Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Trybunał Stanu
Trybunał Stanu (TS) jest niezależnym organem władzy sądowniczej. Orzeka on o odpowiedzialności za naruszenie konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania osób sprawujących najwyższe urzędy w państwie, a także w sprawie odpowiedzialności karnej niektórych najwyższych urzędników. W określonych sytuacjach odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie.
Zakres odpowiedzialności prawnej przed Trybunałem Stanu | Podmiot podlegający odpowiedzialności |
|---|---|
• za naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania – jest to tzw. delikt konstytucyjnydelikt konstytucyjny; | |
• za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na osiąganiu korzyści ze Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego; | • posłowie i senatorowie; |
• za naruszenie prawa (popełnienie przestępstwa); | • Prezydent RP; |
• za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnejodpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. | • członkowie Rady Ministrów. |
Podmiot podlegający odpowiedzialności | Inicjatywa zgłoszenia wstępnego wniosku przysługuje | Organ podejmujący decyzję o postawieniu przed Trybunałem Stanu – tryb postępowania |
|---|---|---|
• Prezydent RP (Marszałek Sejmu RP i Marszałek Senatu RP pełniący w zastępstwie obowiązki); | • 1/4 pełnego składu Zgromadzenia NarodowegoZgromadzenia Narodowego; | • Zgromadzenie Narodowe, uchwałą przyjętą większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków; |
• Prezes Rady Ministrów; | • Prezydentowi Rzeczpospolitej; | • sejm; większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów; |
• członkowie Rady Ministrów; | • Marszałkowi Sejmu RP lub odpowiednio Marszałkowi Senatu RP; | • sejm lub odpowiednio senat, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub odpowiednio senatorów; |
• Prezes NBP; | • Prezydentowi RP; | • sejm, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. |
Przebieg postępowania w sprawie odpowiedzialności prawnej przed Trybunałem Stanu
Postępowanie przed Trybunałem Stanu przebiega w kilku etapach.
Wstępny wniosek skierowany jest do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Komisja ma prawo przesłuchać oskarżonego, a także świadków, przeprowadza postępowanie według Kodeksu postępowania karnego i przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu, Sejmowi RP lub Senatowi RP wniosek o: postawienie w stan oskarżenia, pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej lub umorzenie postępowania. Sprawowanie urzędu przez Prezydenta RP postawionego w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu ulega zawieszeniu., Etap trzeci Postawienie w stan oskarżenia.
Na podstawie uchwały sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej odpowiednio Zgromadzenie Narodowe, Sejm RP lub Senat RP decydują o postawieniu danej osoby w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu., Etap czwarty Postępowanie przed Trybunałem Stanu.
Jest to postępowanie dwuinstancyjne. W każdej instancji na czele składu sędziowskiego stoi Przewodniczący Trybunału Stanu. Skład pozostałych sędziów w każdej instancji jest inny; w drugiej instancji sprawą zajmuje się liczniejszy skład sędziowski niż w instancji pierwszej (łącznie pięciu sędziów w pierwszej instancji i siedmiu w drugiej). Postępowanie toczy się na podstawie przepisów Kodeksu karnego, a więc m.in. przy obowiązkowej obecności obrońcy. Decyzje podejmowane są większością głosów.
Orzeczenia Trybunału Stanu
Skład i sposób powołania Trybunału Stanu
W Trybunale Stanu zasiadają: przewodniczący, dwóch zastępców i 16 członków. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest z urzędu pierwszy prezes Sądu Najwyższego (powoływany przez Prezydenta RP). Pozostali członkowie wybierani są przez Sejm RP na pierwszym po wyborach posiedzeniu tej izby spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji sejmu; z ich grona wybierani są również zastępcy.
Słownik
naruszenie konstytucji lub ustawy przez czyn niewyczerpujący znamion przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem; dotyczy wąskiej grupy osób pełniących najważniejsze urzędy państwowe
Narodowy Bank Polski
Najwyższa Izba Kontroli
ustanowione z reguły przez konstytucję konsekwencje, które można zastosować wobec osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, jeśli te osoby podczas wykonywania swoich funkcji naruszyły konstytucję lub inne ustawy
organ konstytucyjny składający się z posłów i senatorów obradujących wspólnie w określonych w konstytucji przypadkach