Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Ideologia, doktryna i program polityczny

Myśl polityczna formułowana jest na różnym poziomie ogólności. Pojęcia: ideologia, doktryna oraz program polityczny uporządkowane są od poziomu najbardziej ogólnego i abstrakcyjnego do szczegółowego i konkretnego.

Krytycy ideologicznego stylu myślenia zwracają uwagę na takie cechy ideologii, jak: maskowanie niespójności i sprzeczności, ukrywanie luk, roszczenie do uznania własnych tez za oczywiste, pomijanie problemów kontrowersyjnych, zwłaszcza praktycznych konsekwencji stosowania modelu w rzeczywistości. Poważnym mankamentem ideologizacji myśli politycznej jest również schematyzm przy formułowaniu ocen moralnych. Istnieje pogląd, że u schyłku XX w., po upadku systemów totalitarnych opartych na globalnych ideologiach, intelektualnie skompromitował się sam sposób refleksji politycznej oparty na mechanizmach myślenia właściwych dla ideologii (np. na bezpodstawnych uogólnieniach i eliminowaniu niewygodnych sprzeczności).

Podział na prawicę i lewicę

Doktryny i partie polityczne tradycyjnie dzieli się na lewicowe, centrowe i prawicowe. Podział ten wywodzi się z czasów rewolucji francuskiej z 1789 r., kiedy deputowani Stanów Generalnych w głosowaniu nad wnioskiem królewskim przesiedli się na prawą stronę sali (patrząc od strony marszałka), a oponenci pozostali po lewej. Uniwersalne zastosowanie tego podziału wielokrotnie było już krytykowane. Jego przeciwnicy wskazywali, że w charakterystyce formacji politycznych obserwowanych przez dłuższy czas nie sposób wskazać elementów ciągłości i spójności oraz że używanie tego modelu prowadzi do sprzeczności lub paradoksów.

Zastanawiająca jest jednak ponadczasowa popularność tego modelu, która każe doszukiwać się pewnych więzi znaczeniowych między dawnymi monarchistami a współczesnymi konserwatystami z jednej strony oraz jakobinami i komunistami z drugiej. Opierają się one na następujących różnicach:

• afirmacja religii – negacja religii;

• przywiązanie do tradycji – wiara w postęp;

• prymat wolności – prymat równości;

• pierwszeństwo obowiązku – pierwszeństwo roszczeń.

Słownik