Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RIfvHpfCL2Jph
Na zdjęciu bardzo wielu ludzi zebranych na jednym placu. Widać ich wszędzie, siedzą na ziemi jeden koło drugiego bardzo blisko. Można określić to jako “morze ludzkich głów”. Przed tymi ludźmi na scenie znajduje się kilkanaście osób w białych szatach, jedna z nich siedzi na środku na podwyższeniu. Temat lekcji: Po co muzyka?

Po co muzyka?

M-078-FOTO0
Źródło: online-skills.
1

Scenariusz dla nauczyciela:

R8zcJWPQs8rQa
Scenariusz zajęć do pobrania.

I.  Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):

a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności).

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

4) poznaje przykłady muzycznej twórczości ludowej, obrzędy, zwyczaje, tradycje swojego regionu

Nauczysz się

rozpoznawać słuchem muzykę ze względu na jej funkcje;

rozpoznawać słuchem muzykę religijną: kościoła rzymskokatolickiego, cerkwi prawosławnej, muzykę żydowską i muzułmańską;

rozpoznawać słuchem przykłady muzyki obrzędowej;

rozpoznawać słuchem przykłady muzyki rozrywkowej.

Rola muzyki w życiu człowieka

Czym właściwie jest muzyka? Postawione pytanie nie należy do łatwych. Odpowiedzi na nie od wieków poszukują filozofowie, muzykolodzy, naukowcy, gdyż jest ona fenomenem. Muzyka daje nam możliwość obcowania ze sztuką uniwersalną – jako obecna na każdym kontynencie, wszędzie tam, gdzie są ludzie. Bo istnieje tam, gdzie jest człowiek. Muzyka silnie łączy ludzi z otaczającą ich rzeczywistością. To więź ze światem zewnętrznym, kulturą, środowiskiem. Ona zbliża ludzi. Ale jej działanie nie ogranicza się jedynie do tego, co „na zewnątrz”. Ona łączy nas z naszym światem wewnętrznym, emocjami, doświadczeniami, wspomnieniami. Ma przy tym niezwykłą moc – może odprężać lub dawać energię, zmieniać nastawienie i emocje, stymulować rozwój poznawczy, pobudzać wyobraźnię, dawać siłę do walki, wspierać duchowo. Działa na emocje, ciało i umysł.

Źródło: red. Krzysztof Stachyra, Podstawy muzykoterapii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2012

Polecenie 1
Zastanów się, jaką rolę pełni muzyka w życiu ludzi. Opowiedz o swoich przemyśleniach.
Zastanów się, jaką rolę pełni muzyka w życiu ludzi. Opowiedz o swoich przemyśleniach.

Funkcje muzyki

Muzyka w dawnych czasach pełniła wiele funkcji praktycznych. W przypadku ludów prymitywnych ściśle wiązała się z codziennym życiem: obrzędami, polowaniem, religijnym kultem. Swój użytkowy charakter w różnym stopniu muzyka zachowała do obecnych czasów. Do najbardziej powszechnych funkcji muzyki zaliczamy: funkcję estetyczna, funkcję emocjonalną w tym terapeutyczną, funkcję integracyjną, funkcję poznawczą, funkcję wychowawczą, funkcję komunikacyjną, funkcję religijną, funkcję obrzędową, funkcję rozrywkową i inne. Na dzisiejszej lekcji poznasz przykłady muzyczne wybranych funkcji muzyki.

Muzyka religijna

Jest to muzyka, która jest związana z obrzędami religijnymi. W każdej religii muzyka ta posiada charakterystyczne cechy, dzięki którym bez trudu możemy rozpoznać, z jakiego kręgu kulturowego pochodzi. Wysłuchaj kilku przykładów rożnej muzyki religijnej. Przyjrzyj się również świątyniom kultu religijnego.

Muzyka kościoła rzymskokatolickiego. Kościół katolicki jest największą chrześcijańską wspólnotą wyznaniową, obok cerkwi prawosławnej i kościołów protestanckich. Głową kościoła rzymskokatolickiego jest biskup Rzymu, czyli papież. Jednogłosowe śpiewy liturgiczne kościoła rzymskokatolickiego to chorał gregoriański, który wykonywany jest a cappella.

