Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł.
Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Socjalizm i marksizm
Twórcami nowoczesnej doktryny socjalistycznej byli Karol Marks (1818‑1883) i Fryderyk Engels (1820‑1895). Główne tezy zaprezentowali w broszurze agitacyjnej Manifest komunistyczny, którą opublikowali w 1848 r. Pogłębioną wersję doktryny zawierają obszerna trzytomowa publikacja Marksa (Kapitał) oraz studia Fryderyka Engelsa (Anty-Dühring).
Socjalizm marksistowski opiera się na następujących fundamentalnych założeniach:
W 2. połowie XIX w. zaczęły powstawać partie polityczne oparte na doktrynie marksistowskiej. Największą popularność zdobyły one w Niemczech, Austro‑Węgrzech, Francji, Włoszech. Z pewnym opóźnieniem i w zmodyfikowanej formie powstał ich angielski odpowiednik (Partia Pracy). Partie marksistowskie dążyły do utworzenia ponadnarodowych federacji koordynujących realizację wspólnego celu (tzw. międzynarodówek socjalistycznych).
Podobnie jak w przypadku innych masowych formacji, w ruchu socjalistycznym doszło niebawem do wewnętrznych podziałów na tle programowym. W wyniku najważniejszego konfliktu wyłoniły się dwa nurty:
ortodoksyjno‑maksymalistyczny – podtrzymujący koncepcję rewolucji i negujący wszelkie formy kompromisu z teoretycznie bliskimi im ideowo siłami politycznymi (np. socjaldemokratami lub partiami ludowymi);
rewizjonistyczno‑reformistyczny – odraczający rewolucję lub rezygnujący z niej jako metody, opowiadający się za ewolucyjnym przekształcaniem kapitalizmu w kierunku demokratycznym i egalitarnym.
Słownik
uznaje materię za jedyny istniejący byt, neguje samoistny, niezależny świat duchowy; przy takim rozumieniu rzeczywistości wszystkie motywy ludzkiego działania mają podłoże materialne, o charakterze deterministycznym
rekonstruuje dzieje człowieka jako walkę antagonistycznych klas społecznych o zdobycie panowania nad środkami produkcji (tzw. Baza), która ma na celu uzyskanie pełni władzy politycznej pozwalającej na kontrolę tzw. Nadbudowy
przekonanie o odkryciu obiektywnych praw rozwoju dziejów, co prowadziłoby do bezprecedensowego przewrotu: można by pokierować historią w pożądanym kierunku
wizja totalnej rewolucji, którą pod kierunkiem marksistów przeprowadzi uciskany proletariat; jej celem będzie zniesienie porządku społecznego opartego na własności prywatnej – praźródle wszelkiego wyzysku i nieszczęść – a wprowadzenie na to miejsce systemu gwarantującego społeczną sprawiedliwość dzięki kolektywnej własności