Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
RzCCrueuZaX8N1
Ilustracja przedstawia fragment obrazu Antoona van Dycka „Portret rodziny Karola I”. Po lewej stronie znajdują się trzy postacie. Następnie głowa psa oraz dziewczyna z dzieckiem na kolanach. Za nimi znajduje się fragment ściany, drzwi z kotarami oraz wyposażenie wnętrza.

Nowy sposób portretowania Antoona van Dycka

Ważne daty

1599‑1641 – lata życia Antoona van Dycka

1609 – pobieranie nauk u Hendricka van Balena

1613 – przyjęcie van Dycka do pracowni Rubensa

1618 – otrzymanie malarskiego tytułu mistrzowskiego – wpisanie na listę członków gildii św. Łukasza

1613‑1621 – pierwszy okres antwerpski

1620 – pierwszy wyjazd do Londynu

1621 – powrót do Antwerpii

1621‑1627 – okres włoski

1625 – pobyt w Marsylii

1627‑1632 – drugi okres antwerpski

od 1632 – pełnienie funkcji nadwornego malarza Karola I, otrzymanie tytułu szlacheckiego

1632‑1640 – okres angielski

m1d33868de11d206a_0000000000026
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

RnSDNlcwbdpB41
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
m1d33868de11d206a_0000000000029

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

11. rozpoznaje gatunek artystyczny, który dzieło reprezentuje;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.

m1d33868de11d206a_0000000000038
Nauczysz się

charakteryzować van Dycka jako malarza portretów;

uzasadniać wpływ Rubensa na styl van Dycka;

określać etapy twórczości malarza;

wskazywać znaczenie malarstwa włoskiego dla stylu van Dycka;

przypisywać do dzieł miejsca ich przechowywania;

rozpoznawać portretowane przez malarza postacie;

dokonywać analizy porównawczej dzieł artysty z obrazami innych twórców.

m1d33868de11d206a_0000000000047

Mistrz i uczeń – młodzieńcza twórczość w pracowni Rubensa.

Antoon van Dyck urodził się w Antwerpii. Miasto było wtedy prężnym ośrodkiem, w którym rozwijał się handel oraz życie kulturalne. Młody Antoon początkowo pobierał nauki w pracowni Hendricka van Balena, malarza tworzącego w stylu włoskim. Nie wywarł on jednak większego wpływu na van Dycka, chociaż opanował tam warsztat malarski. Właściwym jego nauczycielem był od ok. 1616 roku Peter Paul Rubens. W pracowni mistrza van Dyck był współautorem wielu dzieł. W 1617 roku artysta otrzymał honorarium tej samej wysokości co Rubens za obraz Podniesienie krzyża, który namalował dla kościoła św. Pawła w Antwerpii. Już rok później uzyskał tytuł mistrza gildiiGildiagildii św. Łukasza. Stał się niezależnym twórcą i otworzył własną pracownię pod nazwą Den Dom van Ceulen, w której zatrudnił asystentów. Od 1618 roku tworzył głównie portrety ujęte do kolan, w ¾ postaci, ożywione delikatnym prowadzeniem pędzla i połyskującymi refleksamiRefleksrefleksami w tkaninach.

RNo82aPSg0ss21
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret mężczyzny” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje mężczyznę w uroczystym, czarnym ubraniu. Pod szyją ma biały kołnierz. W prawym ręku trzyma zwiniętą kartkę. Lewą opiera się na krześle. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Mężczyzna ujęty jest w ¾ postaci, stoi swobodnie, lewą rękę wspierając na oparciu krzesła, w prawej trzyma rękawiczki. 2. Malarz uchwycił delikatny ruch mężczyzny, który kieruje się w stronę widza, lekko przechylając głowę. 3. Malarz zadbał o detale – wiernie odwzorowuje fakturę materiału i delikatne refleksy draperii rękawa. 4. Dzięki szerokiej, dekoracyjnej kryzie głowa odcina się od tła. 5. Ciemne tło nawiązuje do maniery tenebrosa
Antoon van Dyck, „Portret mężczyzny”, 1618, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, metmuseum.org, CC BY 3.0

Z kresu antwerpskiego pochodzi Portret Isabelli Brandt, pierwszej żony Rubensa, powstały w Antwerpii, po pierwszym pobycie w Anglii, gdzie zetknął się z malarstwem weneckim, znajdującym się w królewskich zbiorach. Portret ma cechy malarstwa weneckiego.