R1XbzPdYgbp6Y
RKPHOLmnXHKZB
R4ZZUV160o6tT
Ilustracja przedstawia kościół NMP w Inowrocławiu. Kościół w stylu romańskim wybudowano w XII wieku. Budynek wybudowany jest z granitowych ciosów, a wieże z cegły. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawia się napis: Muzyka kościoła rzymskokatolickiego - Sekwencja Dies irae, wykonawcy: Chór męski Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu chorał gregoriański w wykonaniu grupy mężczyzn. Śpiew jest jednogłosowy, po łacinie, a cappella (bez akompaniamentu). Muzyka jest spokojna, natchniona.

Muzyka prawosławna. Prawosławni oraz grekokatolicy wierzą, że cerkiew jest miejscem szczególnego przebywania samego Boga. Wierni w cerkwi oddzieleni są od ołtarza ikonostasem, czyli ścianą ozdobioną ikonami.

Rhy4rS6dIjh0K
RjiVItf33upk8
Rod8BMl0mSRfA
Ilustracja przedstawia cerkiew Wasyla Błogosławionego w Moskwie. Widoczna jest wielobarwna budowla, która składa się na osiem mniejszych, oddzielnych cerkwi. Obiekt zwieńczają charakterystyczne „cebulowe” kopuły. Wszystkie cerkwie połączone są wspólną podstawą. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Ojcze nasz w języku bułgarskim, wykonawca dr Emilian Stankov i chór cerkwi prawosławnej Świętej Trójcy, Płowidiw dyrygent Vesela Geleva oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu chór mieszany i solista mężczyzna wykonuje modlitwę. Mężczyzna śpiewa słowa “Ojcze Nasz” a chór realizuje wielogłosowy, harmoniczny akompaniament. Muzyka jest natchniona, spokojna, modlitewna.

Muzyka żydowska. Synagoga jest miejscem modlitw i nabożeństw, a także miejscem studiowania Tory i Talmudu, salą zebrań, a także siedzibą gminy żydowskiej. Gminie żydowskiej przewodniczy rabin. Synagogi nie odbiegały charakterem od architektury miejscowości, w których były budowane. Osoba przewodząca śpiewem w synagodze to kantor.

R1X5EDPox5y3L
R1JAcACBt4st1
Synagoga w Tykocinie, mowimyjak.smcloud.net, CC BY 3.0
Rgbdh08xCFip3
Na ilustracji wielka synagoga we Włodawie. Na zdjęciu duży klasycystyczny budynek, pokryty miedzianym, zielonym dachem, z wysokimi oknami. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Muzyka żydowska - Pieśń żydowska wykonawca: Pojln Klezmer Quartett, Darek Wójcik oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu mężczyźni śpiewają a cappella smutny, lamentacyjny utwór. Rozpoczyna solista, odpowiada mu wielogłosowy chór.

Muzyka muzułmańska. Muzułmanie oddają cześć Bogu w MeczetachMeczetMeczetach. Obecnie większość meczetów posiada minarety, czyli smukłe wieże, z których muezinMuezinmuezin nawołuje wiernych na modlitwę. Meczety wykorzystywane są także jako ośrodki edukacyjne oraz miejsca spotkań.

R1GmNaw7THQLW
RWAD6s5s5y1Mt
Meczet Badshahi w Pakistanie, scholaris.pl, CC BY 3.0
R18DSW2KajQIB
Ilustracja przedstawia meczet Al.- Aqsa. Budynek jest jednopiętrowy, pokryty kopułą, na szczycie kopuły umieszczony jest półksiężyc. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Muzyka muzułmańska - Wspaniały Adhan oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu jeden mężczyzna śpiewa rytmiczną pieśń a cappella.
RcPqRvIoIjDAa
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie: Kto przewodzi śpiewowi w synagodze?
RG55I1j0PaG6a
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie: Kim jest muezin?
RjONmrWCqg3dy
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytania: Kto wykonywał chorał gregoriański? Czy w chorale gregoriańskim wykorzystuje się instrumenty? W jakim języku wykonuje się chorał gregoriański?
RfrMNgwHn29fC
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie: Czy muzyka wykonywana w cerkwi była jednogłosowa czy wielogłosowa?

