Polskie malarstwo batalistyczne i religijne w okresie baroku
Ważne daty
1600‑1660 – I okres rozwoju malarstwa barokowego
1660‑1710 – II okres rozwoju malarstwa barokowego
1710‑1760 –III okres rozwoju malarstwa barokowego
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
d) sztuki nowożytnej (renesans, manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm),
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
określać ramy czasowe baroku na ziemiach Polskich;
charakteryzować malarstwo barokowe w Polsce;
wymieniać czynniki wpływające na rozwój malarstwa barokowego w Polsce;
omawiać tematykę wybranych dzieł polskiego baroku;
posługiwać się terminami: malarstwa batalistyczne oraz malarstwo religijne.
Od malarstwa religijnego po batalistykę
Złożony charakter malarstwa barokowego w Polsce wynika z przeciwstawienia różnych, często sprzecznych tendencji stylistycznych, układów społecznych. Na czoło wysuwało się malarstwo religijne, które przybrało na sile po soborze trydenckim, gdy stało się celem pozaartystycznym, dydaktyczno‑moralnym. Często powracały motywy znane ze średniowiecza, popularne, obok opartych na gotyckich archetypach wizerunków Marii, pojawiały się sceny Męki Chrystusa. Popularnym motywem stał się taniec śmierci, ale także obrazy związane z narodowym kultem świętych. Z drugiej strony, obok silnych akcentów świeckich w postaci wizerunków sarmackich, która to kultura wywarła silny wpływ na kształt malarstwa, pojawiały się sceny batalistyczne, związane z ważnymi wydarzeniami bieżącymi, często upamiętniające ważne momenty z historii, sceny glorii i zwycięstw. W sposobach przedstawienia widoczne są wpływy manierystyczne, niderlandzkie i zachodnie. Oprócz malarstwa ściennego, zwłaszcza kościelnego, silnie rozwijało się sztalugowe. W Polsce tworzyli zarówno malarze rodzimi, jak również artyści obcy przybyli najczęściej z Włoch.
W kręgu malarstwa religijnego
Za panowania dynastii Wazów najbardziej rozwinęło się malarstwo religijne. W I okresie widoczne są wpływy renesansowe i manierystyczne obecnie tworzącego już wcześniej przybyłego z Włoch Tomasza Dolabelli. Artysta ten przedstawiał w dziełach wartości, stanowiące wstęp do właściwego baroku. Największy zespół prac Dolabelli znajduje się w klasztorze Dominikanów w Krakowie, dla którego artysta wykonał płótna do kaplicy św. Jacka oraz refektarza. Wśród nich znajdują się obrazy o tematyce staro- i nowotestamentowej. W dziełach Dolabelli widoczne są wpływy manierystów włoskich, szczególnie Tintoretta.
1. Przedstawione scena godów jest tłoczna – Dolabella zamieścił około 100 postaci.
2. Zastosowane zabiegi kompozycyjne nawiązują do stylu Tintoretta, manierystycznego malarza włoskiego.
3. Dynamiczna kompozycja budowana jest w stronę potrójnych arkad.
1. Silny światłocień przywodzi na myśl manierystyczne dokonania artystów włoskich.
2. Pozy postaci o wymownych gestach dynamizują scenę, niektóre z nich przybierają teatralne zachowania.
3. Wyraźnie odcięty drugi plan kieruje widza w głąb sceny.
Dziełem o złożonym schemacie kompozycyjnym jest obraz z ołtarza głównego pelplińskiej katedry, przedstawiający scenę Koronacji Najświętszej Marii Panny, namalowany przez Hermana Hana, artysty działającego na Pomorzu, a zamówiony w 1623 roku przez opata cystersów, Leona Rembowskiego II.
