Jacques-Louis David, „Śmierć Sokratesa”, 1787, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, USA, wikimedia.org, domena publiczna
Ważne daty
28 września 480 p.n.e. - bitwa pod Salaminą
399 p.n.e. - śmierć Sokratesa
214‑211 p.n.e. - oblężenie Syrakuz przez legiony rzymskie dowodzone przez Marka Klaudiusza Marcellusa
1
Scenariusz dla nauczyciela
Rdz6ue06jHtj5
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu; s) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową. III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 2. nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy; 3. dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej; 4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej; 5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
rozwijać kompetencje językowe w celu nabycia umiejętności wplatania sentencji łacińskich do dyskursu w języku polskim we właściwym kontekście;
identyfikować korzenie kultury europejskiej w kulturze antycznej.
Najznamienitsi mężowie starożytnej Grecji
RjkfNu4mqEqzB
Film animowany Powiedzenia sławnych Greków. Film przedstawia pokaz slajdów, w którym ukazane wypowiedzi dziesięciu sławnych mężów starożytnej Grecji. W tym czasie lektor wypowiada następujące treści: χαίρετε! Oto przed Wami dziesięciu najznamienitszych mężów starożytnej Grecji i przypisywane im gnomy, czyli aforyzmy lub złote myśli. Skoro stworzyli je Grecy, to dlaczego funkcjonują w języku łacińskim? Odpowiedź jest prosta – jako że Rzymianie doskonale znali kulturę Hellady, na której opierali swoją rodzimą literaturę i sztukę, przekazywali informacje na temat twórców greckich w swoich dziełach, stąd sentencje wybitnych Greków znane są także po łacinie. Prawdziwy numer jeden w dziedzinie literatury światowej – twórca eposów Iliady i Odysei – Homer. Niektórzy naukowcy podważają jego istnienie, tradycja głosi, że był na starość ślepy i ubogi, stworzył jednak dzieła tak genialne, że kilka miast-państw spierało się, w którym z nich urodził się wielki Homer. Do historii literatury przeszło powiedzenie zawarte w Ars poētica Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus czyli niekiedy i świetny Homer zadrzemie , a zatem u samego mistrza literatury trafiają się również słabsze miejsca. A oto Solon – ateński mąż stanu, któremu drzwi do kariery politycznej otworzyła poezja. Pewnego dnia odwiedził Krezusa, opływającego w bogastwa króla Lidii, który uważał siebie za najszczęśliwego z ludzi ze względu na swoje niezliczone skarby. Solon odparł mu na to, że: Nēmō ante mortem beātus esse potest. Chciał przez to powiedzieć, że nie można nazwać człowieka szczęśliwym dopóki nie wiemy, czy dobrze zakończył życie. Złota myśl Solona sprawdziła się w przypadku Krezusa, ponieważ kilka lat po ich spotkaniu król Lidiii został wzięty do niewoli przez Cyrusa, władcę perskiego, a Lidię wcielono do Imperium Persów. Bias z Prieny to półlegendarny mędrzec z Karii, o którym niewiele dzisiaj wiemy. Uchodził za twórcę wielu gnom, a najsłynniejszą z nich przekazał nam Cyceron. Słowa, które miał wypowiedzieć Bias porzucając swoją ojczyznę brzmiały: Omnia mea mēcum portō. Co oznacza – wszystko, co posiadam, noszę ze sobą.Oczywiście, Bias nie miał tu na myśli telefonu komórkowego, lecz własny intelekt, którym, jako jeden z siedmiu mędrców greckich, posługiwał się bardzo intensywnie na co dzień. Wracamy teraz do mistrzów literatury – przed nami Eurypides, jeden z trzech, obok Ajschylosa i Sofoklesa, najwybitniejszych twórców tragedii greckiej. Najmłodszy z trójki dramatopisarzy jednocześnie najgłębiej potrafił zaprezentować psychikę kobiecą w mizoginicznej kulturze Grecji. Powszechnie znany aforyzm Eurypidesa – Nātūrālia nōn sunt turpia uświadamia nam bezpruderyjność starożytnych Greków i różnice w obyczajowości tamtej epoki. Erypides wyraził w tych słowach pogląd, że rzeczy przyrodzone nie są szpetne, zatem nie należy się ich wstydzić. Tego filozofa przedstawiać nie trzeba – imię Sokratesa słyszał pewnie każdy, pomimo tego, że nie spisał on ani słowa ze swoich mądrości. Ubrany w zwyczajne szaty chodził po ulicach Aten i pomagał Ateńczykom znaleźć rozwiązania problemów ich nurtujących stosując metodę majeutyczną, polegającą na umiejętnym stawianiu pytań, tak, by odpowiadający sam odkrył sedno problemu i możliwe wyjście z sytacji. Tą samą metodą posługuje się współczesny coaching, można więc powiedzieć, że wpływ filozofa żyjącego dwa i pół tysiąca lat temu na obecne społeczeństwo jest większy niż moglibyśmy podejrzewać. A Sokrates na to niezmiennie: Sciō mē nihil scīre. czyli „wiem, że nic nie wiem.” W gronie najwybitniejszych Greków nie może zabraknąć ojca medycyny Hipokratesa z wyspy Kos, gdzie istniała szkoła lekarska prowadzona przez ród Asklepiadów. Jego imię kojarzy nam się ze starożytną przysięgą Hipokratesa, która stanowiła zasady etyki lekarskiej tamtych czasów. Choć minęło wiele stuleci jedna z maksym przypisywanych Hipokratesowi jest ciągle aktualna w zawodzie lekarza, a jest to: Prīmum nōn nocēre - po pierwsze nie szkodzić. Czy słyszeliście o filozofie greckim, który mieszkał w glinianej beczce? To cynik Diogenes, który wywarł wielkie wrażenie na Aleksandrze Wielkim. Bez wątpienia zapadał w pamięć sobie współczesnym swoim oryginalnym zachowaniem. Spacerował bowiem w biały dzień z latarnią a zapytany czego, szuka odpowiadał niezmiennie: hominem quaerō - szukam człowieka. Arystotelesa przedstawiać chyba nie trzeba, bo jako uczeń Platona i nauczyciel samego Aleksandra Wielkiego znał się na wielu dziedzinach nauki i sztuki. Założył własną szkołę filozoficzną w Atenach zwaną Lykeion, prababkę dzisiejszego liceum. Podobnie jak Diogenes, pomimo swojej wszechstronności zawsze zwracał się w kierunku człowieka, ponieważ uważał, że Homō est animal sociāle – Człowiek jest istotą społeczną. Apelles był najsłynniejszym malarzem starożytności, którego twórczość znamy, niestety, tylko z opisów. Jego najbardziej znane dzieło to Afrodyta Anadyomene oraz liczne portrety Aleksandra Wielkiego, którego był nadwornym malarzem. Jaki jest sekret jego sukcesu? Nūlla diēs sine līneā. – Ani dnia bez kreski, co oznacza systematyczną pracę twórczą każdego dnia. Oto przed nami Archimedes, największy mechanik starożytności, wynalazca śruby wodnej. Przypisywano mu budowę planetarium, które odwiedzili jeszcze Cyceron i Owidiusz. W czasie drugiej wojny punickiej przebywał w Syrakuzach. Gdy miasto zostało zdobyte starzec Archimedes zajmował się właśnie kreśleniem figur geometrycznych na piasku. Jego ostatnie słowa do zbliżającego się żołnierza rzymskiego, który zamierzał go zabić brzmiały: Nōlī turbāre circulōs meōs – Nie ruszaj moich kół!