Muzyka obrzędowa

Muzyka obrzędowa występuje we wszystkich kulturach i jest blisko związana z muzyką religijną. Jest także ściśle związana z obrzędami wynikającymi z kalendarza agrarnegoAgrarnyagrarnego, np.: dożynki; z obrzędami rodzinnymi, np.: oczepiny podczas wesela; świętami religijnymi np.: śpiewanie kolęd podczas Świat Bożego Narodzenia, ale też chodzenie z kolędą.  Obrzędowość to przymiot kultury ludowej i folkloru, zakorzeniona w tradycji, współcześnie zanika w coraz większym stopniu. Obecnie grupy folkowe często starają się kultywować tradycję muzyczną. Posłuchaj przykładów muzyki obrzędowej opracowanej artystycznie.

Dożynki. Jest to święto plonów, połączone z obrzędami dziękczynnymi za pomyślne zbiory podczas żniw i innych prac polowych. Dawniej podczas dożynek przynoszono gospodarzowi do domu wieniec z pola, pleciony ze zbóż, obecnie wieńce prezentuje się podczas ogólnej uroczystości dożynkowej. Święto to było praktykowane przez Słowian i wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich.

R489ogAtjAomw
R12xALOcW1uN1

Sobótka to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca, obchodzone w czasie najkrótszej nocy w roku. Jest to słowiańskie święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości. Obrzędy miały zapewnić urodzaj i zdrowie. W czasie sobótki popularne było palenie ognisk, śpiewy i tańce, wróżby oraz puszczanie przez dziewczęta - w nurt rzeki - wianków z zapalonymi świecami.

R4vpAfongVFT5
Polecenie 2
Odpowiedz na pytanie: Jakie zabawy i obrzędy towarzyszyły w tradycji słowiańskiej nocy sobótkowej?
Odpowiedz na pytanie: Jakie zabawy i obrzędy towarzyszyły w tradycji słowiańskiej nocy sobótkowej?
R4YjPt0VMJUcA
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).

Przeczytaj uważnie tekst o obrzędzie weselnym i wysłuchaj pieśni śratalnej. Pieśni śratalne należą do najstarszych  w polskim folklorze.

Pieśń weselna z Woli Sobieskiej k/Lublina. Słowo „śratać” ma skomplikowaną etymologię. W językach słowiańskich oscyluje ono wokół znaczenia witać, spotykać, ale lokalnie rozumiane jest jako żegnać. Być może dlatego, że pieśni śratalne śpiewano do błogosławieństwa młodych przez rodziców. W tym momencie obrzędu powitanie i pożegnanie mieszają się ze sobą i przeciwstawność znaczenia tych słów jest, w pewnym sensie, pozorna. Być może witać, żegnać i błogosławić oznacza tu po prostu jedno – akceptować. Pieśni śratalne należą do najstarszych w polskim folklorze. Refren łado, łado bywa traktowany jako relikt pogańskiego zawołania bożka Łado. Wstęp do piosenki pochodzi ze wsi z Gaju Starego (lubelskie), a oparty na sylabach wstęp jest rozwinięciem sutartiny, archaicznej litewskiej formy wokalnej.

Źródło: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Piesni_sratalne

RrZlABs6Kir8S
Polecenie 3
Opowiedz, co wiesz o tradycyjnych polskich obrzędach weselnych.
Opowiedz, co wiesz o tradycyjnych polskich obrzędach weselnych.
R1YVVARINtgdO
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).

Jeżeli chcesz poznać więcej obrzędów praktykowanych przez naszych przodków, sięgnij do dzieł Oskara Kolberga – największego polskiego etnografa.

Muzyka rozrywkowa

Muzyka rozrywkowa określana jest również jako muzyka popularna, a nawet muzyka lekka. W szerokim znaczeniu jest to każdy rodzaj muzyki, który nie jest muzyką poważną lub folklorem.

Muzyka rozrywkowa jest obecnie pojmowana w bardzo szerokim kontekście. Najogólniej można ją określić jako taką, która ma dostarczać rozrywki dla szerokich kręgów społecznych. Swoim zakresem obejmuje wiele gatunków, m.in.: piosenkę, operetkę, musical, rewię, muzykę filmową, muzykę taneczną, a nawet muzykę emitowaną w miejscach publicznych takich, jak np. markety. Na przeciwległym biegunie w muzyce rozrywkowej cytowane są również motywy muzyki poważnej. Tak więc zakres muzyki rozrywkowej obecnie jest nieograniczony.

