opowiadać na jakich ideach i wartościach August budował fundamenty pryncypatu.
Participium futuri activi – imiesłów czasu przyszłego w stronie czynnej
Participium futuri activi oznacza czynność późniejszą, przyszłą. Tworzy się je od tematu czwartej formy podstawowej (supinum) przez zamianę -um na -ūrus, -ūra, -ūrum, np. scriptum → scriptūrus, scriptūra, scriptūrum.
Participium futuri activi wyraża zamiar, chęć, cel, przeznaczenie. Participium scriptūrus, scriptūra, scriptūrum możemy tłumaczyć na różne sposoby:
mając (-y, -a, -e) (zamiar) (na)pisać,
chcąc (-y, -a, -e) (na)pisać,
aby (na)pisać.
Participium futuri activi czasownika esse brzmi futurus, futura, futurum.
RBSJxIeZgqio2
Ćwiczenie 1
RCSFyNzGC28nw
Ćwiczenie 2
RRaW9UdGF3DN7
Ćwiczenie 3
RyYr6erRmnrAB
Ćwiczenie 4
Nowy porządek
Przyszły cesarz August urodził się w Rzymie 23 września 63 r. p.n.e. w roku konsulatu Cycerona. Jego ojciec nie zdążył rozpocząć starań o konsulat, zmarł, gdy mały Oktawiusz miał cztery lata, jednak zdążył wejść do senatu – jako pierwszy w rodzinie, był zatem homo novus. Matka przyszłego cesarza była spokrewniona z Pompejuszem i Cezarem. Młodość Oktawiusza upływała w czasie wojen domowych. Miał trzynaście lat, gdy Cezar przekroczył Rubikon, a osiemnaście – gdy został zamordowany w Idy Marcowe 44 r. p.n.e. Wcześniej Cezar pod wrażeniem zdolności i energii wnuka siostry adoptował go, nie miał zresztą naturalnego syna. Oktawiusz nosi odtąd nazwisko Caius Iulius Caesar Octavianus. Na wieść o śmierci przybranego ojca Oktawian postanawia pomścić go i utrzymać w mocy jego zarządzenia (Swetoniusz, Boski August 10).
Senat z Cyceronem na czele udzielił mu wsparcia, przyznał mu także urząd konsula – mimo bardzo młodego wieku. Jedną z ważniejszych decyzji Oktawiana było zawarcie układu z Markiem Antoniuszem i Markiem Lepidusem w 43 r. p.n.e. (II triumwirat). Oktawian i Antoniusz natychmiast rozprawili się z przeciwnikami politycznymi, ogłaszając listy proskrypcyjne, których ofiarą stał się m.in. Cyceron. Młody Oktawian okazał się niezwykle skuteczny, eliminując po kolei swoich wrogów, aż wreszcie porażka Antoniusza w bitwie pod Akcjum położy kres wojnom domowym.
RY9jbOJ95uifx1
Italia tych czasów tęskniła za pokojem. Od 100 lat przemoc jest obecna w polityce: bezpardonowe pozbywanie się przeciwników politycznych, spiski, proskrypcje, konfiskaty, prywatne armie, ubóstwo i niepokój to cechy charakterystyczne ostatniego stulecia republiki. Bitwa pod Akcjum zmieniła ten stan rzeczy głównie za sprawą zręcznej polityki Oktawiana. W 27 r. p.n.e. senat skłonił Oktawiana, by zachował dotychczasowe uprawnienia, a nawet nadał mu nowe. Uhonorował go także w sposób szczególny, nadając mu zaszczytny przydomek August i podkreślając cnoty Oktawiana: męstwo, sprawiedliwość, pobożność i łaskawość. Reakcją na długi okres chaosu jest zatem silnie scentralizowana polityka nowego władcy Rzymu. Nowy ustrój zachowa charakter republikański, ale pełnia władzy będzie spoczywać w rękach Oktawiana. August wysuwa kandydatury nowych urzędników, wybierają je zaś zgromadzenia. Senat zachowuje swoje kompetencje. August m.in. dowodzi armią, kontroluje prowincje graniczne oraz Egipt. Zakres władzy princepsa (taki tytuł Oktawian nosi od 29 r. p.n.e.) jest bardzo duży.
