Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RPefACdFrO2v41
Ilustracja przedstawia baner e‑materiału, na którym wyświetla się tytuł „Opis – różne typy i funkcje opisów”.

Opis – różne typy i funkcje opisów

Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.

Wstęp

Umiejętność opisywania przedmiotów, zjawisk, miejsc, dzieł sztuki i krajobrazów przydaje się w wielu sytuacjach życiowych. Głównym celem opisu jest oddziaływanie na wyobraźnię odbiorcy. Warto wykorzystać zmysł obserwacji, zwrócić uwagę na detale, dostrzegać podobieństwa i różnice. Odpowiedni dobór słownictwa spowoduje, że opis będzie plastyczny, warto zgromadzić przymiotniki, rzeczowniki, słownictwo określające relacje przestrzenne, porównania ubarwiające opis, metafory. W literaturze opis przedstawia składniki świata przedstawionego, tło zdarzeń, bohaterów, miejsce akcji.

Wyróżniamy opis realistyczny, naśladujący rzeczywistość, który jest rzeczowy i obiektywny, naukowy wymagający specjalistycznej wiedzy i fachowej terminologii oraz opis artystyczny nastawiony głównie na wywołanie wrażenia czy zademonstrowanie sprawności językowej.

R172OPkyHfHQz1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.
Nauczysz się

rozpoznasz różne typy opisów, w tym artystyczny i naukowy;

zgromadzisz i zastosujesz różne środki językowe w opisach;

scharakteryzujesz stosunek emocjonalny autora do opisywanego przedmiotu;

zastosujesz w opisie odpowiednią kompozycję i układ graficzny zgodny z wymogami tej formy gatunkowej;

zredagujesz opis przedmiotu.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Po zapoznaniu się z e‑materiałem uczeń:

  1. analizuje różne typy opisu: opis obiektywny, artystyczny i naukowy;

  2. zwraca uwagę na środki językowe używane w różnych typach opisu i ich funkcję;

  3. tworzy opis wybranego przedmiotu, stosując różne typy opisu;

  4. tworzy opisu wybranego przedmiotu.

m477c74c86e475711_1502093859156_0

OPIS - RÓŻNE TYPY I FUNKCJE OPISÓW – audiobook

Rozdziały:

  1. Tajemniczy ogród

  2. Pamiątka z wakacji

  3. Odgadnij, czym jestem

1
Notatka dla prowadzącego

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.

RGDRRyvh883Qr1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Przyjrzyj się dokładne ogrodowi, który znajduje się na grafice i zastanów się, jak został opisany w nagraniu. Czym różnią się poszczególne opisy?

R15KIWE2YwY9W1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wersja tekstowa z wyróżnieniem pojęć

Opis – różne typy i funkcje opisów

Rozdział 1 
Tajemniczy ogród

Treść nagrania stanowią trzy różne opisy ogrodu, który znajduje się na grafice wprowadzającej do audiobooka.
Opis pierwszy pochodzi z encyklopedii PWN, natomiast opisy drugi i trzeci są tekstami własnymi autorki.

Opis pierwszy: Ogrody barokowe – to kierunek w sztuce ogrodowej występujący w krajach europejskich w XVII i XVIII wieku, ukształtowany głównie we Francji. Ogród cechowała jedność kompozycyjna z architekturą pałacu stanowiącą jednocześnie dominantę całości układu przestrzennego. Rozległe układy obejmowały kolejno wzdłuż osi głównej: aleje dojazdowe, dziedziniec, pałac z oficynami, za pałacem – salon ogrodowy z parterem w szpalerachSzpalerszpalerach, aleje i gabinety ogrodowe. Występowało bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych, dążenie do monumentalizmu i wspaniałości; główne przykłady: Francja – Wersal, Niemcy – Herenhausen, Rosja – Peterhof, Austria – Schönbrunn, Polska – Wilanów.

Opis drugi: Fotografia przedstawia aleję utworzoną z różanych krzewów. Róże pną się po drewnianych stelażach, tworząc tunel kwiatów. Niski żywopłot z ciemnozielonego bukszpanu równo przyciętego, rosnącego po obu stronach alejki, prowadzi wąską, betonową ścieżką do dwóch rzędów szaro‑czarnych donic z białymi różami. Za nimi majaczy murek gęsto obrośnięty różanymi pędami. Można przypuszczać, że zdjęcie zrobiono około południa, późną wiosną, gdyż ciemno i jasnoróżowe kwiaty są bujne i rozwinięte. Słoneczny i piękny ogród zachęca do spacerów i odpoczynku na łonie natury.