RM6hmJaKcTN1c1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret Isabelli Brandt” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje kobietę w bogato zdobionym stroju. Siedzi na fotelu. W ręku trzyma pióro. W tle widoczne są kolumny budynku. Po lewej stronie znajduje się czerwona kotara. Tło po prawej wypełnia architektura. Jest to dekoracyjna brama, przez którą widoczny jest widok na ogród. W dali rozciąga się niebieskie niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kobieta siedzi na fotelu, ma na sobie bogaty strój, jej suknia z koronkowymi mankietami haftowana jest złotem, płaszcz spięty złotymi łańcuchami. 2. W lewej dłoni trzyma wachlarz ze strusich piór, podkreślający dostojność i elegancję. 3. W tle znajduje się architektoniczna dekoracja z portykiem w stylu włoskim. 4. W lewym górnym rogu kotara oddzielająca plany – motyw zaczerpnięty z dzieł weneckich.
Antoon van Dyck, „Portret Isabelli Brandt”, 1621, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna

Okres włoski

Podobnie jak większość malarzy baroku, artysta wiele podróżował – w latach 1621‑1627 przebywał we Włoszech, pracował między innymi w Genui, Wenecji, Padwie, Mediolanie, Rzymie, Palermo. Włoscy mistrzowie, zwłaszcza Tycjan, wpłynął na styl artysty. Van Dyck wykonywał szkice obrazów weneckiego kolorysty, wypisywał miejsca, w których znajdowały się jego obrazy. Z tego okresu pochodzi Autoportret, będący świadectwem wirtuozerii malarza, który pewny jest swojej doskonałości. Poza artysty nawiązuje do Portretu młodzieńca Rafaela Santi, którego szkic znalazł się w notatniku van Dycka.

R1VqUoFoPdaFp1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Autoportret” o kształcie pionowego prostokąta. Na ilustracji znajduje się mężczyzna w pozycji stojącej. Ubrany jest w ciemną koszulę oraz ciemne spodnie. Spod wierzchniego stroju widoczna jest połyskująca, biała koszula. Ma lekko falowane włosy. Jedną ręką opiera się na gzymsie kolumny. Drugą rękę opiera na biodrze. Jego wzrok jest skierowany w stronę widza. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz Rafaela Santi „Portret młodzieńca”, przedstawiający postać w czapce, białej koszuli i narzuconym na ramię futrze oraz tekst: Portret sporządzony przez Rafaela, który mógł posłużyć van Dyckowi za inspirację – Rafael Santi, „Portret młodzieńca”, 1513–1514, zaginiony po 1945 r., wcześniej: Muzeum Czartoryskich, Kraków, Polska 2. Malarz przedstawia siebie w ujęciu ¾, w pozycji stojącej i półprofilu. 3. Van Dyck ma na sobie strój z czarnego jedwabiu. Malarz podkreślił delikatność materiału, malując go szybkimi pociągnięciami suchego pędzla. 4. Lewą ręką opiera się na biodrze, podkreślając wytworność. 5. W spoczywającej na kolumnie ręce można doszukiwać się nawiązania do antycznych zabytków Rzymu, który właśnie zwiedzał.
Antoon van Dyck „Autoportret”, 1622-1623, Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna

Podczas pobytu w Rzymie powstał portret kardynała Bentivoglio. Styl van Dycka różni się od rubensowskiego – malarz stosuje inny koloryt, jego czerwień nie jest tak intensywna i soczysta, artysta nadaje jej rdzawy odcień i tłumi jaskrawość.