RQ68YQfcnOYYa1
Przywrócenie pokoju wewnętrznego i wizja nowego porządku mają poważne konsekwencje dla życia intelektualnego Rzymu, zwłaszcza dla poezji, dziejopisarstwa, architektury i sztuki. Polityka i sztuka będą teraz ściśle ze sobą splecione. Pochwała odrodzenia religii i moralności oznacza powrót do mores maiorum (obyczajów przodków), które w przeszłości stały się podwalinami wielkości Rzymu. W literaturze pojawiają się bohaterowie będący wzorami: fides – wierności, pietas – pobożności, iustitia – sprawiedliwości, clementia – łaskawości i concordia – zgoda. Nie byłoby to możliwe bez udziału wielkich poetów i prozaików: Wergiliusza, Horacego i Liwiusza. Liwiusz w każdej księdze dzieła Ab Urbe condita (Dzieje Rzymu od założenia Miasta) wyraża przekonanie o boskiej misji Rzymu, który został powołany do rządzenia światem. WergiliuszWergiliuszWergiliusz jest bardziej subtelny. Najważniejsze dla nowego porządku wartości chwali, tworząc niezwykłego bohatera – Eneasza, który stanie się wzorem człowieka, mężczyzny, męża, ojca i przywódcy.
RWevgmSZVH2wY1
Infinitivus futuri activi
Participium futuri activi łączymy ze słowem esse, by utworzyć infinitivus futuri activi (bezokolicznik czasu przyszłego w stronie czynnej) , np. futurus esse, futura esse, futurum esse (od czasownika esse), scripturus esse, scriptura esse, scripturum esse (od czasownika scribere).
Używając tego bezokolicznika w składni accusativus cum infinitivo, pamiętajmy, by imiesłów stawiać w akuzatiwie oraz uzgodnić jego rodzaj i liczbę, np.:
Poetam Musas invocaturum esse constat.
Poetas Musas invocaturos esse constat.
Cras amicam meam ad me venturam esse gaudeo.
Cras amicas meas ad me venturas esse gaudeo.
RMNC1KfGeHXL8
Ćwiczenie 5
Pax Augustae
RJBO8w5ar9O5v1
August w swojej polityce propagował ideologię pokoju (Pax Augustaa), czego dowodem jest wspaniały ołtarz wzniesiony w Rzymie na Polu Marsowym – Ara Pacis Augustae. Echo uroczystości, które odbyły się tam, gdy Oktawian wrócił po wojnach w Hiszpanii i Galii, oraz dążeń princepsa do zaprowadzenia pokoju znajdujemy w Eneidzie Wergiliusza:
… Wtedy ustaną wojny, szorstkie wieki zmiękną, gdy siwa Wierność, Westa i Kwirynus z bratem Remusem będą głosić prawa. Straszne żelazem i szczelną zaworą Wrota się Wojny zamkną…. (Eneida, I 398 i n.)
Uroczystości na Polu Marsowym odbyły się w 13 r. p.n.e. W uroczystej procesji wzięli udział August, jego rodzina, kapłani i senatorowie. Cztery lata później w miejscu drewnianego ołtarza stanęła wspaniała budowla z marmuru. Właściwy ołtarz – choć okazały – pozbawiony jest zdobień, uwagę oglądających musiały zaś przykuwać zewnętrzne dekoracje ścian budowli. W dolnej części Ara Pacis wiją się gałązki akantuAkantakantu będące symbolem trwałości Rzymu, w górnej widzimy uroczystą procesję – rodzinę cesarską, kapłanów i senatorów. Obok schodów prowadzących do środka po prawej i lewej stronie umieszczono cztery płaskorzeźby: małego Romulusa i Remusa wraz z wilczycą, Eneasza składającego ofiarę, boginię Romę oraz italską boginię Tellus – Ziemię.
