Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Trybunał Konstytucyjny
Podstawową funkcją Trybunału Konstytucyjnego (TK) jest orzekanie o konstytucyjności i legalności prawa, rozstrzyganie, czy normy prawne są zgodne z konstytucją. Nie sprawuje on wymiaru sprawiedliwości. Jest organem niezależnym od władzy ustawodawczej i wykonawczej, a w ramach władzy sądowniczej zajmuje pozycję odrębną zarówno wobec Trybunału Stanu, jak i sądów.
Kompetencje i przedmiot kontroli
Kompetencja TK | Zakres merytoryczny i faza kontroli | Podmiot uprawniony do wszczęcia kontroli przed TK |
|---|---|---|
badanie zgodności: | • pełny zakres | • Prezydent RP |
badanie zgodności: | • pełny zakres • kontrola następcza (akty opublikowane) | • Prezydent RP |
• w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów | • Krajowa Rada Sądownictwa w zakresie, o jakim mowa w art. 186 ust. 2 | |
• gdy akt normatywny dotyczy | • organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego | |
• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa | • pełny zakres | • każda z wymienionych zainteresowanych stron (np. Prezydent RP, Marszałek Sejmu RP, Marszałek Senatu RP, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i Prezes Najwyższej Izby Kontroli) pozostająca we wzajemnym sporze |
• orzekanie o zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznych | • pełny zakres | • Prokurator Generalny |
• rozpatrywanie skargi konstytucyjnej | • o niezgodności z konstytucją, umową międzynarodowumową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach | • każdy, którego konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do TK w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji |
• odpowiadanie na pytania prawne sądów | • co do zgodności aktu normatywnego z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy | • każdy sąd |
• stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP | • gdy Prezydent RP nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu RP o niemożności sprawowania przez siebie urzędu | • Marszałek Sejmu RP |
Do Trybunału Konstytucyjnego skargę może wnieść również Krajowa Rada Sądownictwa.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają charakter powszechnie obowiązujący i ostateczny. Orzeczenia o niezgodności z konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.
Skład i sposób powołania członków Trybunału Konstytucyjnego
W skład Trybunału Konstytucyjnego wchodzi 15 członków wybieranych indywidualnie przez Sejm RP na 9‑letnią jednokrotną kadencję spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji. Nie mogą należeć do partii politycznej ani związku zawodowego. Są objęci immunitetem: nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej ani pozbawieni wolności. Zatrzymani lub aresztowani mogą być tylko w przypadku ujęcia na gorącym uczynku, o ile Prezes Trybunału Konstytucyjnego nie nakaże natychmiastowego zwolnienia danego sędziego.
Słownik
akt organu państwa, który zawiera sformułowane w języku prawnym i zapisane w postaci przepisów normy prawne wyznaczające podmiotom określony sposób postępowania
najważniejszy instrument regulujący stosunki międzynarodowe; jedno z niekwestionowanych źródeł prawa międzynarodowego