Film animowany Powiedzenia sławnych Greków. Film przedstawia pokaz slajdów, w którym ukazane wypowiedzi dziesięciu sławnych mężów starożytnej Grecji. W tym czasie lektor wypowiada następujące treści: χαίρετε! Oto przed Wami dziesięciu najznamienitszych mężów starożytnej Grecji i przypisywane im gnomy, czyli aforyzmy lub złote myśli. Skoro stworzyli je Grecy, to dlaczego funkcjonują w języku łacińskim? Odpowiedź jest prosta – jako że Rzymianie doskonale znali kulturę Hellady, na której opierali swoją rodzimą literaturę i sztukę, przekazywali informacje na temat twórców greckich w swoich dziełach, stąd sentencje wybitnych Greków znane są także po łacinie. Prawdziwy numer jeden w dziedzinie literatury światowej – twórca eposów Iliady i Odysei – Homer. Niektórzy naukowcy podważają jego istnienie, tradycja głosi, że był na starość ślepy i ubogi, stworzył jednak dzieła tak genialne, że kilka miast-państw spierało się, w którym z nich urodził się wielki Homer. Do historii literatury przeszło powiedzenie zawarte w Ars poētica Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus czyli niekiedy i świetny Homer zadrzemie , a zatem u samego mistrza literatury trafiają się również słabsze miejsca. A oto Solon – ateński mąż stanu, któremu drzwi do kariery politycznej otworzyła poezja. Pewnego dnia odwiedził Krezusa, opływającego w bogastwa króla Lidii, który uważał siebie za najszczęśliwego z ludzi ze względu na swoje niezliczone skarby. Solon odparł mu na to, że: Nēmō ante mortem beātus esse potest. Chciał przez to powiedzieć, że nie można nazwać człowieka szczęśliwym dopóki nie wiemy, czy dobrze zakończył życie. Złota myśl Solona sprawdziła się w przypadku Krezusa, ponieważ kilka lat po ich spotkaniu król Lidiii został wzięty do niewoli przez Cyrusa, władcę perskiego, a Lidię wcielono do Imperium Persów. Bias z Prieny to półlegendarny mędrzec z Karii, o którym niewiele dzisiaj wiemy. Uchodził za twórcę wielu gnom, a najsłynniejszą z nich przekazał nam Cyceron. Słowa, które miał wypowiedzieć Bias porzucając swoją ojczyznę brzmiały: Omnia mea mēcum portō. Co oznacza – wszystko, co posiadam, noszę ze sobą.Oczywiście, Bias nie miał tu na myśli telefonu komórkowego, lecz własny intelekt, którym, jako jeden z siedmiu mędrców greckich, posługiwał się bardzo intensywnie na co dzień. Wracamy teraz do mistrzów literatury – przed nami Eurypides, jeden z trzech, obok Ajschylosa i Sofoklesa, najwybitniejszych twórców tragedii greckiej. Najmłodszy z trójki dramatopisarzy jednocześnie najgłębiej potrafił zaprezentować psychikę kobiecą w mizoginicznej kulturze Grecji. Powszechnie znany aforyzm Eurypidesa – Nātūrālia nōn sunt turpia uświadamia nam bezpruderyjność starożytnych Greków i różnice w obyczajowości tamtej epoki. Erypides wyraził w tych słowach pogląd, że rzeczy przyrodzone nie są szpetne, zatem nie należy się ich wstydzić. Tego filozofa przedstawiać nie trzeba – imię Sokratesa słyszał pewnie każdy, pomimo tego, że nie spisał on ani słowa ze swoich mądrości. Ubrany w zwyczajne szaty chodził po ulicach Aten i pomagał Ateńczykom znaleźć rozwiązania problemów ich nurtujących stosując metodę majeutyczną, polegającą na umiejętnym stawianiu pytań, tak, by odpowiadający sam odkrył sedno problemu i możliwe wyjście z sytacji. Tą samą metodą posługuje się współczesny coaching, można więc powiedzieć, że wpływ filozofa żyjącego dwa i pół tysiąca lat temu na obecne społeczeństwo jest większy niż moglibyśmy podejrzewać. A Sokrates na to niezmiennie: Sciō mē nihil scīre. czyli „wiem, że nic nie wiem.” W gronie najwybitniejszych Greków nie może zabraknąć ojca medycyny Hipokratesa z wyspy Kos, gdzie istniała szkoła lekarska prowadzona przez ród Asklepiadów. Jego imię kojarzy nam się ze starożytną przysięgą Hipokratesa, która stanowiła zasady etyki lekarskiej tamtych czasów. Choć minęło wiele stuleci jedna z maksym przypisywanych Hipokratesowi jest ciągle aktualna w zawodzie lekarza, a jest to: Prīmum nōn nocēre - po pierwsze nie szkodzić. Czy słyszeliście o filozofie greckim, który mieszkał w glinianej beczce? To cynik Diogenes, który wywarł wielkie wrażenie na Aleksandrze Wielkim. Bez wątpienia zapadał w pamięć sobie współczesnym swoim oryginalnym zachowaniem. Spacerował bowiem w biały dzień z latarnią a zapytany czego, szuka odpowiadał niezmiennie: hominem quaerō - szukam człowieka. Arystotelesa przedstawiać chyba nie trzeba, bo jako uczeń Platona i nauczyciel samego Aleksandra Wielkiego znał się na wielu dziedzinach nauki i sztuki. Założył własną szkołę filozoficzną w Atenach zwaną Lykeion, prababkę dzisiejszego liceum. Podobnie jak Diogenes, pomimo swojej wszechstronności zawsze zwracał się w kierunku człowieka, ponieważ uważał, że Homō est animal sociāle – Człowiek jest istotą społeczną. Apelles był najsłynniejszym malarzem starożytności, którego twórczość znamy, niestety, tylko z opisów. Jego najbardziej znane dzieło to Afrodyta Anadyomene oraz liczne portrety Aleksandra Wielkiego, którego był nadwornym malarzem. Jaki jest sekret jego sukcesu? Nūlla diēs sine līneā. – Ani dnia bez kreski, co oznacza systematyczną pracę twórczą każdego dnia. Oto przed nami Archimedes, największy mechanik starożytności, wynalazca śruby wodnej. Przypisywano mu budowę planetarium, które odwiedzili jeszcze Cyceron i Owidiusz. W czasie drugiej wojny punickiej przebywał w Syrakuzach. Gdy miasto zostało zdobyte starzec Archimedes zajmował się właśnie kreśleniem figur geometrycznych na piasku. Jego ostatnie słowa do zbliżającego się żołnierza rzymskiego, który zamierzał go zabić brzmiały: Nōlī turbāre circulōs meōs – Nie ruszaj moich kół!
„Powiedzenia sławnych greków”, online-skills, CC BY 3.0
„Powiedzenia sławnych greków”, online-skills, CC BY 3.0
Film animowany Powiedzenia sławnych Greków. Film przedstawia pokaz slajdów, w którym ukazane wypowiedzi dziesięciu sławnych mężów starożytnej Grecji. W tym czasie lektor wypowiada następujące treści: χαίρετε! Oto przed Wami dziesięciu najznamienitszych mężów starożytnej Grecji i przypisywane im gnomy, czyli aforyzmy lub złote myśli. Skoro stworzyli je Grecy, to dlaczego funkcjonują w języku łacińskim? Odpowiedź jest prosta – jako że Rzymianie doskonale znali kulturę Hellady, na której opierali swoją rodzimą literaturę i sztukę, przekazywali informacje na temat twórców greckich w swoich dziełach, stąd sentencje wybitnych Greków znane są także po łacinie. Prawdziwy numer jeden w dziedzinie literatury światowej – twórca eposów Iliady i Odysei – Homer. Niektórzy naukowcy podważają jego istnienie, tradycja głosi, że był na starość ślepy i ubogi, stworzył jednak dzieła tak genialne, że kilka miast-państw spierało się, w którym z nich urodził się wielki Homer. Do historii literatury przeszło powiedzenie zawarte w Ars poētica Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus czyli niekiedy i świetny Homer zadrzemie , a zatem u samego mistrza literatury trafiają się również słabsze miejsca. A oto Solon – ateński mąż stanu, któremu drzwi do kariery politycznej otworzyła poezja. Pewnego dnia odwiedził Krezusa, opływającego w bogastwa króla Lidii, który uważał siebie za najszczęśliwego z ludzi ze względu na swoje niezliczone skarby. Solon odparł mu na to, że: Nēmō ante mortem beātus esse potest. Chciał przez to powiedzieć, że nie można nazwać człowieka szczęśliwym dopóki nie wiemy, czy dobrze zakończył życie. Złota myśl Solona sprawdziła się w przypadku Krezusa, ponieważ kilka lat po ich spotkaniu król Lidiii został wzięty do niewoli przez Cyrusa, władcę perskiego, a Lidię wcielono do Imperium Persów. Bias z Prieny to półlegendarny mędrzec z Karii, o którym niewiele dzisiaj wiemy. Uchodził za twórcę wielu gnom, a najsłynniejszą z nich przekazał nam Cyceron. Słowa, które miał wypowiedzieć Bias porzucając swoją ojczyznę brzmiały: Omnia mea mēcum portō. Co oznacza – wszystko, co posiadam, noszę ze sobą.Oczywiście, Bias nie miał tu na myśli telefonu komórkowego, lecz własny intelekt, którym, jako jeden z siedmiu mędrców greckich, posługiwał się bardzo intensywnie na co dzień. Wracamy teraz do mistrzów literatury – przed nami Eurypides, jeden z trzech, obok Ajschylosa i Sofoklesa, najwybitniejszych twórców tragedii greckiej. Najmłodszy z trójki dramatopisarzy jednocześnie najgłębiej potrafił zaprezentować psychikę kobiecą w mizoginicznej kulturze Grecji. Powszechnie znany aforyzm Eurypidesa – Nātūrālia nōn sunt turpia uświadamia nam bezpruderyjność starożytnych Greków i różnice w obyczajowości tamtej epoki. Erypides wyraził w tych słowach pogląd, że rzeczy przyrodzone nie są szpetne, zatem nie należy się ich wstydzić. Tego filozofa przedstawiać nie trzeba – imię Sokratesa słyszał pewnie każdy, pomimo tego, że nie spisał on ani słowa ze swoich mądrości. Ubrany w zwyczajne szaty chodził po ulicach Aten i pomagał Ateńczykom znaleźć rozwiązania problemów ich nurtujących stosując metodę majeutyczną, polegającą na umiejętnym stawianiu pytań, tak, by odpowiadający sam odkrył sedno problemu i możliwe wyjście z sytacji. Tą samą metodą posługuje się współczesny coaching, można więc powiedzieć, że wpływ filozofa