Z muzyką rozrywkową powiązana jest moda na tańce. Najliczniejszą grupą odbiorców muzyki rozrywkowej jest - młodzież.

R5myEkFByKFlR
RpamAD2cdC4bB
Polecenie 4
Wymień kilka tytułów znanych Ci musicali.
Wymień kilka tytułów znanych Ci musicali.

Zwróć uwagę na poniższe fotografie przedstawiające dwa festiwale muzyczne. Pierwsza z nich odnosi się do popularnego festiwalu muzycznego, który odbywa się w budynku Opery Leśnej w Sopocie. Druga fotografia odnosi się do innego, bardzo popularnego festiwalu, jakim był amerykański Woodstock festiwal, który odbył się w 1969 roku w mieście Bethel w stanie Nowy Jork. Obie te fotografie mają ukazać różnie pomiędzy tymi muzycznymi imprezami. Ten w Sopocie odbywa się co rok i odnosi się do współczesnej muzyki popularnej i prezentuje artystów, odnoszących sukcesy na przełomie ostatnich lat. Festiwal Woodstock odbył się tylko raz, bo w 1969 roku i prezentował takie gatunki muzyczne, jak: rock, blues, folk, country. Motywem przewodnim było hasło: Pokój, miłość, szczęście.

R7qqseAPQ7ild
Top of the Top Festival Sopot, d-pt.ppstatic.pl, CC BY 3.0
RGQSNXWA8D9WN
RvtcRaxSMbTOc
Biało-czarna grafika przedstawiająca tańczącą parę. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawia się napis Chubby Checker “Let’s Twist Again” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór rozpoczyna się rytmiczną grą perkusji, a wokalista zaprasza do tańca. Utwór jest dynamiczny, szybki, śpiewa mężczyzna, towarzyszą mu chórki. Po pierwszej zwrotce solówkę gra saksofon, po niej wokalista prowadzi dialog z publicznością, a następnie śpiewa drugą zwrotkę.
Ćwiczenie 5
R1T7H9XiChAuF
Opowiedz, czym różni się muzyka klasyczna od muzyki rozrywkowej?

Walory terapeutyczne i edukacyjne muzyki

Muzyka uważana jest przez wielu za największą ze sztuk, zdolną do wzbudzania najpiękniejszych i najgłębszych uczuć. Nauka udowodniła, że muzyka ma działanie terapeutyczne. Oto kilka powodów, dla których warto słuchać muzyki: pomaga lepiej spać, zwalcza stres, łagodzi ból, pomaga pacjentom w szybszym powrocie do zdrowia, zwalcza niepokój, zwalcza smutek. Muzykoterapia jest dziś najbardziej rozpowszechnionym na świecie sposobem wykorzystywania leczniczych walorów sztuki.

W aspekcie edukacyjnym i wychowawczym muzyka stymuluje wielostronny, harmonijny i całościowy rozwój człowieka, rozwija inteligencję, wspomaga nauczanie matematyki, sprzyja uprawianiu sportu, rozwija wyobraźnię i kreatywność, wpływa na kształtowanie osobowości i rozwój emocjonalny.

Zastanów się, jakiej muzyki słuchasz i w jakim kierunku kształtuje ona Twój rozwój?

RnmeondHUetuD
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytania: 1. Jak nazywa się przedstawienie teatralne lub film, złożone z partii mówionych, śpiewanych i tanecznych? 2. Jak nazywa się osoba, która wzywa do minaretu wiernych na modlitwę? 3. Jak nazywał się polski etnograf i folklorysta? 4. Jak nazywa się święto ludowe obchodzone w czasie letniego przesilenia słońca? 5. Jak nazywa się żydowski dom modlitwy? 6. Jak nazywa się tradycyjna uroczystość z okazji zakończenia zbioru zbóż?