Opis trzeci: I oto, mój Towarzyszu, twoim oczom ukazuje się aleja różowoamarantowego, rozkosznego tchnienia wiosny. Zapach tychże owoców nieokiełznanej matki natury przenosi cię w lata młodości, kiedy każda różana aleja wiodła cię do spełnienia marzeń, do cudownej, niczym nieskrępowanej zabawy. Lekkość i słodki zapach przypominających kiście winogron różanych kwiatów nad głową, a u kresu alei obietnica, że to nie koniec, ale dopiero początek podróży w głąb wyobraźni – widzisz kolejne kwiaty, tym razem białe, kojąco białe. W oddali już tylko zieleń, ten dar natury, który spowalnia oddech i pozwala wypocząć i zapomnieć. Ten ogród, mój Towarzyszu, to piękno w czystej postaci, niezwykła, pachnąca nieziemskimi perfumami, tajemnica…

Rozdział 2 
Pamiątka z wakacji

Tekst jest wypowiedzią osoby, która szczegółowo opisuje ważną dla siebie pamiątkę z wakacji.

Podczas wakacji zawsze lubiłam szperać po targach staroci. Pewnego dnia podczas pobytu w Turcji, trafiłam na targ odbywający się na rynku miasteczka. Było tam wszystko, od owoców i ryb, przez kosze i torebki, po starą biżuterię, zastawę i guziki. Zachwycona, nie zauważyłam, że spędziłam tam parę godzin.

I nagle zobaczyłam coś, co przykuło moją uwagę. Była niewielka, zrobiona ze srebra, kształtem przypominała egzotyczny kwiat. Na jej nierównej powierzchni czerwone i ciemnomalachitoweMalachitmalachitowe kamyki układały się w tajemniczy wzór. Mieniła się w słońcu wieloma barwami. Byłam zachwycona, zawsze marzyłam o takiej ozdobie. Przypominała mi moją babcię, która miała wiele takich błyskotek. Kiedy trzymałam ją w ręce, pomyślałam, że będzie wspaniałym wspomnieniem z wakacji. Po powrocie do hotelu, kiedy wyjęłam moje cudeńko z kieszeni, zauważyłam, że zapięcie jest nieco poluzowane, farba trochę obłazi i odpadły dwa kamyki, które okazały się szkiełkami. Srebrna ozdoba była marną, tombakową podróbką. Czar prysł, wściekła na siebie, że tak dałam się oszukać, poszłam szukać ukojenia w chłodnych falach morza.
Nie wyrzuciłam jednak „pamiątki z wakacji”, przypomina mi ona do dziś ten niefortunny zakup. Dzięki niej pamiętam, aby nie dać się zwieść pierwszemu wrażeniu i dokładniej sprawdzać, co się kupuje, zwłaszcza na egzotycznych straganach.

Rozdział 3 
Odgadnij, czym jestem

Nagranie zawiera 4 opisy.
Opis pierwszy pochodzi z noweli Kamizelka Bolesława Prusa.
Opis drugi pochodzi ze strony internetowej tech.wp.pl
Opis trzeci jest fragmentem powieści Czarodziejska góra Tomasza Manna.
Opis czwarty pochodzi z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.

Opis pierwszy
Oto ona. Przód spłowiały, a tył przetarty. Dużo plam, brak guzików, na brzegu dziurka, wypalona zapewne papierosem. Ale najciekawsze w niej są ściągacze. Ten, na którym znajduje się sprzączka, jest skrócony i przyszyty […] wcale nie po krawiecku, a ten drugi, prawie na całej długości, jest pokłuty zębami sprzączki.
Patrząc na to od razu domyślasz się, że właściciel odzienia zapewne co dzień chudnął i wreszcie dosięgnął do tego stopnia, na którym (…ona) przestaje być niezbędną, ale natomiast okazuje się bardzo potrzebnym zapięty pod szyję frak z magazynu pogrzebowego.