Pod względem teologicznym obraz odpowiada założeniom sztuki katolickiej ściśle określonym i stosowanym w ikonografii kościelnej po Soborze Trydenckim. Protestanci odrzucali kult Marii, kościół katolicki natomiast szczególnie podkreślał jej rolę i znaczenie. Wyeksponowany wątek maryjny na obrazie pelpliński łączy się z wątkiem politycznym - Maria koronowana jest na Królową Nieba, jak również na Królową Polski. Jest adorowana przez społeczeństwo oraz najwyższych przedstawicieli władzy świeckiej i kościelnej zarazem, którzy łączą swe siły w walce z postępującą w Europie Reformacją. Na obrazie nie brakuje również wątków związanych z klasztorem cystersów pelplińskich. Przedstawieni są zarówno pierwsi fundatorzy, jak i ważniejsi żyjący i nieżyjący duchowni zakonu.
Źródło: https://culture.pl/pl/dzielo/hermann‑han‑koronacja‑marii
1. Półkoliście zamknięty, dużych rozmiarów obraz można podzielić na trzy części: górną, dolną i środkową. Pierwsza z nich, główna i największa zarazem, przedstawia koronację Madonny przez Trójcę Świętą w postaci Boga Ojca, Chrystusa i Gołębicy Ducha Świętego.
Źródło: https://culture.pl/pl/dzielo/hermann-han-koronacja-marii
2. Druga część, poniżej sceny koronacji, w głębi obrazu, mieści wyobrażenie nieba z niezliczoną ilością świętych prezentowanych warstwowo: patriarchowie, prorocy, apostołowie, męczennicy i męczennice, czterej doktorowie Kościoła i święci zakonnicy.
Źródło: https://culture.pl/pl/dzielo/hermann-han-koronacja-marii
3. Dolna partia dzieła jest trójplanowa - na pierwszym planie prezentuje równe wielkością grupie Koronacji, portretowo ujęte, zwrócone ku Marii klęczące postaci dostojników kościelnych i duchownych po lewej stronie oraz możnych i magnaterię po prawej; za tą grupą na osi kompozycji w dalekim tle widać tłum szlachty, za którym z kolei przedstawiono budynek kościoła pelplińskiego wśród zastępów klęczących w niebie świętych.
Źródło: https://culture.pl/pl/dzielo/hermann-han-koronacja-marii
4. Duchowny z tiarą w rękach to papież, być może Grzegorz XV, ale brak dostatecznych danych zbliża do twierdzenia, że chodzi tu raczej o symboliczną obecność głowy Kościoła Katolickiego adorującego Madonnę. Za papieżem klęczą m.in. prymas Wawrzyniec Gembicki, biskup diecezji kujawsko-wrocławskiej Andrzej Lipski oraz fundator obrazu opat Leonard Rembowski II.
5. Analogicznie po prawej stronie ukazany został cesarz Ferdynand II trzymający koronę cesarską oraz król Zygmunt III Waza w paradnym stroju, za którym klęczy rycerz trzymający w ręku model kościoła, być może jest to fundator świątyni pelplińskiej książę pomorski Mszczuj II (zm. 1295). Za nim znajdują się symboliczne postaci dawnych fundatorów klasztoru pelplińskiego bądź właścicieli Pelplina. Najbardziej eksponowaną postacią tej części obrazu jest ubrany w książęcy płaszcz i trzymający koronę królewicz Władysław IV Waza. Wśród stojącej w tle grupy szlachciców i magnaterii badacze dopatrują się portretów hetmana Stanisława Koniecpolskiego bądź regimentarza chocimskiego Stanisława Lubomirskiego, kanclerza Stanisława Albrechta Radziwiłła, hetmana Lwa Sapiehy, Marcina Kazanowskiego, marszałka Mikołaja Wolskiego, kanclerza Wacława Leszczyńskiego i księcia Krzysztofa Zbaraskiego.