R1GiGzaBqQydL1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret kardynała Bentivoglio” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje całą postać mężczyzny w pozycji siedzącej. Ubrany w czerwoną sutannę, komżę z koronkowymi wstawkami oraz czerwoną pelerynę. W rękach trzyma list. Głowę ma obróconą z prawą stronę. W tle, po lewej stronie, stoi stół nakryty grubym obrusem i zastawiony książkami. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kardynał o surowym wyrazie twarzy siedzi swobodnie na fotelu 2. Głowę ma odwróconą w kierunku przeciwnym do usytuowania postaci. 3. W rękach trzyma położony na kolanach list o treści nieznanej dla widza. 4. Ubrany jest w purpurowy strój i komżę z kosztownymi koronkami. 5. Tłem jest kolumna i draperia, ukryte w ciemności.
Antoon van Dyck „Portret kardynała Bentivoglio”, 1622, Palazzo Pitti, Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Dialog z tradycją włoską prowadzi malarz w portrecie konnym Antoniego Juliusza Brignole‑Sale. Można by doszukiwać się konotacji z tego typu portretem Karola V Tycjana, jednakże różnice w obydwu dziełach są zauważalne. Włoski malarz przedstawił cesarza Karola jako zwycięskiego wodza w sztywnej i uroczystej pozie. W ręku trzyma laskę dowódcy i ma na sobie zbroję, a nad nim znajduje się orzeł z wawrzynowym wieńcem. Portret ma zatem charakter reprezentacyjny. Van Dyck w swoim dziele ujął margrabiego w sposób swobodny, nadając dziełu charakter portretu rodzajowego.

RKhdf6we8dCTE1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje mężczyznę na białym koniu. Brignole-Sale ubrany jest w czarny strój. Przed koniem biegnie pies, spoglądający na mężczyznę. Po prawej stronie znajdują się dwie kolumny. W tle za postacią rozciąga się nisko położony pejzaż z zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” 1627 Musei di Strada Nuova, Genua, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Polecenie 1
Na podstawie opisu obrazu „Portret Antoniego Juliusza Brignole‑Sale” spróbuj określić, czy jest to portret reprezentacyjny, czy osobisty.
Na podstawie opisu obrazu „Portret Antoniego Juliusza Brignole‑Sale” spróbuj określić, czy jest to portret reprezentacyjny, czy osobisty.
6,6
RKhdf6we8dCTE1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje mężczyznę na białym koniu. Brignole-Sale ubrany jest w czarny strój. Przed koniem biegnie pies, spoglądający na mężczyznę. Po prawej stronie znajdują się dwie kolumny. W tle za postacią rozciąga się nisko położony pejzaż z zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” 1627 Musei di Strada Nuova, Genua, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R7Mh1HAjgt6xx1
Ilustracja przedstawia obraz Tycjana „Karol V pod Mühlberg”. Na ilustracji znajduje się mężczyzna na koniu. Ubrany jest w srebrną zbroję. W ręku trzyma długą kopię - broń wywodzącą się z włóczni. Nad postacią widać zachmurzone niebo.
Tycjan, „Karol V pod Mühlberg”, 1548, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
R7mh7L6fIMKeh
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m1d33868de11d206a_0000000000073

Sława, zaszczyty i uznanie na dworze Karola I

W 1625 roku malarz udał się do Marsylii, następnie w 1627 roku wrócił do Antwerpii, zajmując się głównie realizacją albumu z rycinami. Od 1632 aż do 1640 roku, z przerwą pomiędzy 1634 a 1635 rokiem, gdy powrócił do Antwerpii w celu uregulowania osobistych spraw, malarz przebywał w Londynie, gdzie został mianowany pierwszym malarzem nadwornym Karola I Stuarta i otrzymał tytuł szlachecki oraz honorarium za każdy wykonany obraz. W ten sposób nie tylko zgromadził majątek, ale skupił wokół siebie londyńską elitę. Ze względu na liczbę zleceń zatrudnił uczniów, głównie malarzy niderlandzkich. Jednym z najwcześniejszych dzieł powstałych na dworze królewskim, ukazującym żonę Karola I jest nieoficjalny portret dwudziestoczteroletniej Henrietty Marii z 1633 roku. Postać królowej ukazana jest en piedEn pieden pied. Po to, aby zamaskować niski wzrost kobiety, van Dyck ujął modelkę z niskiej perspektywy i w towarzystwie karła oraz otoczył kobietę egzotycznymi przedmiotami.