Opis drugi
Wyposażony został w 13‑megapikselowy aparat główny oraz 5‑megapikselową kamerę do wideorozmów i zdjęć typu selfie. Tylną kamerę chroni specjalne, utwardzone szkło typu Gorilla Glass, które zabezpiecza soczewkę przed rysami i kurzem. Aparat został wyposażony w matrycę typu CMOS, która umożliwia robienie zdjęć w 1,2 sekundy.

Opis trzeci
[…] zbudowanym w stylu północnego klasycyzmu z początkiem ubiegłego stulecia na wąskiej parceli, a położonym przy Esplanadzie i pomalowanym ponurą farbą. Drzwi wejściowe umieszczone były pośrodku parteru, wzniesione ponad powierzchnię ziemi o pięć schodków, i ozdobione po obu stronach pilastrami […] miał trzy piętra, a okna pierwszego sięgały aż do podłogi i zaopatrzone były w kraty z lanego żelaza. Tutaj znajdowały się wyłącznie pokoje recepcyjne, wraz z jasną jadalnią zdobną w sztukaterię; trzy okna tego pokoju, osłonięte ciemnoczerwonymi firankami, wychodziły na ogródek położony za nim; w jadalni tej dziadek i wnuk, co dzień o godzinie czwartej w ciągu osiemnastu miesięcy, we dwóch spożywali obiad; usługiwał im stary Fiete […].

Opis czwarty
[…] ten był nalany ode dna po brzegi
Piankami i cukrami białemi jak śniegi:
Udawał przewybornie krajobraz zimowy;
W środku czerniał ogromny bór konfiturowy:
Stronami domy, niby wioski i zaścianki,
Okryte zamiast śronu cukrowwemi pianki;
Na krawędziach naczynia, stoją dla ozdoby
Niewielkie, z porcelany wydęte osoby
W polskich strojach; jakoby aktory na scenie,
Zdawały się przedstawiać jakoweś zdarzenie
Gest ich sztucznie wydany, farby osobliwe,
Tylko głosu im braknie, zresztą gdyby żywe […].

Polecenie 1

Który opis z nagrania nr 1 podobał Ci się najbardziej i dlaczego?

RPcc8BmrwKtsD
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Co przywiozła z wakacji narratorka nagrania nr 2?

RjbEASZc0MP4a
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Co zostało opisane w poszczególnych częściach nagrania? Który z opisów budzi w Tobie największe emocje? Uzasadnij.

R1ASLnRGRHaGW
(Uzupełnij).
m477c74c86e475711_1536831654913_0
m477c74c86e475711_1502093867461_0

Podsumowanie

Dobry opis powinien być interesujący, niepowtarzalny, przykuwający uwagę.
Elementy opisu wykorzystywane są na każdym poziomie edukacji, stosowane w różnych tekstach, na przykład w charakterystyce, sprawozdaniu, recenzji.

Wyróżniamy opis postaci, przedmiotu, wnętrza, obrazu, sytuacji, dzieła malarskiego, krajobrazu.

Opis działa na wyobraźnię, więc zanim zabierzesz się do pisania, zgromadź różnorodne przymiotniki i przysłówki, które pomogą określić kolory, kształty, materiał, wielkość. Możesz wykorzystać porównania i metafory, które ubarwią twój opis. Wypisz synonimy, peryfrazy, wówczas unikniesz powtórzeń. Nie nadużywaj tych samych czasowników. Upewnij się, że twój opis jest kompletny i rzeczowy.

R1GkqPM5rYQbI1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.

PRACA DOMOWA

Praca domowa
Polecenie 4.1

Opisz dokładnie przedmiot, który jest dla Ciebie ważny. Pamiętaj o tym, aby Twój opis był szczegółowy i interesujący dla odbiorcy. 