Mitologia sąsiaduje tu z rzeczywistością, powaga uroczystości z poufałymi spojrzeniami członków rodziny Augusta, wzory greckie z italskimi. Ara Pacis to pomnik państwa, które powstało na wspaniałych fundamentach i którego wielkość właśnie wraca, tak jak odradza się płodność italskiej ziemi.
R18dZMAyMCy0c1
R1SiZZU8ZfIGa1
RsLVmIvY1V0q81
R1PDcpQ0bB6ik1
RWnwsJoP2sK4I1
R1THnQBUdwdr01
R1QrWNjhNe8tu1
RqK0N4lnW6yGM
Ćwiczenie 6
RAhvyBObD82F1
Ćwiczenie 7
R1VmtUMbeIgaU
Ćwiczenie 8
Polecenie 1
Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.
RHQqpvKoxRK7i1
Funus nobilissimi Romani
Nobilissimus vir Romanus de vita decesserat. Itaque vestibulum domus eius cupressis ornatum est. Mox propinqui et amici convenerunt nomen mortui ut mos erat, conclamaturi eique ultimum Ave atque vale! dicturi. Corpus toga praetexta vestitum in lecto funebri positum est. Caput mortui corona, quae ei in bello donata erat ob magnam virtutem, cinctum est. Propinqui corpus mortui quam plurimis hominibus ostentaturi et quam maxime celebraturi per septem dies expositum tenebant. Scimus propinquos octavo die funus facturos esse. Multi homines confluent, nam dies funeris iam antea per praeconem in Foro pronuntiata erat. Źródłom9fd03c224e1e5c33_0000000000011Źródło
S. Staszczyk, J. Daabowa, Z. Sabiłło, Lingua Latina, Warszawa 1959
m9fd03c224e1e5c33_0000000000012
Pogrzeb szlachetnie urodzonego Rzymianina Zmarł szlachetnie urodzony Rzymianin. Ozdobiono zatem przedsionek jego domu cyprysami. Niebawem zgromadzili się krewni i przyjaciele, aby zgodnie z obyczajem opłakiwać zmarłego i powiedzieć mu po raz ostatni: Witaj i żegnaj! Ciało odziane w togę bramowaną purpurą złożono na marach. Na głowę zmarłego nałożono wieniec, którym nagrodzono go za wielkie męstwo. Krewni trzymali ciało zmarłego wystawione przez siedem dni, aby jak najwięcej ludzi zobaczyło je i oddało mu cześć. Wiemy, że krewni ósmego dnia urządzą pogrzeb. Przybędzie nań wielu ludzi, bowiem dzień pogrzebu już wcześniej został ogłoszony przez herolda na forum.
Tłumaczenie: Autor opracowania
Słowniki
Słownik pojęć
Akant
Akant
roślina rosnąca dziko w strefie śródziemnomorskiej.
Akcjum
Akcjum
miejsce bitwy między Oktawianem i Antoniuszem oraz Kleopatrą (zach. wybrzeże Grecji).
Ara Pacis
Ara Pacis
Ołtarz Pokoju ukończony na Polu Marsowym w 9 r. p.n.e. Uroczystości w tym miejscu odbyły się w 13 r. p.n.e.
Carmen Saeculare
Carmen Saeculare
Pieśń stuletnia (Jubileuszowa) napisana przez Horacego na prośbę Augusta z okazji uroczystości rocznicowych założenia Rzymu.
Eneida
Eneida
epos narodowy Rzymian napisany przez Wergiliusza.
Horacy
Horacy
Kwintus Horacjusz Flakkus (65–8 p.n.e.), wspaniały liryk rzymski epoki Augusta, autor pieśni, epod, satyr, listów poetyckich.
Mauzoleum
Mauzoleum
grobowiec rodu Augusta wzniesiony na Polu Marsowym w Rzymie.
meander
meander
ornament geometryczny, ma postać ciągłej linii, łamanej pod kątem prostym.