R1TIegbDsyBD71
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret królowej Henrietty Marii” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje kobietę w długiej, niebieskiej sukni z białymi falbanami przy szyi i rękawach. Pod szyją, na sukni ma jasny kołnierz. Na głowie czarny kapelusz z piórem. Obok kobiety stoi mały chłopiec w czerwonym ubraniu. Na jego ręku siedzi małpka. Z tyłu, po lewej stronie kobiety, na postumencie postawiony jest krzew cytryny w doniczce. Po prawej stronie zwisa złota kotara, za nią stoi kolumna. Tło wypełnia daleki pejzaż z zachmurzonym niebem. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Ubrana jest w zdobną suknię, na głowie ma duży, czarny kapelusz z piórami. 2. Portret królowej ma charakter nieformalny – jej korona została odłożona i znajduje się po prawej stronie, ukryta wśród załamań złotej draperii. 3. Nieoficjalny charakter portretu podkreśla obecność karła z małpką na ramieniu. 4. Dłoń królowej spoczywa na małpce, zwierzęciu egzotycznym. Egzotyka była obiektem zainteresowania Henrietty Marii i dworu królewskiego. 5. Pomarańczowe drzewko w tle jest kolejnym hobby królowej, która uwielbiała ogrody.
Antoon van Dyck, „Portret królowej Henrietty Marii”, 1633, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, tumblr.com, CC BY 3.0

Jednym z bardziej znanych dzieł okresu angielskiego jest portret Karola I, w którym malarz połączył dwa wizerunki mężczyzny – wytwornego gentlemana i idealnego księcia. Kompozycja jest połączeniem tradycji portretów: szlacheckiego i książęcego. Król, mimo że nie ma na sobie szat monarchy, przedstawiony jest z godnością. Obraz (…) przedstawia monarchę z dynastii Stuartów takim, jakim on sam chciałby na zawsze żyć w historii: jako postać o niezrównanej elegancji, niekwestionowanym autorytecie i wysokiej kulturze mecenasa sztuk pięknych, strażnika boskiego prawa królów, człowieka, który nie potrzebuje zewnętrznych atrybutów władzy dla podniesienia własnej godności. (E. H. Gombrich O sztuce, Arkady, Warszawa 1997, s. 405).

RkbHHPHABiT9T1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antoona van Dycka „Karol I, król Anglii” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje stojącego mężczyznę w czarnym kapeluszu. Król ma ubrane czerwone spodnie do kolan i wysokie buty, a na głowie kapelusz. Przez ramię przepasany ma miecz. Prawą ręką opiera się na długiej lasce. Za mężczyzną stoi koń, a przy nim inny mężczyzna. Po prawej rosną drzewa. Po lewej w tle rozciąga się daleki pejzaż. Niebo pokryte jest chmurami. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Król ubrany jest w biały, satynowy kaftan, czerwone spodnie i wysokie odwinięte buty. Na głowie duży, czarny kapelusz. Prawą rękę trzyma na lasce, w lewej trzyma rękawice i podpiera się pod bokiem. 2. Po prawej stronie znajduje się koń ze spuszczoną głową, trzymany przez koniuszego. 3. Za nimi stoi giermek trzymający płaszcz. 4. Scena ukazana jest na skraju lasu, a w tle rozciąga się daleki pejzaż z błękitnym niebem.

Podczas pobytu na dworze królewskim powstało wiele portretów zbiorowych. Wśród nich znalazły się portrety królewskich dzieci, zaliczane do najlepszych przedstawień dziecięcych w baroku. Były one rodzinną kroniką i pełniły jednocześnie funkcje reprezentacyjną. Dostarczyły także wiele informacji na temat epoki baroku – już od najmłodszych lat potomkowie monarchów ubierani byli w niewygodne stroje, będące etykietą zachowania i obowiązków przyszłego władcy. O ich reprezentacyjnym charakterze świadczy sposób ustawienia małych modeli, którzy często przyjmują sztywne, dostojne pozy. Takiej sztywności nie miał jeszcze Portret trojga najstarszych dzieci króla Karola I z przełomu 1635 i 1635 roku, w którym jest wiele wdzięku, a pozy są naturalne. Królewskim potomkom towarzyszą dwa namalowane z niezwykłą lekkością spaniele. Malarz wiernie oddał faktury ubrań, zadbał o detale w dziewczęcych ozdobach i wystroju wnętrza.