żyjącego dwa i pół tysiąca lat temu na obecne społeczeństwo jest większy niż moglibyśmy podejrzewać. A Sokrates na to niezmiennie: Sciō mē nihil scīre. czyli „wiem, że nic nie wiem.” W gronie najwybitniejszych Greków nie może zabraknąć ojca medycyny Hipokratesa z wyspy Kos, gdzie istniała szkoła lekarska prowadzona przez ród Asklepiadów. Jego imię kojarzy nam się ze starożytną przysięgą Hipokratesa, która stanowiła zasady etyki lekarskiej tamtych czasów. Choć minęło wiele stuleci jedna z maksym przypisywanych Hipokratesowi jest ciągle aktualna w zawodzie lekarza, a jest to: Prīmum nōn nocēre - po pierwsze nie szkodzić. Czy słyszeliście o filozofie greckim, który mieszkał w glinianej beczce? To cynik Diogenes, który wywarł wielkie wrażenie na Aleksandrze Wielkim. Bez wątpienia zapadał w pamięć sobie współczesnym swoim oryginalnym zachowaniem. Spacerował bowiem w biały dzień z latarnią a zapytany czego, szuka odpowiadał niezmiennie: hominem quaerō - szukam człowieka. Arystotelesa przedstawiać chyba nie trzeba, bo jako uczeń Platona i nauczyciel samego Aleksandra Wielkiego znał się na wielu dziedzinach nauki i sztuki. Założył własną szkołę filozoficzną w Atenach zwaną Lykeion, prababkę dzisiejszego liceum. Podobnie jak Diogenes, pomimo swojej wszechstronności zawsze zwracał się w kierunku człowieka, ponieważ uważał, że Homō est animal sociāle – Człowiek jest istotą społeczną. Apelles był najsłynniejszym malarzem starożytności, którego twórczość znamy, niestety, tylko z opisów. Jego najbardziej znane dzieło to Afrodyta Anadyomene oraz liczne portrety Aleksandra Wielkiego, którego był nadwornym malarzem. Jaki jest sekret jego sukcesu? Nūlla diēs sine līneā. – Ani dnia bez kreski, co oznacza systematyczną pracę twórczą każdego dnia. Oto przed nami Archimedes, największy mechanik starożytności, wynalazca śruby wodnej. Przypisywano mu budowę planetarium, które odwiedzili jeszcze Cyceron i Owidiusz. W czasie drugiej wojny punickiej przebywał w Syrakuzach. Gdy miasto zostało zdobyte starzec Archimedes zajmował się właśnie kreśleniem figur geometrycznych na piasku. Jego ostatnie słowa do zbliżającego się żołnierza rzymskiego, który zamierzał go zabić brzmiały: Nōlī turbāre circulōs meōs – Nie ruszaj moich kół!
R1BoDwR5drww7
Ćwiczenie 1
Po obejrzeniu filmu edukacyjnego połącz w pary złote myśli z osobami, z którymi są kojarzone: Quandōque bonus dormītat Homērus. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nēmō ante mortem beātus esse potest. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Omnia mea mēcum portō. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nātūrālia nōn sunt turpia. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Sciō mē nihil scīre Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Prīmum nōn nocēre. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Hominem quaerō. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Homō est animal sociāle Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nūlla diēs sine līneā Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nōlī turbāre circulōs meōs! Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes
Po obejrzeniu filmu edukacyjnego połącz w pary złote myśli z osobami, z którymi są kojarzone: Quandōque bonus dormītat Homērus. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nēmō ante mortem beātus esse potest. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Omnia mea mēcum portō. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nātūrālia nōn sunt turpia. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Sciō mē nihil scīre Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Prīmum nōn nocēre. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Hominem quaerō. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Homō est animal sociāle Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nūlla diēs sine līneā Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes Nōlī turbāre circulōs meōs! Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Diogenes, 3. Homer, 4. Arystoteles, 5. Solon, 6. Apelles, 7. Hipokrates, 8. Bias z Prieny, 9. Eurypides, 10. Archimedes
Po obejrzeniu filmu edukacyjnego połącz w pary złote myśli z osobami, z którymi są kojarzone:
Dopasuj poniższe definicje do terminów ze słownika pojęć: Gnoma Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Metoda majeutyczna Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Mizogin Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Cynizm Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Lykejon Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną;
Dopasuj poniższe definicje do terminów ze słownika pojęć: Gnoma Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Metoda majeutyczna Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Mizogin Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Cynizm Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; Lykejon Możliwe odpowiedzi: 1. perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e. która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr. 2. W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą. 3. (łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną. 4. Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet. 5. (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną;
Dopasuj poniższe definicje do terminów ze słownika pojęć:
(łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana zawierająca myśl ogólną., (pozytywna, konstruktywna, położnicza) polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną;, Mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet., W starożytnej Grecji: pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą., perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e., która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr.
Gnoma
Metoda majeutyczna
Mizogin
Cynizm
Lykejon
Homer
Audiobook - O Homerze w Ars Poetica autorstwa Horacego
R1X3UfXbbk5II1
Audiobook: Oto fragment „Ars Poetica” Horacego, w którym odnosi się do twórcy „Iliady” i „Odysei”. Sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus; nam neque chorda sonum reddit quem volt manus et mens, poscentique gravem persaepe remittit acutum, nec semper feriet quodcumque minabitur arcus. Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis offendar maculis, quas aut incuria fudit, aut humana parum cavit natura. Quid ergo est? Vt scriptor si peccat idem librarius usque, quamvis est monitus, venia caret, et Citharoedus ridetur, chorda qui semper oberrat eadem, sic mihi, qui multum cessat, fit Choerilus ille, quem bis terque bonum cum risu miror; et idem indignor quandoque bonus dormitat Homerus; verum operi longo fas est obrepere somnum. Pewnym błędom wybaczmy jednak. Czasem dźwięki wyda struna niezgodne z wolą naszej ręki: wysoko zabrzmi, chociaż o ton niski chodzi. Czasem nie we właściwy cel i łuk ugodzi. Gdy wiersz cały jaśnieje, nie rażą mnie wcale rzadkie plamy, bo autor postąpił niedbale Lub zbłądziła natura ludzka. W czym więc sedno? Jak ganię, jeśli człowiek, mimo uwag, jedno przepisując wciąż myśli, jak wart, oczywista, śmiechu wciąż trafiający w złą strunę lutnista, Tak w złym poecie widzę Cheryla właściwie, Który, gdy coś napisze nieźle, się zadziwię, Lecz oburza mnie senność u Homera mistrza, choć to w dziele tak długim rzecz najoczywistsza. Quintus Horatius Flaccus, „Sztuka poetycka”(w. 347‑360), przeł. Jan Sękowski Quintus Horatius Flaccus, „Dzieła wszystkie tom II”, komentarz Oktawiusz Jurewicz, Ossolineum 1988 r.
Audiobook: Oto fragment „Ars Poetica” Horacego, w którym odnosi się do twórcy „Iliady” i „Odysei”. Sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus; nam neque chorda sonum reddit quem volt manus et mens, poscentique gravem persaepe remittit acutum, nec semper feriet quodcumque minabitur arcus. Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis offendar maculis, quas aut incuria fudit, aut humana parum cavit natura. Quid ergo est? Vt scriptor si peccat idem librarius usque, quamvis est monitus, venia caret, et Citharoedus ridetur, chorda qui semper oberrat eadem, sic mihi, qui multum cessat, fit Choerilus ille, quem bis terque bonum cum risu miror; et idem indignor quandoque bonus dormitat Homerus; verum operi longo fas est obrepere somnum. Pewnym błędom wybaczmy jednak. Czasem dźwięki wyda struna niezgodne z wolą naszej ręki: wysoko zabrzmi, chociaż o ton niski chodzi. Czasem nie we właściwy cel i łuk ugodzi. Gdy wiersz cały jaśnieje, nie rażą mnie wcale rzadkie plamy, bo autor postąpił niedbale Lub zbłądziła natura ludzka. W czym więc sedno? Jak ganię, jeśli człowiek, mimo uwag, jedno przepisując wciąż myśli, jak wart, oczywista, śmiechu wciąż trafiający w złą strunę lutnista, Tak w złym poecie widzę Cheryla właściwie, Który, gdy coś napisze nieźle, się zadziwię, Lecz oburza mnie senność u Homera mistrza, choć to w dziele tak długim rzecz najoczywistsza. Quintus Horatius Flaccus, „Sztuka poetycka”(w. 347‑360), przeł. Jan Sękowski Quintus Horatius Flaccus, „Dzieła wszystkie tom II”, komentarz Oktawiusz Jurewicz, Ossolineum 1988 r.