Źródło: https://culture.pl/pl/dzielo/hermann-han-koronacja-marii
Na II fazę baroku przypada twórczość Franciszka Lekszyckiego, który wzorował się na rycinach Rubensa, van Dycka. Poprzez naśladownictwo i powielanie wzorców, artysta przyswajał nie tylko spontaniczność Rubensa i jego uczniów, ale także zasady geometrii, znajomość anatomii i wzorów antycznych. Jego dokonania artystyczne jako samouka były celowymi lub przypadkowymi działaniami formalnymi i treściowymi. W obrazach Lekszyckiego pojawiają się efekty linearne, rzeźbiarskie kształtowanie trójwymiarowości, a kolorystycznie jego dzieła znacznie odbiegają od kolorystycznej kreacji i maestrii Rubensa. W obrazach Leszczyckiego postacie łączyły rubensowski styl z manierystyczną tendencją do sztucznego upozowania i wydłużania figur, bądź ich hieratyzmuhieratyzmu i teatralności gestów.
Popularny w baroku motyw vanitasvanitas zrealizowany został w dziele łączącym tematykę religijną i rodzajową Taniec śmierci z kościoła bernardynów w Krakowie. Dzieło nieznanego autora początkowo było przypisywane Franciszkowi Lekszyckiemu. Tytułową scenę główną otacza czternaście okrągłych mniejszych obrazów.
1. Scena główna ukazuje taniec personifikacji Śmierci (jako szkieletów), które zaangażowały do niego postacie pochodzące z różnych stanów społecznych. Wszyscy zataczają krąg. W dolnej części przedstawieni są muzycy, którym także towarzyszą szkielety, trzymające nuty. Po lewej stronie znajduje się scena kuszenia Adama i Ewy, a po prawej ognista otwarta paszcza, symbolizująca piekło. W tle na tle pejzaży znajduje się scena Ukrzyżowania po lewej i Bóg w chmurach po prawej.
2. Rożnych Stanów piękne grono
Gęstą Śmiercią przepleciono
Żyjąc wszystko tańcujemy
A że obok Śmierć nie wiemy.
3. Papież:
Trzem Koronom nie Wybaczysz
w Taniec z sobą prosić raczysz
Muszę z tobą choć nie mile
Zażyć takie Krotofile.
4. Cesarz (Ferdynand III Habsburg)
y łaź to nie zwyciężony
S tobą mam być zjednoczony
Wszystka moc Cesarska moja
Schnie, gdy się tknie ręka twoja.
5. Król (Jan II Kazimierz Waza lub Michał Korybut Wiśniowiecki)
Dałbym Berło y z Korono
By mię s tańca Uwolniona
O? nader przykre niestety
Ktore smierc skacze Ballety.
6. Kardynał (Jan Albert Waza lub Michał Stefan Radziejowski)
Kardynalskie Kapelusze
Choćbym nie chciał rzucać muszę
Strasznysz to skok gdzie muzyka
Ze umrzeć trzeba wykrzyka.
7. Biskup (Andrzej Lipski):
Postradałeś Pastorała
Gdyc Smierc w Taniec iść kazała
Infulac nic nie pomoże
Musisz skoczyć W grób niebożę.
8. Zakonnicy:
Wszak Kanony Zakazuią
niechay Xięża nie tancuią
A wyscie Święci Kapłani
gwałtem w ten Taniec Zabrani.
9. Książę:
Nie bądź chacias Xiąże hardy
Z smierciąc te skaczesz Galardy
Bo wnet Iasnie Oświecony
Tytuł twoy będzie Zaćmiony.
10. Senator:
Darmo się wSpierasz pod boki
Gdy w te z Smiercią idziesz skoki
Rusz się s krzesła choć nie raczysz
Gdy te skoczkę w Oczach baczysz.
11. Szlachcic:
lako się twe Suche Kości
Targnęły na me Wolności
Nie pozwalam w taniec z tobą
Ty mię przecie ciągniesz z Sobą.
12. Mieszczanin:
Proś mię raczey O bławaty
Bo cię widzę żeś bez Sźaty
Nagaś a mnie Odzianego
Prowadzisz do Tańca swego.
13. Chłop:
y Ty Kmiotku Spracowany
W Smiertelnes się wybrał tany
Niepyszna Dama z Oraczem
Tak Tańczy iako z Bogaczem.
14. Żołnierz i żebrak:
Czemuż to Werdo nie pytasz
Kiedy się z tą Damą witasz
Na obu was dekret srogi
Zoldat Umrze y Ubogi.