R1UlKHbZzOwit1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret trojga najstarszych dzieci króla Karola I” o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ukazuje troje dzieci. Są to dwie dziewczynki oraz chłopiec po lewej. Dziewczynki ubrane są w długie, białe suknie. Chłopiec ma na sobie złoty strój z haftowanym białym kołnierzem. Lewą ręką podpiera się o gzyms z napisem. Po obu stronach, z boku siedzą psy.
Antoon van Dyck, „Portret trojga najstarszych dzieci króla Karola I”, 1635-1636, Royal Collection, Londyn, Anglia, royalcollection.org, CC BY 3.0

Odmienny charakter ma Portret rodziny Karola I z 1637 roku, przedstawiający pięcioro królewskich dzieci, od lewej: Marię, Jakuba (wyglądający jak dziewczynka), Karola w czerwonym stroju, opierający lewą rękę na dużym psie. W tle księżniczka Elżbieta z nowonarodzoną Anną. Postacie mają na sobie ciężkie, haftowane stroje. Pozy trojga dzieci z lewej strony są sztywne, podkreślają monarsze pochodzenie. Na uwagę zasługuje zwłaszcza zamieszczony w centrum Karol, którego postawa podkreśla wyższą pozycję nad zwierzęciem. Sztywność trojga dzieci przełamują postacie znajdujące się z prawej strony – ich zachowanie jest swobodne, a scena codzienna. Tłem jest dekoracja w stylu weneckim, z charakterystyczną kotarą oraz martwą naturą.

RogAEW8qXIrIH1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret rodziny Karola I” o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ukazuje rodzinę Karola I. Dwie dziewczynki po lewej ubrane są w długie białe suknie. Obok stoi chłopiec w czerwonym stroju z białym, haftowanym kołnierzem. Lewą ręką opiera się o siedzącego, dużego psa brązowej maści. Z prawej strony obrazu widoczny jest także malutki pies spoglądający na jedną z dziewczynek. Dalej siedzi dziewczyna z dzieckiem na kolanach. Za nią stoi czerwony stół z dzbanem i owocami na paterze. Na ścianie po lewej znajduje się napis. Pośrodku są otwarte drzwi dekorowane po bokach zieloną kotarą. Za nimi rozciąga się widok z drzewami i zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret rodziny Karola I”, 1637, National Portrait Gallery , Londyn, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna
RSdLBz28xMKQk
Ćwiczenie 1
Wymień osoby, które portretował van Dyck.

Rozpoznaj osoby ukazane we fragmentach obrazów. Ich imiona wpisz w pola pod obrazami.

.................
.................
.................
R1CqrbNQLlsw01
Ćwiczenie 2
Wymień okresy twórczości van Dycka. Do każdego przydziel jedno dzieło.

Przyporządkuj dzieła do okresów twórczości van Dycka wpisując odpowiednio: Antwerpia, Włochy lub Anglia.

.................
.................
.................
.................
.................
R2tK0lcpXx41L
Ćwiczenie 3
Uzupełnij informacje o obrazie van Dycka, znajdującym się poniżej.

Uzupełnij informacje o obrazie van Dycka, znajdującym się poniżej.


Obraz został namalowany dla króla ................. Za monarchą znajduje się ............ ze spuszczonym łbem i koniuszy, a tuż za nim ............... Pejzaż w tle nawiązuje do malarstwa ..................... Król ubrany jest w biały, satynowy ............, czerwone spodnie i wysokie odwinięte ............. Prawą rękę trzyma na lasce, w lewej trzyma .................. i podpiera się pod bokiem.

R30bh3UhzJQYf
Ćwiczenie 4
Do tytułów portretów przyporządkuj miejsca, w których się znajdują. 1. "Portret rodziny Karola I". 2. "Portret kardynała Bentivoglio". 3. "Portret Isabelli Brandt". 4. "Karol I, król Anglii". Możliwe odpowiedzi: A. Palazzo Pitti, Florencja. B. National Gallery of Art, Waszyngton. C. Luwr, Paryż. D. National Portrait Gallery, Londyn

Do tytułów portretów przyporządkuj miejsca, w których się znajdują.