Obraz przedstawia starszego mężczyznę, który był greckim pieśniarzem wędrownym, epikiem, śpiewakiem i recytatorem. Uważa się go za ojca poezji epickiej. Postać ma długą brodę. Na głowie posiada wieniec wykonany z zielonych, suszonych liści. W prawej ręce trzyma przezroczystą kartkę z napisami. Ma na sobie czerwony strój. Widoczny jest od klatki piersiowej w górę.
Autor nieznany, „Homer”, 1639, Muzeum Sztuki Walters, Baltimore, USA, art.thewalters.org, CC BY 3.0
Źródło sentencji: C. Michalunio, Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, powiedzeń, Kraków 2014.
R1ZmtNx1FVsAK
Ćwiczenie 5
Wysłuchaj fragmentu Sztuki poetyckiej Horacego i wybierz właściwą odpowiedź: Jak należy rozumieć słowa Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus? Możliwe odpowiedzi: 1. Nawet u mistrza zdarzają się nudniejsze fragmenty, wszelkie niedoskonałości są więc usprawiedliwione. 2. Nic nie zmąci snu mistrza literatury, 3. Łatwiej wybaczyć niedociągnięcia marnemu poecie niż wielkiemu mistrzowi.
Wysłuchaj fragmentu Sztuki poetyckiej Horacego i wybierz właściwą odpowiedź: Jak należy rozumieć słowa Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus? Możliwe odpowiedzi: 1. Nawet u mistrza zdarzają się nudniejsze fragmenty, wszelkie niedoskonałości są więc usprawiedliwione. 2. Nic nie zmąci snu mistrza literatury, 3. Łatwiej wybaczyć niedociągnięcia marnemu poecie niż wielkiemu mistrzowi.
Wysłuchaj fragmentu Sztuki poetyckiej Horacego i wybierz właściwą odpowiedź: Jak należy rozumieć słowa Horacego: Quandōque bonus dormītat Homērus?
Nawet u mistrza zdarzają się nudniejsze fragmenty, wszelkie niedoskonałości są więc usprawiedliwione.
Nic nie zmąci snu mistrza literatury
Łatwiej wybaczyć niedociągnięcia marnemu poecie niż wielkiemu mistrzowi.
m12112b926c1cce73_0000000000007
Homer - gr. Homeros, genialny grecki poeta epicki otwierający grecką, a przeto i europejską literaturę, jako twórca najstarszego gatunku literackiego Greków - eposu bohaterskiego, autor Iliady i Odysei . Uważa się, że żył pomiędzy IX a VIII p.n.e oraz, że urodził się w jońskiej Smyrnie w Azji Mniejszej (w języku Homera przeważają elementy jońskie). Legenda głosi, że dożył późnej starości. Jego księgi były dla starożytnych Greków i Rzymian punktem wyjścia i miarą wartości wszelkiej poezji. Prace Homera stały się dla Greków źródłem historii swoich przodków i etyki, a jego wyobrażenia o bogach weszły w skład religii greckiej. Na heksametrach Homera młodzież grecka uczyła się czytać. Komisja powołana przez Pizystrata w Atenach w VI p.n.e. zweryfikowała i opracowała tekst Iliady i Odysei, a filolodzy aleksandryjscy w III‑I p.n.e. poprawnie go ustalili i skomentowali, wykształcając przy tym nowe gałęzie nauki: filologię, gramatykę i literaturoznawstwo.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Solon
Audiobook - Opis spotkania Solona i Krezusa na podstawie Żywotów sławnych mężówPlutarcham12112b926c1cce73_0000000000009Plutarcha:
RgLWuG1o9a4TO1
Audiobook: Wysłuchaj fragmentu „ Żywotów sławnych mężów” Plutarcha z Cheronei opisujący spotkanie Solona z Krezusem. „Spotkanie Solona z Krezusem wydaje się niektórym błędnym co do czasu wymysłem. Mnie jednak nie wydaje się, by opowieść tak głośną i tylu mającą świadków i — co ważniejsze — odpowiadającą charakterowi Solona i jego wielkoduszności, i godną jego mądrości, należało pomijać dla jakichś tak zwanych rachub czasu. Tysiące ludzi już je poprawiało i do dziś dnia nie mogą sprostować sprzeczności w jakiś wewnętrznie zgodny porządek. A więc opowiadają, że Solon na prośbę Krezusa udał się do Sardów i przeżył coś podobnego jak człowiek, który po raz pierwszy zdąża ku morzu. Taki bowiem spotykając kolejne rzeki, przy każdej myśli, że to już morze. Podobnie Solonowi przechodzącemu przez pałac królewski i widzącemu wielu dworzan bogato wystrojonych i w świcie i w straży przybocznej, każdy wydawał się Krezusem, nim został doprowadzony do samego Krezusa. Ten zaś przystroiwszy się we wszystko, co z szat miał w drogich kamieniach i purpurach, co z dzieł sztuki zdobniczej w złocie, co zdało się budzić podziw i zazdrość, chciał Solona zadziwić jak najbardziej wspaniałym i imponującym widokiem. Lecz Solon stanąwszy przed królem wcale nie przejął się tym widokiem i nie spełnił oczekiwań Krezusa. Dobrze myślący widzieli, że gardzi tą nieznajomością prawdziwego piękna i małowartościową wystawnością. Król jednak kazał otworzyć przed nim skarby, bogactwa i inne przedmioty przepychu, co w jego wypadku było całkiem zbyteczne. On sam sobie wystarczał, by wobec tego rodzaju myślenia mieć swe zdanie. Kiedy więc obejrzawszy wszystko wrócił przed Krezusa, ten go zapytał, czy zna kogoś z ludzi szczęśliwszego niż on. Na co Solon odpowiedział, że owszem, zna Tellosa, swego współobywatela. I wyjaśnił, że Tellos to człowiek uczciwy, że zostawił dzieci dobrej sławy, przeżył życie bez braku koniecznych do tego rzeczy, zginął w chwale w obronie ojczyzny. Teraz już Solon wydał się Krezusowi dziwacznym prostakiem, że nie w bogactwie srebra i złota widzi miarę szczęścia, lecz ceni wyżej raczej życie prostego człowieka z ludu i jego śmierć niż siłę i władzę. Jednak znów go zapytał, czy po Tellosie zna kogoś innego szczęśliwszego. I Solon znów odrzekł, że owszem, zna Kleobisa i Bitona, wyróżniających się miłością braterską i do matki. Kiedy przybycie wołów się opóźniało, sami przypięli się do wozu i matkę, nazywaną przez obywateli szczęśliwą i pełną radości, zawieźli do świątyni Hery: złożono ofiarę i pili, a następnego dnia już nie wstali, w tak dobrej sławie bez cierpień i smutków pomarli. Tu, już bliski gniewu, Krezus mówi: „A nas nie zaliczasz wcale do ludzi szczęśliwych?" Na co Solon, nie chcąc ani schlebiać królowi, ani go dalej drażnić: „Królu lidyjski! Ateńczykom bóg dał we wszystkim umiar. I pewnej mądrości, niezuchwałej, jak się zdaje, lecz obywatelskiej, nie królewskiej, ani wystawnej, posiadamy zadowalającą miarę. Ta zaś widząc, że życie podlega różnego rodzaju przypadkom, nie pozwala za dużo sobie myśleć i podziwiać szczęście człowiecze, podlegające chwilom zmiany. Każdego bowiem czeka przyszłość nieprzewidzianie zmienna. Szczęśliwym więc nazywamy tego, komu bóg dał powodzenie do końca. A szczęście człowieka, póki on żyje i podlega jeszcze zagrożeniu, jest niepewne i nieuzasadnione, jakby przyznawanie zwycięstwa i wieńca już komuś, kto jeszcze o nie walczy". Tyle Solon. I oddalił się stamtąd zostawiając Krezusa w zmartwieniu, ale bez przekonania.” Plutarch z Cheronei, „ Żywoty sławnych mężów” (Solon, rozdział 27).