15. Innowiercy:
Sprośni Turcy Brzydcy Żydzi
lak się wami Śmierć nie hydzi
Na Żydowskie nie dba Smrody
Z dzikiemi skacze Narody.
16. Błazen i dziecko:
Twe y tego Dziecka Żarty
Za pieniądz teraz nie Warty
Tu to Sęk się Wydworowac
Żeby z Smiercią nie tańcować.
17. Puenta – tekst podsumowujący:
Szczęśliwy kto z tego Tańcu
Odpocznie w Niebieskim Szańcu.
Nieszczęsny kto z tego Koła
W piekło wpadszy biada woła.
Na przełomie XVII i XVIII wieku we wnętrzach kościelnych szczególną rolę ogrywało ścienne i sklepienne malarstwo iluzjonistyczne. Najwybitniejszymi jego przedstawicielami byli nadworni malarze króla Jana III Sobieskiego. Od 1674 roku działał w Polsce protegowany hetmana litewskiego, Michała Kazimierza Paca, włoski artysta Michał Anioł Palloni, przedstawiciel stylu florenckiego. Jako malarz królewski był od roku 1684 zatrudniony do dekoracji Wilanowa. Na uwagę natomiast zasługują jego malowidła w kaplicy św. Karola Boromeusza w Łowiczu, tworzące sceny z życia świętego, na które składały się motywy architektury, drzewa, obłoki, postacie ludzkie i anielskie.
Malowidła powstałe ok. 1695 r. ukazują życie i działalność biskupa Mediolanu, Karola Boromeusza (1538 – 1584), patrona zakonu misjonarzy, reformatora Kościoła oraz szkolnictwa kościelnego, fundatora seminariów. Freski nazywane „najpiękniejszymi na północ od Alp”, są przykładem malarstwa iluzjonistycznego i jedną z najciekawszych realizacji w Polsce. Zajmują powierzchnię ok. 360 mIndeks górny 22, podzielone są gurtami na cztery przęsła oraz dwie ściany tarczowe. Przedstawiają następujące sceny:
Procesja św. Karola Boromeusza podczas zarazy w Mediolanie.
Św. Karol Boromeusz odwiedzający budowę gmachu szkolnego.
Św. Karol Boromeusz rozdający jałmużnę i przygarniający sieroty.
Św. Karol Boromeusz komunikujący zarażonych.
Gloryfikacja i Wniebowzięcie św. Karola Boromeusza.
Poszczególne sceny ujęte są iluzjonistycznie namalowaną architekturą. Kolejność scen nie jest przypadkowa – skierowana była bowiem do przyszłych duchownych, kształcących się w seminarium. Scena budowy seminarium, nawiązująca do działalności Karola Boromeusza w zakresie fundacji, a przede wszystkim kompozycja „Wniebowzięcia…” miały ukazać sens kształcenia młodych kleryków. Wymowę malowideł podkreśla architektura: podział na przęsła, pilastry, dekoracja sztukatorska o motywach złożonych z liści, kwiatów, owoców, postaci i główek aniołów w pasie fryzu i belkowania.
Źródło: http://muzeumlowicz.pl/sztuka‑baroku‑w-polsce/
Sceny batalistyczne 1
Malarstwo batalistyczne, mimo że nie przetrwało tak licznie do dzisiaj jak portrety czy sceny religijne, w okresie baroku cieszyło się nie mniejszą popularnością. Szczyt rozwoju ten typ malarstwa osiągnął za panowania Jana III Sobieskiego, który zamawiał odpowiednie dzieła w celach propagandowych. Tematem dzieł stały się więc sceny gloryfikujące króla, podkreślające ważne zwycięstwa w stoczonych wojnach i bitwach. W XVII wieku powstawały obrazy bitew ukazujące cały ordre de bataille (ze sposobem rozmieszczenia wojsk, portretami ich dowódców). Takim przykładem jest anonimowe dzieło powstałe po 1683 roku Bitwa pod Wiedniem.