Luwr, Paryż, National Gallery of Art, Waszyngton, National Portrait Gallery, Londyn, Palazzo Pitti, Florencja

Karol I, król Anglii  
Portret Isabelli Brandt  
Portret rodziny Karola I  
Portret kardynała Bentivoglio  
RxvcX5PFymgYu
Ćwiczenie 5
Wymień typy portretów, jakie tworzył van Dyck.

Określ typy poniższych portretów van Dycka. Określenia wpisz w pola pod ilustracjami.

.................
.................
.................
R1ZVHiHBlU2oU
Ćwiczenie 6
Podaj nazwiska artystów, którymi inspirował się van Dyck.

Podaj nazwiska artystów, których dzieła były inspiracjami dla poniższych obrazów van Dycka. Odpowiedzi wpisz w pola pod obrazami.

.................
.................
RoSHjvVsBdXZ7
Ćwiczenie 7
Określ, jaką Twoim zdaniem funkcję pełnią kotary na portretach van Dycka.

Przesuwając elementy ustaw według kolejności okresy twórczości artysty.

  • pierwszy okres antwerpski
  • okres włoski
  • drugi okres antwerpski
  • okres angielski
Polecenie 2

Na podstawie wybranych portretów van Dycka uzasadnij, na czym polegał nowy sposób obrazowania postaci przez artystę. W pracy wykaż wływ innych twórców i elementy nowatorskie wobec tradycji portretu. Twoja praca musi liczyć co najmniej 200 słów.

R4XMESviS6xxx
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Słownik pojęć

En pied
En pied

en pied (ã pje; fr.) – przedstawienie całej sylwetki modela w pozycji stojącej.

Gildia
Gildia

w średniowiecznej Europie stowarzyszenie o charakterze obronnym, religijnym, towarzyskim, zawodowym; najbardziej rozpowszechnione gildie kupieckie, których celem było stworzenie jak najlepszych warunków handlu swoim członkom.