Audiobook: Wysłuchaj fragmentu „ Żywotów sławnych mężów” Plutarcha z Cheronei opisujący spotkanie Solona z Krezusem. „Spotkanie Solona z Krezusem wydaje się niektórym błędnym co do czasu wymysłem. Mnie jednak nie wydaje się, by opowieść tak głośną i tylu mającą świadków i — co ważniejsze — odpowiadającą charakterowi Solona i jego wielkoduszności, i godną jego mądrości, należało pomijać dla jakichś tak zwanych rachub czasu. Tysiące ludzi już je poprawiało i do dziś dnia nie mogą sprostować sprzeczności w jakiś wewnętrznie zgodny porządek. A więc opowiadają, że Solon na prośbę Krezusa udał się do Sardów i przeżył coś podobnego jak człowiek, który po raz pierwszy zdąża ku morzu. Taki bowiem spotykając kolejne rzeki, przy każdej myśli, że to już morze. Podobnie Solonowi przechodzącemu przez pałac królewski i widzącemu wielu dworzan bogato wystrojonych i w świcie i w straży przybocznej, każdy wydawał się Krezusem, nim został doprowadzony do samego Krezusa. Ten zaś przystroiwszy się we wszystko, co z szat miał w drogich kamieniach i purpurach, co z dzieł sztuki zdobniczej w złocie, co zdało się budzić podziw i zazdrość, chciał Solona zadziwić jak najbardziej wspaniałym i imponującym widokiem. Lecz Solon stanąwszy przed królem wcale nie przejął się tym widokiem i nie spełnił oczekiwań Krezusa. Dobrze myślący widzieli, że gardzi tą nieznajomością prawdziwego piękna i małowartościową wystawnością. Król jednak kazał otworzyć przed nim skarby, bogactwa i inne przedmioty przepychu, co w jego wypadku było całkiem zbyteczne. On sam sobie wystarczał, by wobec tego rodzaju myślenia mieć swe zdanie. Kiedy więc obejrzawszy wszystko wrócił przed Krezusa, ten go zapytał, czy zna kogoś z ludzi szczęśliwszego niż on. Na co Solon odpowiedział, że owszem, zna Tellosa, swego współobywatela. I wyjaśnił, że Tellos to człowiek uczciwy, że zostawił dzieci dobrej sławy, przeżył życie bez braku koniecznych do tego rzeczy, zginął w chwale w obronie ojczyzny. Teraz już Solon wydał się Krezusowi dziwacznym prostakiem, że nie w bogactwie srebra i złota widzi miarę szczęścia, lecz ceni wyżej raczej życie prostego człowieka z ludu i jego śmierć niż siłę i władzę. Jednak znów go zapytał, czy po Tellosie zna kogoś innego szczęśliwszego. I Solon znów odrzekł, że owszem, zna Kleobisa i Bitona, wyróżniających się miłością braterską i do matki. Kiedy przybycie wołów się opóźniało, sami przypięli się do wozu i matkę, nazywaną przez obywateli szczęśliwą i pełną radości, zawieźli do świątyni Hery: złożono ofiarę i pili, a następnego dnia już nie wstali, w tak dobrej sławie bez cierpień i smutków pomarli. Tu, już bliski gniewu, Krezus mówi: „A nas nie zaliczasz wcale do ludzi szczęśliwych?" Na co Solon, nie chcąc ani schlebiać królowi, ani go dalej drażnić: „Królu lidyjski! Ateńczykom bóg dał we wszystkim umiar. I pewnej mądrości, niezuchwałej, jak się zdaje, lecz obywatelskiej, nie królewskiej, ani wystawnej, posiadamy zadowalającą miarę. Ta zaś widząc, że życie podlega różnego rodzaju przypadkom, nie pozwala za dużo sobie myśleć i podziwiać szczęście człowiecze, podlegające chwilom zmiany. Każdego bowiem czeka przyszłość nieprzewidzianie zmienna. Szczęśliwym więc nazywamy tego, komu bóg dał powodzenie do końca. A szczęście człowieka, póki on żyje i podlega jeszcze zagrożeniu, jest niepewne i nieuzasadnione, jakby przyznawanie zwycięstwa i wieńca już komuś, kto jeszcze o nie walczy". Tyle Solon. I oddalił się stamtąd zostawiając Krezusa w zmartwieniu, ale bez przekonania.” Plutarch z Cheronei, „ Żywoty sławnych mężów” (Solon, rozdział 27).
Obraz przedstawia mędrca Solon, który stoi na prawo od nieozdobionej części pomieszczenia. Ubrany jest pokornie, ma długą, siwą brodę i gestem upomina ekstrawagancko ubraną postać króla, który wskazuje dramatycznie na bogactwa stojące przed nim. Król ze swoimi ludźmi siedzi przy stole, który znajduje się na podwyższeniu, do którego prowadzą niskie schody złożone z kilku stopni.
Nikolaus Knüpfer, „Solon u Krezusa”, 1650-52, Muzeum J. Paula Getty'ego, Los Angeles, USA, wikimedia.org, domena publiczna
Zapoznaj się z częścią materiału na temat Solona. Następnie zdecyduj, które zdania dotyczące jej treści są prawdziwe , a które nieprawdziwe. Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Przepych, który otaczał króla Lidii nie zrobił wrażenia na Solonie. 2. Według Solona najszczęśliwszym człowiekiem jest Tellos, który żył uczciwie, jak i umarł #przynosząc chwałę swojej ojczyźnie. 3. Solon uważał, że o zmarłych należy mówić dobrze, albo wcale. 4. Solon od razu rozpoznał Krezusa. 5. Solon wspomina o Kleobisie i Bitonie, by podkreślić ich nieszczęsny koniec. 6. Według Solona szczęśliwy ten, kto posiadł wszelkie bogactwa.
Zapoznaj się z częścią materiału na temat Solona. Następnie zdecyduj, które zdania dotyczące jej treści są prawdziwe , a które nieprawdziwe. Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Przepych, który otaczał króla Lidii nie zrobił wrażenia na Solonie. 2. Według Solona najszczęśliwszym człowiekiem jest Tellos, który żył uczciwie, jak i umarł #przynosząc chwałę swojej ojczyźnie. 3. Solon uważał, że o zmarłych należy mówić dobrze, albo wcale. 4. Solon od razu rozpoznał Krezusa. 5. Solon wspomina o Kleobisie i Bitonie, by podkreślić ich nieszczęsny koniec. 6. Według Solona szczęśliwy ten, kto posiadł wszelkie bogactwa.
Zapoznaj się z częścią materiału na temat Solona. Następnie zdecyduj, które zdania dotyczące jej treści są prawdziwe , a które nieprawdziwe. Zaznacz zdania prawdziwe.
Przepych, który otaczał króla Lidii nie zrobił wrażenia na Solonie.
Według Solona najszczęśliwszym człowiekiem jest Tellos, który żył uczciwie, jak i umarł przynosząc chwałę swojej ojczyźnie.
Solon uważał, że o zmarłych należy mówić dobrze, albo wcale.
Solon od razu rozpoznał Krezusa.
Solon wspomina o Kleobisie i Bitonie, by podkreślić ich nieszczęsny koniec.
Według Solona szczęśliwy ten, kto posiadł wszelkie bogactwa.
m12112b926c1cce73_0000000000008
Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów (Solon, rozdział 27), Ossolineum, Wrocław 1956, przekład: Mieczysław Brożek
m12112b926c1cce73_0000000000009
Plutarch (Plutarchos) z Cheronei - ok. 50‑125 n.e., jeden z największych pisarzy greckich, studiował w Atenach u Ammaniosa, a następnie w Aleksandrii. W młodości dużo podróżował, przez dłuższy czas przebywał w Rzymie, gdzie zawarł wiele znajomości z wykształconymi i wybitnymi osobistościami z wyższych sfer urzędniczych. Po powrocie do ojczyzny założył w Cheronei rodzaj Akademii, w której z uczniami czytał i objaśniał Platona, poruszał różnorodne zagadnienia naukowe i moralne. W swoim ojczystym mieście był archontem i kapłanem Apollina. Cała jego działalność zmierzała do religijnego i moralnego odrodzenia ojczyzny. Wielką spuściznę literacką Plutarcha dzielimy na dwie grupy: 1) pisma biograficzne (Żywoty sławnych mężów), które obejmują 50 biografii sławnych Greków i Rzymian; z wyjątkiem czterech (Aratosa, Artakserksesa, Galby i Othona) ujęte są w ten sposób, że każda całość obejmuje 2 żywoty: wybitnego w jakiejś dziedzinie Greka i Rzymianina (np. Demostenes‑Cyceron, Tezeusz‑Romulus, Temistokles‑Kamillus), a kończy się krótkim porównaniem obu postaci. Dlatego też zatytułowane są: Biografie porównawcze. 2) pisma moralne (Moralia), obejmujące utwory o różnej treści: a) traktaty filozoficzne (np. Przeciw Kolotesowi, O poglądach zdrowego rozsądku przeciw stoikom), b) etyczne (np. O cnocie moralnej, O równowadze ducha, O poskramianiu gniewu), c) polityczne (np. Rady polityczne, O monarchii, demokracji i oligarchii), d) religijne (np. O E delfickim, O zamilknięciu wyroczni), e) literacko‑krytyczne (Porównanie Arystofanesa z Menandrem, O złośliwości Herodota, Studia nad Homerem, O życiu i poezji Homera), f) pisma objęte wspólnym tytułem Rozmowy biesiadne, o różnej treści.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
m12112b926c1cce73_0000000000010
Solon - ok. 635‑560 p.n.e., ateński mąż stanu i poeta, zaliczany do siedmiu mędrców greckich; zubożały arystokrata z dawnego królewskiego rodu Medontydów, doszedł do zamożności jako kupiec, odbywając przy tym liczne dalekie podróże. Poezja otworzyła mu drzwi do polityki: pełną uniesienia elegią pobudził Ateńczyków do zdobycia Salaminy, wyspy, o którą walczyli z Megarą długo i bez skutku, i zyskał takie zaufanie obywateli, że powołano go na rozjemcę w poważnym sporze wewnętrznym, rozdzierającym kraj. Prawodawstwo Solona przyniosło reformy ograniczające prawa arystokracji, umorzenie długów chłopskich zabezpieczonych zastawem na gruntach, podział obywateli na 4 klasy majątkowe, mające różne prawa i obowiązki obywatelskie. Zmiany te nie zadowoliły w pełni nikogo, ale stanowiły spory krok w kierunku demokracji. Konstytucja Solona dotrwała do radykalnych reform demokratycznych Klejstenesa.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Eurypides
Jednym z najsłynniejszych dramatów Eurypidesa, przedstawiającym głębię kobiecej psychiki, jest Medea.