Podsumowanie

Muzyka jest sztuką nierozerwalnie związana z człowiekiem, towarzyszy mu przez całe życie. Jest językiem uniwersalnym, wpływa na nasze emocje. Jest wyjątkową formą ekspresji i komunikacji, ponieważ bez względu na narodowość czy język odbiorcy jest przez niego rozumiana. Jednocześnie trudną ją opisać słowami, ponieważ dociera bezpośrednio do naszych emocji i ciężko jest wyrazić to, czego doświadczamy podczas jej słuchania. Uniwersalność muzyki wyraża się również tym, że na całym świecie, w każdej kulturze spełnia te same funkcje.

Przed Tobą kilka zadań, które sprawdzą wiedzę z dzisiejszej lekcji.

RuzIIntj5WFA8
Ćwiczenie 7
Do podanych opisów funkcji muzyki dopasuj nazwy. Opis funkcji: Muzyka związana z obrzędami religijnymi. Możliwe odpowiedzi: 1. Funkcja edukacyjna, 2. Funkcja religijna, 3. Funkcja rozrywkowa, 4. Funkcja terapeutyczna, 5. Funkcja obrzędowa. Opis funkcji: Muzyka ta jest związana z obrzędami wynikającymi z kalendarza agrarnego, z obrzędami rodzinnymi, ze świętami religijnymi. Możliwe odpowiedzi: 1. Funkcja edukacyjna, 2. Funkcja religijna, 3. Funkcja rozrywkowa, 4. Funkcja terapeutyczna, 5. Funkcja obrzędowa. Opis funkcji: Muzyka ta ma zapewniać rozrywkę szerokim warstwom społecznym. Możliwe odpowiedzi: 1. Funkcja edukacyjna, 2. Funkcja religijna, 3. Funkcja rozrywkowa, 4. Funkcja terapeutyczna, 5. Funkcja obrzędowa. Opis funkcji: Muzyka ta ma zwalczać stres, łagodzić ból, pomagać w szybszym powrocie do zdrowia. Możliwe odpowiedzi: 1. Funkcja edukacyjna, 2. Funkcja religijna, 3. Funkcja rozrywkowa, 4. Funkcja terapeutyczna, 5. Funkcja obrzędowa. Opis funkcji: Muzyka ta ma rozwijać wyobraźnię i kreatywność. Możliwe odpowiedzi: 1. Funkcja edukacyjna, 2. Funkcja religijna, 3. Funkcja rozrywkowa, 4. Funkcja terapeutyczna, 5. Funkcja obrzędowa
RaGGbVmoOzfEl
Ćwiczenie 8
Odpowiedz na pytanie: Jaką funkcję muzyki wykorzystuje się w muzykoterapii?

Praca domowa

Ćwiczenie 9

Wysłuchaj uważnie opracowaną przez muzyków z Grupy MoCarta serenadę na orkiestrę smyczkową G‑dur nr 13 KV 525 W. A. Mozarta, znaną jako „Eine kleine Nachtmusik”. Mozart to muzyczny geniusz z epoki klasycyzmu. Jego muzyka zaliczana jest do muzyki poważnej. Zastanów się, czy to wykonanie zakwalifikujesz do muzyki poważnej, czy rozrywkowej.

RGbIasp0AUWDV
Na zdjęciu muzycy i jednocześnie komicy z grupy MoCarta. Zespół ten zajmuje się wykonywaniem muzyki klasycznej (i nie tylko) w zaskakujących i zabawnych aranżacjach. Muzycy na zdjęciu ubrani są w czarne koncertowe fraki, na białych koszulach, mają białe muchy, wyglądają bardzo elegancko. W rękach mają instrumenty: 2 skrzypiec, altówkę i wiolonczelę. Twarze skrzypków są bardzo radosne, altowiolista robi zadziorną minę i wskazuje coś palcem, wiolonczelista jest zasępiony. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Grupa MoCarta oraz będzie możliwe odtworzenie muzyki. Nagranie rozpoczyna się jak klasyczny utwór Mozarta „Eine kleine Nachtmusik”, które za chwilę zostaje przearanżowane na muzykę w stylu western, na chwilę powraca klasyczny utwór i za chwilę jeden z muzyków zaczyna jodłować (śpiewać w charakterystycznym dla mieszkańców Tyrolu stylu), rolę łącznika pełni fragment „Eine kleine Nachtmusik", by za chwilę zabrzmiała jego przeróbka na muzykę żydowską. I znów fragment „Eine kleine Nachtmusik", które dosłownie w ciągu paru taktów staje się muzyką flamenco… Cały utwór to rodzaj muzycznego żartu, typowego dla grupy MoCarta.
RX6yaPTJyg01D
Zapoznaj się z informacjami na temat wykonania utworu "Eine Kleine Welt Musik" zespołu Grupa MoCarta i zdecyduj czy według Ciebie taka muzyka jest muzyką poważną czy muzyką rozrywkową.