RpQGikOlosJ8V
(Uzupełnij).
m477c74c86e475711_1503905579466_0

Ćwiczenia

Wskazówka

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu, skorzystaj z innej wersji zadania.

classicmobile
Ćwiczenie 1
RDjnbSTOEFmLt
Na ekranie wyświetla się w ramce Ćwiczenie 1. zatytułowane: „Analiza elementów opisów”. Poniżej znajduje się polecenie o treści: „Z podanego zbioru wyrazów i wyrażeń wybierz te, które mogą poprawnie uzupełnić schemat w ćwiczeniu. Zadanie dotyczy opisów z Nagrania 1”. Poniżej znajdują się duże białe pola i mniejsze kafelki, które należy przyporządkować do odpowiednich pól. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
j.polski_scen15_cw1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RaZ9kP0vrfwBn
Ćwiczenie 2
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania pierwszego. Ćwiczenie ma tytuł: „Analiza elementów opisów”. Polecenie brzmi: „Na podstawie nagrania pierwszego podane wyrazy i wyrażenia dopasuj do odpowiedniej kategorii”. Poniżej znajdują się trzydzieści trzy określenia. Obok każdego określenia zamieszczona jest rozwijana lista. Na liście należy zaznaczyć odpowiedź pasującą danemu określeniu. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
j.polski_scen15_cw1.1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 3
RrSh9uNYNjE3z
Na ekranie wyświetla się w ramce Ćwiczenie 2. zatytułowane: „Fotografie i ich opisy”. Poniżej znajduje się polecenie o treści: „Na podstawie fotografii z galerii (znajdującej się pod ćwiczeniem) ułóż elementy w kolejności, w której powinny pojawić się w opisie”. Poniżej znajdują się dwie kolumny z kafelkami, które należy tak przesunąć w górę lub w dół, aby do siebie pasowały. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
j.polski_scen15_cw2
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RWLbTJTqVCy2T
Ćwiczenie 4
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania drugiego. Ćwiczenie ma tytuł: „Fotografie i ich opisy”. Polecenie brzmi: „Na podstawie fotografii z galerii (znajdującej się nad ćwiczeniem) ułóż elementy w kolejności, w której powinny pojawić się w opisie”. Poniżej znajduje się trzynaście rozwijanych list. Nad każdą rozwijaną lista znajduje się informacja o przedmiocie i o elemencie opisu. Na liście należy zaznaczyć zdania pasujące w opisie danego przedmiotu i w poszczególnym fragmencie opisu. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
j.polski_scen15_cw2.1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 5
RM1hFnqPpuVx41
Na ekranie wyświetla się w ramce Ćwiczenie 3. zatytułowane: „Elementy opisu”. Poniżej znajduje się polecenie o treści: „Dopasuj określenia z opisów, które pojawiły się w nagraniach i w poprzednim ćwiczeniu do odpowiedniej kategorii”. Poniżej znajdują się duże białe pola i mniejsze kafelki, które należy przyporządkować do odpowiednich pól. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
R12W6R9i4sqUG1
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania trzeciego. Ćwiczenie ma tytuł: „Elementy opisu”. Polecenie brzmi: „Dopasuj określenia z opisów, które pojawiły się w nagraniach i w poprzednim ćwiczeniu do odpowiedniej kategorii”. Poniżej wymienione są dwadzieścia cztery określenia. Obok każdego określenia znajduje rozwijana lista. Na liście należy zaznaczyć kategorią pasującą do danego określenia. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m477c74c86e475711_1502358147126_0

Słowniczek

Amarant
Amarant

(łac. amarantus – niewiędnący) kolor różowoczerwony z odcieniem fioletowym.

Kobalt
Kobalt

(łac. cobaltum) pierwiastek chemiczny lub kolor ciemnoniebieski.

Malachit
Malachit

(gr. malache – malwa, malakos – miękki) kolor szmaragdowozielony lub minerał o tej barwie.

Ogród francuski
Ogród francuski

(fr.jardin à la française) styl projektowania ogrodów zapoczątkowany we Francji. Drzewom i krzewom nadawano geometryczne wzory, formowano i równo strzyżono. Aleje, szpalery, labirynty i punkty widokowe układały się ściśle symetrycznie, precyzyjnie wyznaczano ścieżki, przy których projektowano fontanny, umieszczano posągi i ławki.

Szpaler
Szpaler

(niem. spalier) dwa szeregi drzew lub krzewów tworzące aleję.

m477c74c86e475711_1522759004116_0

Powrót do e‑podręcznika

E‑podręcznik „Kultura odmienia”

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon

2.2.2.4. Opisywanie przedmiotów

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon/m/j0000007V7B1v50