R1WGFwEVMYZ481
Kobieta siedząca na złotym wozie w białej szacie w prawej ręce ma pochodnię. Mężczyzna po prawej stronie obrazu, to Jazon, który sięgnął po miecz. Na ziemi leży dwoje martwych dzieci. Kobieta wskazuje na nie palcem.
Charles-André van Loo, „Jazon i Medea”, 1759, Muzeum Sztuk Pięknych w Pau, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Eurypides - syn Mnesarchosa (ok. 480‑406 p.n.e.), urodzony na Salaminie, najmłodszy z trójcy wielkich tragików ateńskich. Wielokrotnie współzawodniczył z Sofoklesem (od którego był nieco młodszy) w zawodach dramatycznych i przeważnie bywał przez niego zwyciężany. Mimo, że nie brał czynnego udziału w życiu politycznym, był ustawicznie celem ataków ze strony poetów komicznych, głównie ze względu na swe poglądy filozoficzne i nowatorstwo w poezji dramatycznej. Na starość zdecydował się opuścić Ateny, gdzie nie znalazł zrozumienia. Przyjął zaproszenie króla Macedonii Archelaosa i udał się w roku 408 do Pelli, gdzie dwa lata później umarł, na kilka miesięcy przed Sofoklesem. Eurypides napisał 92 dramaty, z których zachowało się 17 tragedii, 1 dramat satyrowy i ok. 1000 fragmentów.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
Sokrates
Dialog Platonam12112b926c1cce73_0000000000012Platona p.t. Teajtet, w którym Sokrates nawiązuje do metody stosowanej w coachingu.
RENMH4M6GKbl01
Audiobook: Oto fragment dialogu Platona p.t. „Teajtet”, w którym Sokrates nawiązuje do swojej metody majeutycznej stosowanej dziś w coachingu. „Więc moja sztuka położnicza zresztą tym samym się odznacza co i sztuka tamtych kobiet [akuszerek], a różni się tym, że mężczyznom, a nie kobietom rodzić pomaga, i tym, że ich dusz rodzących dogląda, a nie ich ciał. A największa wartość w naszej sztuce tkwi ta, że ona na wszelki sposób wybadać potrafi, czy umysł młodzieńca widziadło tylko i fałsz na świat wydaje, czy też myśl zdrową i prawdziwą. Bo ja całkiem jestem jak te akuszerki: rodzić nie umiem mądrości i o co już niejeden mnie beształ, że innych pytam, a sam nic nie odpowiadam w żadnej sprawie, bo nic nie mam mądrego do powiedzenia, to słusznie mnie besztają. A przyczyna tego taka: odbierać płody bóg mi każe, a rodzić nie pozwolił. Jestem ci ja sam nie bardzo mądry, nigdym nic takiego nie znalazł, co by moja dusza urodziła. Ale z tych, co ze mną obcują, niejeden zrazu wygląda nawet bardzo niemądrze, ale wszyscy w miarę, jak dłużej z sobą jesteśmy jeżeli tylko bóg pozwala, dziwna rzecz, ile zyskują we własnej i w cudzej opinii. I to jasna jest rzecz, że ode mnie nikt z nich niczego się nigdy nie uczył, tylko w sobie sam każdy nosił swój skarb i tam źródło znajdował natchnienia. A od połogu jest bóg — i połóg to moja robota.” Platon, „Teajtet” (rozdział VII), przeł. Władysław Witwicki, Kęty 2002, Wydawnictwo ANTYK.
Audiobook: Oto fragment dialogu Platona p.t. „Teajtet”, w którym Sokrates nawiązuje do swojej metody majeutycznej stosowanej dziś w coachingu. „Więc moja sztuka położnicza zresztą tym samym się odznacza co i sztuka tamtych kobiet [akuszerek], a różni się tym, że mężczyznom, a nie kobietom rodzić pomaga, i tym, że ich dusz rodzących dogląda, a nie ich ciał. A największa wartość w naszej sztuce tkwi ta, że ona na wszelki sposób wybadać potrafi, czy umysł młodzieńca widziadło tylko i fałsz na świat wydaje, czy też myśl zdrową i prawdziwą. Bo ja całkiem jestem jak te akuszerki: rodzić nie umiem mądrości i o co już niejeden mnie beształ, że innych pytam, a sam nic nie odpowiadam w żadnej sprawie, bo nic nie mam mądrego do powiedzenia, to słusznie mnie besztają. A przyczyna tego taka: odbierać płody bóg mi każe, a rodzić nie pozwolił. Jestem ci ja sam nie bardzo mądry, nigdym nic takiego nie znalazł, co by moja dusza urodziła. Ale z tych, co ze mną obcują, niejeden zrazu wygląda nawet bardzo niemądrze, ale wszyscy w miarę, jak dłużej z sobą jesteśmy jeżeli tylko bóg pozwala, dziwna rzecz, ile zyskują we własnej i w cudzej opinii. I to jasna jest rzecz, że ode mnie nikt z nich niczego się nigdy nie uczył, tylko w sobie sam każdy nosił swój skarb i tam źródło znajdował natchnienia. A od połogu jest bóg — i połóg to moja robota.” Platon, „Teajtet” (rozdział VII), przeł. Władysław Witwicki, Kęty 2002, Wydawnictwo ANTYK.
Scena wykonywania wyroku na Sokratesie. Wydarzenie to ma miejsce w ponurym i przytłaczającym lochu. Świadczą o tym łańcuchy i okowy leżące na ziemi, a także nędzny, prosty wystrój pomieszczenia. Na pierwszym planie siedzący na więziennym łożu Sokrates. Jest on przedstawiony jako dumny, pełen godności starzec. Prawą rękę ma wzniesioną ku niebu, a lewą wyciągniętą po puchar z trucizną. Twarz zwróconą ma ku swym uczniom, znajdującym się po jego prawicy.
Jacques-Louis David, „Śmierć Sokratesa”, 1787, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, USA, wikimedia.org, domena publiczna
Na podstawie fragmentu Teajteta Platona odpowiedz, jaka jest rola Sokratesa jako nauczyciela? Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates pomaga swoim uczniom znaleźć odpowiedzi, zadając im odpowiednie pytania. 2. Sokrates zna odpowiedzi na wszystkie pytania i chętnie odpowiada swoim uczniom. 3. Sokrates natchniony przez bogów wykłada swoją filozofię, a uczniowie słuchają i wyciągają wnioski.
Na podstawie fragmentu Teajteta Platona odpowiedz, jaka jest rola Sokratesa jako nauczyciela? Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates pomaga swoim uczniom znaleźć odpowiedzi, zadając im odpowiednie pytania. 2. Sokrates zna odpowiedzi na wszystkie pytania i chętnie odpowiada swoim uczniom. 3. Sokrates natchniony przez bogów wykłada swoją filozofię, a uczniowie słuchają i wyciągają wnioski.
Na podstawie fragmentu Teajteta Platona odpowiedz, jaka jest rola Sokratesa jako nauczyciela?
Sokrates pomaga swoim uczniom znaleźć odpowiedzi, zadając im odpowiednie pytania.
Sokrates zna odpowiedzi na wszystkie pytania i chętnie odpowiada swoim uczniom.