Słownik pojęć

A Cappella
A Cappella

śpiew bez akompaniamentu instrumentów, rodzaj muzyki przeznaczonej do wykonania wyłącznie chórowego;

Agrarny
Agrarny

inaczej: rolniczy

Chorał gregoriański
Chorał gregoriański

chorał rzymski, jednogłosowe śpiewy liturgiczne kościoła rzymskokatolickiego, ukształtowane na początku VIII w., a przekazane w rękopisach z IX w.;

Dożynki
Dożynki

okrężne, wieńcowiny, uroczyste, obrzędowe zakończenie zbioru plonów lub ścięcie ostatnich kłosów.

Etnografia
Etnografia

nauka opisująca tradycyjną kulturę różnych ludów.

Folklor
Folklor

[ang. folk‑lore ‘wiedza ludu’], synkretyczna, wieloskładnikowa forma ludowej kultury symboliczno‑artystycznej. Ludowa twórczość artystyczna, cechy charakterystyczne dla jakiegoś środowiska, miejsca.

Kolberg Oskar Henryk
Kolberg Oskar Henryk

ur. 22 II 1814, Przysucha, zm. 3 VI 1890, Kraków, syn Juliusza Krzysztofa, folklorysta, etnograf, muzyk i kompozytor.

Meczet
Meczet

świątynia muzułmańska, w której odmawia się modlitwy; służy także jako miejsce narad, zebrań, nauczania i sądów.

Muezin
Muezin

w islamie: osoba wzywająca z minaretu wszystkich wiernych pięć razy dziennie na modlitwę.

Musical
Musical

przedstawienie teatralne lub film, złożone z partii mówionych, śpiewanych i tanecznych.

Muzyka filmowa
Muzyka filmowa

jeden z głównych składników dzieła filmowego, niekiedy też funkcjonujący samodzielnie.

Muzyka poważna
Muzyka poważna

muzyka wywodząca się z tradycji klasycznych.

Muzyka taneczna
Muzyka taneczna

muzyka towarzysząca tańcowi lub oparta na rytmach tanecznych, muzyka do słuchania.

Muzyka rozrywkowa
Muzyka rozrywkowa

muzyka popularna, muzyka lekka, w dzisiejszym rozumieniu — muzyka obejmująca gatunki, które charakteryzują się łatwością w odbiorze (mają tym samym możność szybkiego rozpowszechniania się) i stanowią formę rozrywki dla szerokich kręgów społecznych, a pod względem komercyjnym — dobrze sprzedający się towar, dzięki swemu masowemu odbiorowi.

Muzykolog
Muzykolog

specjalista w dziedzinie muzykologii. Muzykolog bada historię muzyki, systematyzuje, uogólnia, porządkuje.

Muzykoterapia
Muzykoterapia

[gr.], dział psychoterapii, stosujący odpowiednio dobraną muzykę w leczeniu zaburzeń psychicznych.

Obrzęd
Obrzęd

utrwalone w tradycji, często określone przepisami, czynności i praktyki o znaczeniu symbolicznym, towarzyszące jakiejś uroczystości.

Oczepiny
Oczepiny

czepiny, u ludów słowiańskich zwyczaj wprowadzania panny młodej do grona mężatek; odbywał się zwykle w drugim dniu wesela, po pokładzinach; ludowy zwyczaj weselny polegający na zdjęciu pannie młodej wianka i nałożeniu czepca na znak przyjęcia przez nią obowiązków mężatki i gospodyni.

Operetka
Operetka

[wł. operetta ‘mała opera’], gatunek teatralno‑muzyczno‑taneczny, powstały w XIX w. we Francji.