Refleks
Refleks

w malarstwie: smuga lub krąg odbitego światła

Terminy opracowane zostały na podstawie: https://encyklopedia.pwn.pl/

m1d33868de11d206a_0000000000232

Galeria dzieł sztuki

RYZUIxSjhu7o61
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret mężczyzny” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje mężczyznę w uroczystym, czarnym ubraniu. Pod szyją ma biały kołnierz. W prawym ręku trzyma zwiniętą kartkę. Lewą opiera się na krześle.
Antoon van Dyck, „Portret mężczyzny”, 1618, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, metmuseum.org, CC BY 3.0
R1cMikqp9CyeT1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret Isabelli Brandt” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje kobietę w bogato zdobionym stroju. Siedzi na fotelu. W ręku trzyma pióro. W tle widoczne są kolumny budynku. Po lewej stronie znajduje się czerwona kotara. Tło po prawej wypełnia architektura. Jest to dekoracyjna brama, przez którą widoczny jest widok na ogród. W dali rozciąga się niebieskie niebo.
Antoon van Dyck, „Portret Isabelli Brandt”, 1621, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
R6oBSNfkT8PIv1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Autoportret” o kształcie pionowego prostokąta. Na ilustracji znajduje się mężczyzna w pozycji stojącej. Ubrany jest w ciemną koszulę oraz ciemne spodnie. Spod wierzchniego stroju widoczna jest połyskująca, biała koszula. Ma lekko falowane włosy. Jedną ręką opiera się na gzymsie kolumny. Drugą rękę opiera na biodrze. Jego wzrok jest skierowany w stronę widza.
Antoon van Dyck „Autoportret”, 1622-1623, Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna
R12P0bf4qJUMU1
Obraz Rafaela Santi „Portret młodzieńca”, przedstawiający postać w czapce, białej koszuli i narzuconym na ramię futrze.
Rafael Santi, „Portret młodzieńca”, 1513–1514, zaginiony po 1945 r., wcześniej: Muzeum Czartoryskich, Kraków, Polska, wikimedia.org, doemna publiczna
RL4EcvfH9CPpS1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret kardynała Bentivoglio” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje całą postać mężczyzny w pozycji siedzącej. Ubrany w czerwoną sutannę, komżę z koronkowymi wstawkami oraz czerwoną pelerynę. W rękach trzyma list. Głowę ma obróconą z prawą stronę. W tle, po lewej stronie, stoi stół nakryty grubym obrusem i zastawiony książkami.
Źródło: online-skills.
RKhdf6we8dCTE1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje mężczyznę na białym koniu. Brignole-Sale ubrany jest w czarny strój. Przed koniem biegnie pies, spoglądający na mężczyznę. Po prawej stronie znajdują się dwie kolumny. W tle za postacią rozciąga się nisko położony pejzaż z zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret Antoniego Juliusza Brignole-Sale” 1627 Musei di Strada Nuova, Genua, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R7Mh1HAjgt6xx1
Ilustracja przedstawia obraz Tycjana „Karol V pod Mühlberg”. Na ilustracji znajduje się mężczyzna na koniu. Ubrany jest w srebrną zbroję. W ręku trzyma długą kopię - broń wywodzącą się z włóczni. Nad postacią widać zachmurzone niebo.
Tycjan, „Karol V pod Mühlberg”, 1548, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
R13yrVpfXkhQm1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret królowej Henrietty Marii” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje kobietę w długiej, niebieskiej sukni z białymi falbanami przy szyi i rękawach. Pod szyją, na sukni ma jasny kołnierz. Na głowie czarny kapelusz z piórem. Obok kobiety stoi mały chłopiec w czerwonym ubraniu. Na jego ręku siedzi małpka. Z tyłu, po lewej stronie kobiety, na postumencie postawiony jest krzew cytryny w doniczce. Po prawej stronie zwisa złota kotara, za nią stoi kolumna. Tło wypełnia daleki pejzaż z zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret królowej Henrietty Marii”, 1633, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, tumblr.com, CC BY 3.0
RNKsB0FO0F3FG1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Karol I, król Anglii” o kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje stojącego mężczyznę w czarnym kapeluszu. Król ma ubrane czerwone spodnie do kolan i wysokie buty, a na głowie kapelusz. Przez ramię przepasany ma miecz. Prawą ręką opiera się na długiej lasce, w lewej ręce trzyma rękawicę. Za mężczyzną stoi koń, a przy nim giermek. Po prawej rosną drzewa. Po lewej w tle rozciąga się daleki pejzaż. Niebo pokryte jest chmurami.
Źródło: online-skills.
R1UlKHbZzOwit1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret trojga najstarszych dzieci króla Karola I” o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ukazuje troje dzieci. Są to dwie dziewczynki oraz chłopiec po lewej. Dziewczynki ubrane są w długie, białe suknie. Chłopiec ma na sobie złoty strój z haftowanym białym kołnierzem. Lewą ręką podpiera się o gzyms z napisem. Po obu stronach, z boku siedzą psy.
Antoon van Dyck, „Portret trojga najstarszych dzieci króla Karola I”, 1635-1636, Royal Collection, Londyn, Anglia, royalcollection.org, CC BY 3.0
RogAEW8qXIrIH1
Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret rodziny Karola I” o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ukazuje rodzinę Karola I. Dwie dziewczynki po lewej ubrane są w długie białe suknie. Obok stoi chłopiec w czerwonym stroju z białym, haftowanym kołnierzem. Lewą ręką opiera się o siedzącego, dużego psa brązowej maści. Z prawej strony obrazu widoczny jest także malutki pies spoglądający na jedną z dziewczynek. Dalej siedzi dziewczyna z dzieckiem na kolanach. Za nią stoi czerwony stół z dzbanem i owocami na paterze. Na ścianie po lewej znajduje się napis. Pośrodku są otwarte drzwi dekorowane po bokach zieloną kotarą. Za nimi rozciąga się widok z drzewami i zachmurzonym niebem.
Antoon van Dyck, „Portret rodziny Karola I”, 1637, National Portrait Gallery , Londyn, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna
m1d33868de11d206a_0000000000239

Bibliografia

A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, s. 74, PWN, Warszawa 1981.

P. de Rynck, Jak czytać malarstwo, Universitas, Kraków, 2005.

H. Honour, J. Fleming, Historia sztuki świata, Arkady, Warszawa 2006.

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie - sztuka baroku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.

Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy. Anton van Dyck, nr 68, Oxford Educational, 2008.

Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło. Anton van Dyck, nr 7, Gazeta Wyborcza 1999.