Obraz przedstawia bitwę pod Wiedniem, która rozegrała się 12 września 1683 roku między oblegającymi miasto wojskami tureckimi, pod wodzą Kara Mustafy, a sprzymierzonymi wojskami austriackimi, polskimi i Rzeszy niemieckiej, pod naczelnym dowództwem Jana III Sobieskiego. Widziana spomiędzy wzgórz Lasu Wiedeńskiego, rozległa panorama pola bitwy wypełniona jest skłębionym tłumem zmagających się z Turkami jeźdźców. Po lewej stronie obserwujemy widok ufortyfikowanego Wiednia z charakterystyczną wieżą kościoła świętego Stefana. Pośrodku widoczne są namioty, z których uchodzą Turcy, uwożąc chorągiew w złote półksiężyce. Na pierwszym planie wśród postaci w zbrojach wyróżniają się dwaj rycerze: po lewej młodzieniec na gniadym koniu, wskazujący pole bitwy regimentem (być może królewicz Jakub Sobieski?), po prawej tęgi, wąsaty jeździec z uniesionym mieczem, dosiadający wspiętego na tylne nogi siwego konia (być może król Jan III Sobieski?). Zatarta dziś inskrypcja łacińska na wstędze u dołu kompozycji była objaśnieniem dla widzów.
Źródło: Malarstwa Polskiego Przewodnik Multimedialny (Płyta CD)
Po 1632 roku namalował Dolabella dla dominikanów poznańskich monstrualnych rozmiarów obraz Bitwy pod Lepanto. Kompozycja podzielona jest na dwie części: większość płótna z prawej strony zajmuje słynna bitwa morska z Turkami z 1571 roku, lewą zaś część – procesja różańcowa, która odbyła się w Krakowie w 1621 roku w intencji bitwy pod Chocimiem. W obrazie Bitwa pod Lepanto zaobserwować możemy dość charakterystyczne zjawisko dla obrazów tego czasu, również tych o tematyce religijnej, zjawisko aktualizacji. Niektóre postaci na obrazie noszą bowiem rysy i cechy osób współczesnych malarzowi, ubrane są w charakterystyczne dla czasu w jakim tworzył stroje, mimo że temat obrazu wskazuje na przedstawienie, które miało miejsce w dość odległej przeszłości.
Bitwa pod Lepanto pochodzi z późnego okresu twórczości Tommaso Dolabelli, włoskiego artysty osiadłego przed 1600 w Krakowie, przenoszącego do polskiej sztuki osiągnięcia XVI wiecznego malarstwa weneckiego. Obraz został namalowany do kościoła Dominikanów w Poznaniu, gdzie znajdował się do czasu I wojny światowej. Jego kompozycja łączy, zgodnie z wenecką tradycją ikonograficzną, przedstawienia wielkiej bitwy morskiej i dziękczynnej procesji różańcowej. Większość płótna zajmuje słynna bitwa, jedna z największych w historii walk morskich, jaka rozegrała się na Morzu Jońskim nieopodal portu Lepanto 7 X 1571 między flotą Ligi Świętej (głównie hiszpańską i wenecką) a turecką armadą; Liga odniosła w niej zwycięstwo, mimo liczebnej przewagi okrętów tureckich. Na intencję zwycięstwa zorganizowano w Rzymie w czasie rozgrywającej się bitwy procesję różańcową z udziałem papieża, którą przedstawiono w lewym górnym rogu obrazu. Z wątkiem zwycięstwa chrześcijan nad muzułmanami splata się analogiczne wydarzenie z historii Polski — bitwa z dwukrotnie liczniejszą armią turecką, jaka rozegrała się w 1621 pod Chocimiem. Zorganizowaną w Krakowie w czasie oblężenia obozu polskiego, na intencję zwycięstwa, wielką procesję różańcową przedstawiono w lewym dolnym rogu obrazu, uzupełniając ją przedstawieniem klęczącego fundatora malowidła, Stanisława Przyjemskiego (zm. 1642). Obraz został namalowany właściwie z zamiarem upamiętnienia polskiego zwycięstwa pod Chocimiem, a do przedstawienia dawnego, historycznego wydarzenia zostały włączone, zgodnie z zasadą aktualizacji stosowaną w polskim malarstwie historycznym, osoby, kostiumy i wydarzenia współczesne malarzowi.