Piosenka
Piosenka

krótki i prosty utwór muzyczny z tekstem, przeznaczony do śpiewania; też: sama melodia, albo słowa takiego utworu

Rabin
Rabin

rabi, rabbi [hebr. rabbî < aram. rabbunî ‘mój pan’, ‘mój nauczyciel’ od ra ‘wielki’, ‘pan’, ‘przełożony’], w judaizmie osoba, która zdobyła w jesziwie wykształcenie w dziedzinie znajomości Tory i Talmudu i ma kwalifikacje (potwierdzone obrzędem wyświęcenia — smicha) do religijnego i duchowego przewodzenia lokalnej społeczności żydowskiej lub kongregacji.

Rewia
Rewia

widowisko rozrywkowe o bogatej oprawie scenicznej, złożone z krótkich scenek, piosenek i tańców; też: instytucja zajmująca się organizowaniem takich widowisk.

Sobótka
Sobótka

rozpowszechniona nazwa zwyczajów i obrzędów najczęściej związanych z letnim przesileniem Słońca, praktykowanych w tzw. noc świętojańską (z 23 na 24 VI), a także w okresie Zielonych Świąt.

Synagoga
Synagoga

[gr. synagōgḗ ‘zebranie’, ‘zgromadzenie’], bóżnica, hebr. bet ha‑kneset [‘dom zgromadzeń’], ośrodek życia religijnego i społecznego Żydów [‘dom zgromadzenia’], miejsce modlitw, studiowania Tory, nauczania.

Terapeutyczna muzyka
Terapeutyczna muzyka

lecznicza, spełniająca taką samą rolę jak terapia.

Woodstock
Woodstock

farma w Bethel koło Nowego Jorku, gdzie 15–17 VIII 1969 odbywał się festiwal muzyki rockowej.

Definicje słownikowe opracowano na podstawie:

https://encyklopedia.pwn.pl/

Biblioteka muzyczna

R4ZZUV160o6tT
Ilustracja przedstawia kościół NMP w Inowrocławiu. Kościół w stylu romańskim wybudowano w XII wieku. Budynek wybudowany jest z granitowych ciosów, a wieże z cegły. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawia się napis: Muzyka kościoła rzymskokatolickiego - Sekwencja Dies irae, wykonawcy: Chór męski Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu chorał gregoriański w wykonaniu grupy mężczyzn. Śpiew jest jednogłosowy, po łacinie, a cappella (bez akompaniamentu). Muzyka jest spokojna, natchniona.
Rod8BMl0mSRfA
Ilustracja przedstawia cerkiew Wasyla Błogosławionego w Moskwie. Widoczna jest wielobarwna budowla, która składa się na osiem mniejszych, oddzielnych cerkwi. Obiekt zwieńczają charakterystyczne „cebulowe” kopuły. Wszystkie cerkwie połączone są wspólną podstawą. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Ojcze nasz w języku bułgarskim, wykonawca dr Emilian Stankov i chór cerkwi prawosławnej Świętej Trójcy, Płowidiw dyrygent Vesela Geleva oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu chór mieszany i solista mężczyzna wykonuje modlitwę. Mężczyzna śpiewa słowa “Ojcze Nasz” a chór realizuje wielogłosowy, harmoniczny akompaniament. Muzyka jest natchniona, spokojna, modlitewna.
Rgbdh08xCFip3
Na ilustracji wielka synagoga we Włodawie. Na zdjęciu duży klasycystyczny budynek, pokryty miedzianym, zielonym dachem, z wysokimi oknami. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Muzyka żydowska - Pieśń żydowska wykonawca: Pojln Klezmer Quartett, Darek Wójcik oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu mężczyźni śpiewają a cappella smutny, lamentacyjny utwór. Rozpoczyna solista, odpowiada mu wielogłosowy chór.
R18DSW2KajQIB
Ilustracja przedstawia meczet Al.- Aqsa. Budynek jest jednopiętrowy, pokryty kopułą, na szczycie kopuły umieszczony jest półksiężyc. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Muzyka muzułmańska - Wspaniały Adhan oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu jeden mężczyzna śpiewa rytmiczną pieśń a cappella.
R1IeehyyMIyEB
Obraz „Noc w Ivan-Kupala”, autorstwa Kławdiaj Lebiediewa. Dzieło ukazuje zabawy i obrzędy kupalne. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Orkiestra św. Mikołaja oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wesoły, rytmiczny, folkowy utwór. Rozpoczyna się rytmicznym śpiewem powtarzanej frazy słów „Koło Jana”. Później chór dzieli się na dwie grupy: mężczyźni śpiewają nadal tekst „Koło Jana”, kobiety śpiewają więcej tekstu o obchodach nocy Sobótkowej, o tym co robiły dziewczęta w noc sobótkową.
RsKtTW5Fekmeg
Ilustracja interaktywna przedstawia kapelę weselną z lat 70 XX wieku. Na wozie ciągniętym przez konia jedzie 7 mężczyzn: jeden ma będen ze stalką, drugi harmonię, trzeci skrzypce. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis: Orkiestra św. Mikołaja oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu folkowa piosenka. Utwór rozpoczyna się szybkim wstępem, śpiewanym przez mężczyznę i kobietę. Po nim następuję fragment instrumentalny i improwizacja wokalna. Ostatnia część to modlitwa, błogosławieństwo rodziców.
R9l1g1jTeHBg3
Na zdjęciu aktor Zack Efron. Mężczyzna ma uniesioną do góry prawą rękę, ubrany jest w czarną koszulkę i czarne spodnie. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, wyświetla się napis: High School Musical 2, „Bet On It”, wykonawca: Troy, Gabriella, The Cast of „High School Musical” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu piosenka wykonywana przez grupę młodzieży. Jest bardzo rytmiczna, dość hałaśliwa, ważną rolę odgrywa sekcja instrumentów dętych blaszanych.
RvtcRaxSMbTOc
Biało-czarna grafika przedstawiająca tańczącą parę. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawia się napis Chubby Checker “Let’s Twist Again” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór rozpoczyna się rytmiczną grą perkusji, a wokalista zaprasza do tańca. Utwór jest dynamiczny, szybki, śpiewa mężczyzna, towarzyszą mu chórki. Po pierwszej zwrotce solówkę gra saksofon, po niej wokalista prowadzi dialog z publicznością, a następnie śpiewa drugą zwrotkę.
RGbIasp0AUWDV
Na zdjęciu muzycy i jednocześnie komicy z grupy MoCarta. Zespół ten zajmuje się wykonywaniem muzyki klasycznej (i nie tylko) w zaskakujących i zabawnych aranżacjach. Muzycy na zdjęciu ubrani są w czarne koncertowe fraki, na białych koszulach, mają białe muchy, wyglądają bardzo elegancko. W rękach mają instrumenty: 2 skrzypiec, altówkę i wiolonczelę. Twarze skrzypków są bardzo radosne, altowiolista robi zadziorną minę i wskazuje coś palcem, wiolonczelista jest zasępiony. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Grupa MoCarta oraz będzie możliwe odtworzenie muzyki. Nagranie rozpoczyna się jak klasyczny utwór Mozarta „Eine kleine Nachtmusik”, które za chwilę zostaje przearanżowane na muzykę w stylu western, na chwilę powraca klasyczny utwór i za chwilę jeden z muzyków zaczyna jodłować (śpiewać w charakterystycznym dla mieszkańców Tyrolu stylu), rolę łącznika pełni fragment „Eine kleine Nachtmusik", by za chwilę zabrzmiała jego przeróbka na muzykę żydowską. I znów fragment „Eine kleine Nachtmusik", które dosłownie w ciągu paru taktów staje się muzyką flamenco… Cały utwór to rodzaj muzycznego żartu, typowego dla grupy MoCarta.

Bibliografia

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Barbara Ogrodowska, Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Muza, Warszawa 2007

Wacław Panek, Encyklopedia muzyki rozrywkowej, Świat książki, Warszawa 2000

Bogusław Schäffer, Mały informator muzyki XX wieku, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1975

red. Krzysztof Stachyra, Podstawy muzykoterapii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2012

Przemysław Wiśniewski, Zagadnienia wykonawcze wybranych ozdobników w muzyce od XVI wieku do połowy osiemnastego stulecia na podstawie źródeł teoretycznych z epoki, Łódź 2013

Katarzyna Wyrzykowska, Od kontestacji do estetyzacji życia codziennego. Kilka uwag o znaczeniu i funkcji muzyki w życiu młodzieży., Polska Akademia Nauk, 2015