. Dalej na lewo wycięty pies i rysunek dziecka. Na ścianie z tyłu wiszą obrazy i znajduje się lustro, w którym odbijają się postacie. W otwartych drzwiach stoi postać. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1.

Picasso stosuje czarną, szarą i białą paletę barw.

, 2.

Portret Velázqueza jest większy niż w obrazie barokowym i posiada dwie palety zamiast jednej – Picasso oddaje hołd mistrzowi.

, 3.

U Picassa światło wpada do wnętrza, atmosfera jest bardziej wyciszona w oryginale Velázqueza.

Pablo Picasso, „Las Meninas”, 1957, Museo Picasso, Barcelona, Hiszpania, wikipedia.org, domena publiczna

Pablo Picasso nie był wierny jednej stylistyce, przez całe życie poszukiwał nowych from wyrazu. Należy podkreślić jego stałą inspirację malarstwem innych mistrzów – od twórców renesansowych, aż po jemu współczesnych. Jego twórczość zrewolucjonizowała sposób myślenia sztuce, jest poświadczeniem nowatorstwa i dokumentem współczesności.

Zadania

Rx3MkXQa7rzRe
Ćwiczenie 1
Wymień cztery dzieła Picassa w porządku chronologicznym.
R2GGKWxJ1FObd
Ćwiczenie 2
Podaj dwa dzieła i ich autorów z wcześniejszych okresów, które stały się dla Picassa inspiracją.
R19v0jdp0a8uS
Ćwiczenie 3
Odpowiedz, kogo przedstawił Picasso na obrazie „Sen”.
R18C9krIVAew5
Ćwiczenie 4
Przedstaw okoliczności powstania rysunku Syrenki Warszawskiej.
Ćwiczenie 5
R1TaVVlrJ1upu1
Podaj miejsca przechowywania dzieł Picassa: - Kobiety przy fontannie. - Fletnia Pana. - Masakra w Korei,. - Las Meninas.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
R17jQXXsBMW8U
Ćwiczenie 6
Wymień cztery dowolne dzieła Picassa.
R1YGT6k9ogpr9
Ćwiczenie 7
Podaj cztery cechy twórczości malarza z okresu pokubistycznego.
Polecenie 1
Uzasadnij, na czym polegało nowatorstwo w ujęciu tematu przez Picassa w okresie pokubistycznym.
Uzasadnij, na czym polegało nowatorstwo w ujęciu tematu przez Picassa w okresie pokubistycznym.
RvLvk3WCkiF7Z
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
ma8fa776e13d1d9d3_0000000000181

Słownik pojęć

Grisaille
Grisaille

(wym. Grizaj) odmiana malarstwa monochromatycznego polegająca na stosowaniu kilku odcieni szarego koloru, co daje w efekcie malowidło przypominające płaskorzeźbę

Kontur
Kontur

zarys kształtu postaci lub przedmiotu;

Mural
Mural

rodzaj monumentalnego malowidła ściennego

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

ma8fa776e13d1d9d3_0000000000204

Galeria dzieł sztuki

ma8fa776e13d1d9d3_0000000000209

Bibliografia

Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Pablo Picasso, nr 91, 2003

Gertruda Stein, Picasso, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Picasso-Pablo;3956661.html

Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986