Źródło: (https://encyklopedia.pwn.pl/materialy‑dodatkowe/haslo/Dolabella‑Tommaso‑Bitwa‑pod‑Lepanto;1030599.html)
1. Część prawa przedstawia bitwę morską pod Lepanto.
2. Część lewa ukazuje procesję różańcową w intencji bitwy pod Chocimiem, która miała miejsce w Krakowie w 1621 roku.
3. W lewym górnym rogu obrazu znajduje się procesja rzymska z papieżem niesionym w lektyce;
4. Poniżej rzymskiej - usytuowane zostało przedstawienie procesji polskiej, w której uczestniczą dominikanie i osoby świeckie.
Jan III Sobieski miał na swoich usługach sprowadzonego z Rzymu batalistę, Neapolitańczyka z pochodzenia, Martino Altomonte. Malarz na pewno był już w Polsce w 1684 roku, być może nawet wcześniej. Dla Sobieskiego malował przede wszystkim bitwy królewskie. Do fary w Żółkwi namalował wielkie płótna z Bitwą pod Wiedniem i Bitwą pod Ostrzyhomiem. Zwycięstwa króla Jana III uwieczniali też inni jego malarze nadworni: m. in. Andrzej Stech, autor portretu konnego króla z bitwą pod Chocimiem jako tłem. Ten rodzaj portretu, na gruncie polskim od czasów Zygmunta III Wazy coraz bardziej popularny, łączony z etosem rycerskim, często łączono z przedstawieniami batalistycznymi.
Rozpoznaj sceny o tematyce religijnej. Wpisz tytuły dzieł.
Do dzieł dopisz ich autorów.
Z poniższych reprodukcji wskaż bitwę pod Chocimem.
- 1
- 2
- 3
Zaznacz obraz przechowywany w Muzeum Narodowym w Warszawie.
- 1
- 2
- 3
Uzupełnij informacje o obrazie
Tytuł dzieła: ..............................
Miejsce, w którym się znajduje: .............................................. w ................
Barokowy motyw ikonograficzny, do którego odnosi się dzieło ..............
Rozpoznaj zaznaczone na fragmencie obrazu postacie.
Zaznacz sceny, które nie są zawarte we fresku.
- Edukacja św. Boromeusza w Rzymie
- Procesja św. Karola Boromeusza podczas zarazy w Mediolanie
- Św. Karol Boromeusz odwiedzający budowę gmachu szkolnego
- Św. Boromeusz podczas święceń kapłańskich
- Św. Karol Boromeusz rozdający jałmużnę i przygarniający sieroty
- Św. Karol Boromeusz komunikujący zarażonych
- Śmierć św. Boromeusza
- Gloryfikacja i Wniebowzięcie św. Karola Boromeusza
Słownik pojęć
w sztukach plastycznych podkreślanie w dziele sztuki dostojeństwa postaci.
zespół motywów ikonograficznych, obrazujących marność i nietrwałość rzeczy doczesnych; marność nad marnościami i wszystko marność (Wulgata).
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn .pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Historia sztuki polskiej, t. II, sztuka nowożytna, pod red. T. Dobrowolskiego i W. Tatarkiewicza, Kraków 1962
Malarstwa Polskiego Przewodnik Multimedialny (Płyta CD)
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, pod red. K. Kubalska‑Sulkiewicz (koordynator), M. Bielska‑Łach, A. Manteuffel‑Szarota, wyd. 4, Warszawa 2003
Władysław Tomkiewicz, Dolabella, Wydawnictwo, Warszawa 1959
http://www.naszaprzeszlosc.pl/files/tom079_08.pdf
https://encyklopedia.pwn.pl/materialy‑dodatkowe/haslo/Dolabella‑Tommaso‑Bitwa‑pod‑Lepanto;1030599.html