Pomyśl, jaki będzie skutek
Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, zajęcia z wychowawcą, wiedza o społeczeństwie
Temat: Pomyśl, jaki będzie skutek
Treści kształcenia:
Uczeń:
Rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań – wiedza o społeczeństwie (II),
Wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia między ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania – wiedza o społeczeństwie (2.2),
Współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich – wiedza o społeczeństwie (III),
Wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji – wiedza o społeczeństwie (1.2),
Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi – język polski (III.1.5).
Cele operacyjne:
Uczeń:
Potrafi wskazać przyczynę i skutek,
Umie określić konsekwencje podejmowanych przez siebie wyborów,
Wie, jakie mogą być następstwa nieprzemyślanych decyzji,
Szuka różnych sposobów rozwiązania problemu, biorąc pod uwagę możliwe skutki wszystkich rozwiązań,
Korzysta z modelu drzewa decyzyjnego w stosunku do rzeczywistych sytuacji życiowych,
Podejmuje dyskusję na tematy bliskie jego codzienności,
Formułuje wnioski,
Współpracuje w grupie.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Rozpoznaje problemy,
Przewiduje konsekwencje własnych zachowań,
Analizuje rozwiązania problemu,
Podejmuje świadome i odpowiedzialne decyzje,
Formułuje wnioski,
Współpracuje w grupie.
Środki dydaktyczne:
Zasoby multimedialne: zadanie interaktywne Zawsze jest wybór, karty pracy (Przyczyna czy skutek? oraz Analiza konsekwencji),
Komputer z głośnikami/tablica interaktywna,
Czyste, małe kartki.
Metody nauczania:
Podające: rozmowa, wyjaśnienie,
Problemowe: aktywizujące – inscenizacja, elementy dyskusji, metoda drzewa decyzyjnego,
Praktyczna: ćwiczenie przedmiotowe,
Programowana: z użyciem komputera.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
1. Po przywitaniu się z klasą nauczyciel rozdaje karty pracy Przyczyna czy skutek?.
Zadaniem uczniów jest dobranie wymienionych sytuacji w taki sposób, żeby razem złożyły się na przyczynę i skutek. Uczniowie łączą w pary sytuacje następujące: „nie zawiązałeś sznurowadeł” – „przewróciłeś się”, „nie skasowałeś biletu” – „musisz zapłacić karę”, „oszczędzałeś przez rok kieszonkowe” – „kupiłeś nowe buty”, „nie zrobiłeś zadania domowego” – „otrzymałeś ocenę niedostateczną”, „nie uważałeś na lekcji” – „nie zrozumiałeś trudnej lekcji fizyki”. Prowadzący zajęcia, omawiając ćwiczenie, zwraca uwagę, że choć codziennie podejmuje się wiele decyzji, nie zawsze myśli się o ich konsekwencjach. Gdyby ludzie to robili, częściej podejmowaliby dobre decyzje, wybieraliby lepsze rozwiązania. Należy jednak pamiętać, że w życiu można się znaleźć w trudnych sytuacjach, z różnych powodów, niekoniecznie z własnej winy, ponieważ nie zawsze wszystkie warunki działania zależą od nas – również wtedy trzeba podjąć jakąś decyzję i zaakceptować wiążącą się z nią odpowiedzialność.
2. Zadanie interaktywne Zawsze jest wybór.
Praca przy użyciu tablicy interaktywnej lub komputera. Zadanie jest quizem jednokrotnego wyboru. Uczniowie odpowiadają na trzy pytania dotyczące sytuacji, w których każdy wybór może nieść ze sobą istotne konsekwencje. Muszą zatem zdecydować, jakie skutki swoich decyzji są gotowi ponieść. Niekiedy przed kliknięciem danej odpowiedzi następstwa nie jawią się zbyt wyraziście. Po kliknięciu zostają one jednak wyrażone z całą mocą. Każdy komentarz z opisem możliwych do poniesienia skutków wiążących się z danym zachowaniem jest zakończony frazą: „Czy wziąłeś to pod uwagę?”. Nauczyciel podkreśla wagę tego pytania – należy je sobie zadawać jak najczęściej. Prowadzący zachęca uczniów do przedyskutowania także innych możliwych konsekwencji wyborów czy rozwiązań problemów zaproponowanych w zadaniu.
3. Następnie nauczyciel dzieli klasę na 3- lub 4‑osobowe grupy. Uczniowie mają przygotować i zaprezentować scenki pokazujące sytuacje, w których przewidzenie konsekwencji mogłoby uchronić przed dotkliwymi sankcjami.
Propozycje scenek:
Zamiast wpłacić składkę na wyjście do kina, wydałeś wszystkie pieniądze w szkolnym sklepiku,
Wychodząc z domu, zapomniałeś wyłączyć żelazko,
Nie zapisałeś sobie, jakie materiały trzeba przynieść na następne zajęcia plastyczne,
Nie nastawiłeś budzika i zaspałeś itd.
Tematy scenek może zaproponować nauczyciel. Wskazane jest to jednak tylko wówczas, kiedy uczniowie mają kłopoty z samodzielnym ich wymyśleniem.
Formując grupy, należy starać się, żeby ich skład był możliwie różnorodny – by w każdym zespole znalazły się zarówno osoby o dużym potencjale twórczym, które będą miały określoną wizję działań grupy, bądź osoby o dużych zdolnościach społecznych, interpersonalnych, jak i uczniowie z dysfunkcjami, którzy dzięki pracy w zespole będą mogli zaangażować się w działania związane z tematem zajęć. Ważne, aby każdego z uczniów pracujących w grupie osobno dowartościować.
Należy również powrócić do przywołanej wcześniej myśli, że chociaż zastanowienie się nad skutkami własnego działania może nas uchronić przed różnymi złymi zdarzeniami, to wielokrotnie znajdziemy się w życiu w sytuacjach, w których mimo że nie będzie można uniknąć przykrych konsekwencji, i tak trzeba będzie podjąć odpowiedzialność za jakieś działanie lub postawę.
4. Karta pracy Analiza konsekwencji.
Po prezentacji wszystkich scenek uczniowie, pracując nadal w grupach, wybierają sytuację zainscenizowaną przez którąś z grup. Ważne, aby zespoły wymieniały się swoimi pomysłami i by nie dominował żaden z nich. Zadaniem każdej grupy jest analiza wybranego problemu metodą drzewa decyzyjnego (w uproszczonej wersji) według wytycznych znajdujących się na karcie pracy.
Uczniowie uzdolnieni lingwistycznie mogą pełnić funkcję sekretarza i pomagać grupie w formułowaniu wniosków.
5. Zakończenie zajęć przy wykorzystaniu techniki zdań podsumowujących.
Uczniowie odpowiadają pisemnie – na małych kartkach – na pytania:
Dzisiaj dowiedziałem się, że…
Zaczynam się zastanawiać…
Zdziwiłam się, że…
Jeśli mają taką potrzebę, dzielą się swoimi spostrzeżeniami. Nauczyciel dziękuje uczniom za aktywny udział w zajęciach.