Sokrates natchniony przez bogów wykłada swoją filozofię, a uczniowie słuchają i wyciągają wnioski.
m12112b926c1cce73_0000000000012
Dialogi Platona - Sokrates jest postacią centralną niemal wszystkich Dialogów Platona; najwięcej wiadomości biograficznych o nim, znaleźć można w Apologii (Obronie Sokratesa), Fedonie, Kritonie, Uczcie, Protagorasie, a także u Ksenofonta we Wspomnieniach o Sokratesie, Apologii i Uczcie.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
m12112b926c1cce73_0000000000013
Sokrates - 469‑399 p.n.e., filozof ateński, syn rzeźbiarza Sofronikosa i akuszerki Fenarete, za młodu rzeźbiarz. Szybko porzucił ten zawód. Odznaczył się w bitwach wojny peloponeskiej. Mąż Ksantypy, żył wraz z rodziną w niedostatku, gdyż całkowicie poświęcił się ulicznej, bezpłatnej działalności nauczycielskiej. Treść jego nauki nie jest całkiem jasna, bo sam nic nie pisał, a relacje dwóch jego uczniów, Platona i Ksenofonta, są nieraz rozbieżne. Platon często używa osoby Sokratesa dla wyłożenia swych własnych poglądów. Sokrates uważał, że cnota jest dobrem bezwzględnym, że związana jest z pożytkiem i szczęściem, że sama jest wiedzą, że się jej można uczyć. Przeciwstawiał się teorii sofistów o względności prawdy, dobra i sprawiedliwości. Ten biedak w podartym płaszczu, otoczony kołem uczniów i adeptów, spośród najwytworniejszej młodzieży arystokratycznej (Alcybiades, Krytiasz), dla przeciętnego Ateńczyka był tylko dziwakiem, którego trudno brać na serio, mimo że wyrocznia delficka miała orzec, że jest on najmądrzejszym człowiekiem w Grecji. Wcześnie zaczęto go atakować. Arystofanes wykorzystuje w Chmurach (423) jego brzydotę, aby ośmieszyć sofistów. Ale dopiero w 70. roku życia został oskarżony o bezbożność i demoralizację młodzieży. Sokrates wystąpił przed sądem w sposób tak ostry (nie uznając swej winy i broniąc swej działalności), że sprowokował gniew sędziów i wyrok śmierci - przez wypicie cykuty po 30 dniach więzienia. Spędził je na rozmowach z przyjaciółmi. Platon w Fedonie daje słynny opis ostatnich chwil Sokratesa, który odrzucił propozycję przyjaciół, chcących mu zorganizować ucieczkę, i przyjął śmierć z bezprzykładnym spokojem i godnością.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Hipokrates
Przysięga Hipokratesa składana była przez lekarzy w starożytności i zawierała zasady etyki lekarskiej. Przypisywana była Hipokratesowi, prawdopodobnie została jednak sformułowana przez uczniów z jego kręgów. Po okrucieństwach II Wojny Światowej, podczas której dopuszczano się m.in. eksperymentów medycznych na więźniach obozów koncentracyjnych, Światowa Organizacja Lekarzy uznała, że należy stworzyć nowożytną wersję przysięgi Hipokratesa tzw. deklarację genewską (1948). Ten kodeks etyczny lekarzy funkcjonuje do dzisiejszego dnia, w Polsce jego wersję stanowi Przyrzeczenie Lekarskie. Warto jednak zapoznać się ze starożytną etyką lekarską i przeczytać przekład przysięgi Hipokratesa.
R3XLrLCxF12JO1
Ilustracja przedstawia kielich z wężem oznaczający boginię zdrowia. Jest to rzeźba wykonana w ścianie. Nóżkę kielicha otacza wąż, który wijąc się, ustawiony głową jest ponad kielich. W górnej części rzeźby znajduje się rok: 1948 (19 jest po lewej stronie łba węża, 48 po prawej). Na dole pod kielichem wyrzeźbiono zestaw liter: HGOLDEMANRGC.
Rinus Meijer, „Kielich Higiei, bogini zdrowia”, 1948, Budynek apteki w Groningen, Holandia, wikimedia.org, CC BY 3.0
Przysięga Hipokratesa
Tekst z lat ok. 460‑370 p.n.e.
Przysięgam na Apollona, lekarza, na Asklepiasa, Hygeję i świadków, że wedle mej możności i rozeznania będę dochowywał tej przysięgi i tych zobowiązań. Mistrza mego w tej sztuce będę szanował na równi z rodzicami, będę się dzielił z nimi mieniem i na żądanie zaspokajał ich potrzeby; synów jego będę uważał za swoich braci i będę uczył ich swej sztuki, gdyby zapragnęli się w niej kształcić, bez wynagrodzenia i żadnego zobowiązania z ich strony; prawideł, wykładów i całej pozostałej nauki będę udzielał swym synom, synom swego mistrza oraz uczniom, wpisanym i związanym prawem lekarskim, poza tym nikomu innemu. Będę stosował zabiegi lecznicze wedle mych możności i rozeznania ku pożytkowi chorych, broniąc ich od uszczerbku i krzywdy. Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego. W czystości i niewinności zachowam życie swoje i sztukę swoją. Nie będę operował chorych na kamicę, pozostawiając to ludziom, zawodowo stosującym ten zabieg. Do jakiegokolwiek wejdę domu, wejdę doń dla pożytku chorych, nie po to, żeby świadomie wyrządzać krzywdę lub szkodzić w inny sposób, wolny od pożądań zmysłowych tak wobec niewiast, jak i mężczyzn, wobec wolnych i niewolników. Cokolwiek bym podczas leczenia czy poza nim z życia ludzkiego ujrzał, czy usłyszał, czego nie należy na zewnątrz rozgłaszać, będę milczał, zachowując to w tajemnicy. Jeżeli dochowam tej przysięgi i nie złamię jej, obym osiągnął pomyślność w życiu i pełnieniu tej sztuki, ciesząc się uznaniem ludzi po wszystkie czasy; jeśli ją przekroczę i złamię, niech mnie los przeciwny dotknie.
Za: Hippocrates, Opera omnia, Lipsk 1892, tom 2. Tłum. z greckiego G. Piankówna i K. Kreyserowa, Refleksje nad etyką lekarską, pr. zb. pod red. K. Osińskiej, Warszawa 1992.
Po zapoznaniu się z materiałami na temat Hipokratesa wskaż zdania zgodne z Przysięgą Hipokratesa. Możliwe odpowiedzi: 1. Przysięga Hipokratesa, 2. Pochodzi ze zbioru tekstów zwanego Corpus Hippocraticum., 3. Zakłada, że lekarz nigdy nie wchodzi do domu chorego, by mu zaszkodzić. 4. Zobowiązuje lekarza do zachowania tajemnicy lekarskiej. 5. Do dziś funkcjonuje jako kodeks etyczny lekarzy. 6. Nazywana jest inaczej deklaracją genewską.
Po zapoznaniu się z materiałami na temat Hipokratesa wskaż zdania zgodne z Przysięgą Hipokratesa. Możliwe odpowiedzi: 1. Przysięga Hipokratesa, 2. Pochodzi ze zbioru tekstów zwanego Corpus Hippocraticum., 3. Zakłada, że lekarz nigdy nie wchodzi do domu chorego, by mu zaszkodzić. 4. Zobowiązuje lekarza do zachowania tajemnicy lekarskiej. 5. Do dziś funkcjonuje jako kodeks etyczny lekarzy. 6. Nazywana jest inaczej deklaracją genewską.
Po zapoznaniu się z materiałami na temat Hipokratesa wskaż zdania zgodne z Przysięgą Hipokratesa.
Przysięga Hipokratesa
Pochodzi ze zbioru tekstów zwanego Corpus Hippocraticum.
Zakłada, że lekarz nigdy nie wchodzi do domu chorego, by mu zaszkodzić.
Zobowiązuje lekarza do zachowania tajemnicy lekarskiej.
Do dziś funkcjonuje jako kodeks etyczny lekarzy.
Nazywana jest inaczej deklaracją genewską.
m12112b926c1cce73_0000000000014
Hipokrates - gr. Hippokrates, ok. 460‑377 p.n.e., najsłynniejszy lekarz grecki, zwany „ojcem medycyny”, główny przedstawiciel szkoły lekarskiej na wyspie Kos, z lekarskiej rodziny Asklepiadów. O nim i o jego życiu wiemy bardzo mało: prawdopodobnie był niskiego wzrostu, wiele podróżował i zmarł w Larisie (Tesalia). Przypisywane mu pisma zebrane w sto lat po jego śmierci i znane jako Corpus Hippocraticum są różnego i niepewnego autorstwa, a żaden z 53 składających się na to dzieło tekstów nie może być przypisany Hipokratesowi na pewno; zawierają one opisy stanów chorobowych, wskazania lecznicze i prognostyczne oraz zasady etyki lekarskiej, obowiązujące w znacznej mierze do dziś. Najważniejsze z pism to AforyzmyAforyzmAforyzmy, Prognozy koskie, zawierające komplet wiedzy lekarskiej swego czasu, oraz Przysięga - kanon etyki lekarskiej. Hipokrates naucza (wg Rene Dubosa): chorób nie wywołują demony czy bóstwa, ale siły naturalne, posłuszne prawom przyrody; samopoczucie człowieka podlega wpływom środowiska (powietrze, woda, dieta); zdrowie jest wyrazem równowagi między składnikami natury człowieka), jego środowiskiem i trybem życia; wszystko, co dzieje się w umyśle, wpływa na ciało, a to, co się dzieje z ciałem, wpływa na umysł; medycyna jest zawodem wymagającym moralności oraz szacunku dla losu człowieka.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Diogenes
Wg Seneki, Diogenes miał mieszkać w wielkiej glinianej beczce. Kiedy król Filip II Macedoński zagroził Koryntowi, a mieszkańcy gorączkowo rzucili się do przygotowań obronnych, Diogenes, aby nie wydać się bezczynnym, obracał i toczył beczkę tam i na powrót. (Lukian, De historia conscribenda).
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
R6Y2NzFVpRqDz1
Mężczyzna siedzi na ziemi, w ręce ma lampion, który zamyka po podpaleniu. Wokół mężczyzny siedzą psy - jeden leży tuż przy nim, trzy inne psy siedzą i bacznie obserwują Diogenesa. Postać siedzi w beczce.
Jean-Léon Gérôme, „Diogenes”, 1860, Muzeum Sztuki Walters, Baltimore, USA, wikimedia.org, domena publiczna
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
m12112b926c1cce73_0000000000016
Diogenes - z Synopy nad Morzem Czarnym, ok. 412‑323 p.n.e., filozof grecki ze szkoły cyników; uczeń i następca Antystenesa. Głosił, że człowiekowi do szczęścia wystarczy zaspokojenie tylko najelementarniejszych potrzeb, sam ograniczał się też do minimum. Potępiał wszelkie zainteresowania intelektualne nie poświęcone oczywistym celom praktycznym, jak np. astronomię.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Arystoteles
RHwhfFNfnNiTx1
Archeologiczne pozostałości po zabudowaniach Lykejonu (Liceum) – szkoły prowadzonej przez Arystotelesa, obecnie przy ulicy Rigillis w Atenach. W oddali widać budynek, cały biały z dużą ilością okien. Przed nim wspomnanie pozostałości. Spod piasku wystąją kamienie, które ułożone są w kształt pomieszczeń.
Archeologiczne pozostałości po zabudowaniach Lykejonu (Liceum) – szkoły prowadzonej przez Arystotelesa, obecnie przy ul. Rigillis w Atenach, Grecja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
Arystoteles - (gr. Aristoteles, 384‑322 p.n.e.) ze Stagejry w Tracji, syn lekarza, w siedemnastym roku życia udał się do Aten, gdzie przez 20 lat, aż do śmierci Platona, studiował w jego Akademii. Na zaproszenie króla Filipa udał się do Macedonii w roku 343 p.n.e., gdzie przez pewien czas przebywał na dworze królewskim jako nauczyciel i wychowawca Aleksandra. W roku 335 powrócił do Aten i założył własną szkołę filozoficzną zwaną LiceumLiceumLiceum(Likajon - od Gaju Apollina Likejskiego, w którym się znajdowała) lub „perypatetycką” od przechadzek mistrza z uczniami po cienistych alejach. Po śmierci swego protektora Aleksandra Wielkiego, Arystoteles, obawiając się prześladowań ze strony ludu, uciekł na Eubeję i tam wkrótce umarł. Położył podwaliny pod wszystkie niemal nauki, przede wszystkim jako twórca logiki formalnej, jako przyrodnik, estetyk, historyk ustrojów politycznych.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
Apelles
Żadne z dzieł Apellesa nie zachowało się do naszych czasów. Z opisów, m.in. Pliniusza Starszego, znamy jednak tytuł jednego z najbardziej inspirujących jego dzieł, czyli Afrodyta wynurzająca się (Anadyomene), motyw wykorzystany później w słynnym obrazie Sandro Boticellego Narodziny Wenus. Już w starożytności pojawiały się liczne kopie arcydzieła Apellesa.
R14AM8daKQPxW1
Obraz pokazuje Wenus. Umieszczona jest ona w dużej połówce muszli. Leży w niej na boku. Jest naga Jedynie na szyi ma zawieszony łańcuszek. Do góry ma podniesioną lewą rękę ozdobiona bransoletką. W tle znajduje się dwoje uskrzydlonych dzieci.Jeden z aniołów, siedzący na delfinie trzyma w górze broń. Drugi znajduje się za muszlą.
„Afrodyta Anadyomene”, przed 79 n.e., fresk z Pompejów, Dom Wenus, odkopany w 1960, prawdopodobnie to rzymska kopia słynnego malowidła Apellesa, wikimedia.org, domena publiczna
Anegdota na temat powstania malowidła wykonanego przez Apellesa.
RcYQ29RpFICt61
Audiobook: Ciekawą anegdotę na temat powstania obrazu, w którym miał swój udział sam Aleksander Wielki, przekazał nam Pliniusz Starszy w swojej „Historii Naturalnej”. „Tantum erat auctōritātis iūris in rēgem aliōquī īrācundum. Quamquam Alexander honōrem eī clārissimō perhibuit exemplō. Namque cum dīlēctam sibi ē pallacīs suīs praecipuē, nōmine Pancaspēn, nūdam pingī ob admīrātiōnem fōrmae ab Apelle iusisset eumque, dum pāret, captum amōre sēnsisset, dōnō dedit eī, magnus animō, maior imperiō suī nec minor hōc factō quam victōriā aliā, quia ipse sē vīcit nec torum tantum suum sed etiam affectum dōnāvit artificī, nē dīlēctae quidem respectū mōtus cum modo rēgis ea fuisset, modo pictōris esset. Sunt quī Venerem Anadyomenēn ab illō pictam exparī pūtent.” Plinius Maior, „Historia naturalis” (XXXV, 86‑87). “Tyle miał powag nad królem zresztą popędliwym, chociaż Alexander wyrządził mu cześć sławnym przykładem. Albowiem gdy rozkazał najulubieńszą z swoich nałożnic, nazwiskiem Pankaspe, dla wybornego jej kształtu nagą odmalować i spostrzegł, że ów (Apelles) również się w niej zakochał, darował mu ją. Wielki umysłem, większy panowaniem nad sobą, i nie mniejszym jest przez czyn ten, jak przez jakie zwycięstwo. Albowiem zwyciężył siebie i nie tylko nałożnicę swoję, ale nawet namiętność darował artyście, nie poruszony nawet względem na kochankę, która będąc królewską, stała się teraz malarza. Niektórzy mniemają, że z tego to egzemplarza odmalowaną jest Venus Anadyomene.” „K. Pliniusza Starszego Historyi naturalnej ksiąg XXXVII = C. Plinii Secundi Historiae naturalis libri XXXVII. T. 10 ks. 34‑37”, tłum. Józef Łukaszewicz, Poznań: w księgarni i drukarni J. Łukaszewicza, 1845 r.
Audiobook: Ciekawą anegdotę na temat powstania obrazu, w którym miał swój udział sam Aleksander Wielki, przekazał nam Pliniusz Starszy w swojej „Historii Naturalnej”. „Tantum erat auctōritātis iūris in rēgem aliōquī īrācundum. Quamquam Alexander honōrem eī clārissimō perhibuit exemplō. Namque cum dīlēctam sibi ē pallacīs suīs praecipuē, nōmine Pancaspēn, nūdam pingī ob admīrātiōnem fōrmae ab Apelle iusisset eumque, dum pāret, captum amōre sēnsisset, dōnō dedit eī, magnus animō, maior imperiō suī nec minor hōc factō quam victōriā aliā, quia ipse sē vīcit nec torum tantum suum sed etiam affectum dōnāvit artificī, nē dīlēctae quidem respectū mōtus cum modo rēgis ea fuisset, modo pictōris esset. Sunt quī Venerem Anadyomenēn ab illō pictam exparī pūtent.” Plinius Maior, „Historia naturalis” (XXXV, 86‑87). “Tyle miał powag nad królem zresztą popędliwym, chociaż Alexander wyrządził mu cześć sławnym przykładem. Albowiem gdy rozkazał najulubieńszą z swoich nałożnic, nazwiskiem Pankaspe, dla wybornego jej kształtu nagą odmalować i spostrzegł, że ów (Apelles) również się w niej zakochał, darował mu ją. Wielki umysłem, większy panowaniem nad sobą, i nie mniejszym jest przez czyn ten, jak przez jakie zwycięstwo. Albowiem zwyciężył siebie i nie tylko nałożnicę swoję, ale nawet namiętność darował artyście, nie poruszony nawet względem na kochankę, która będąc królewską, stała się teraz malarza. Niektórzy mniemają, że z tego to egzemplarza odmalowaną jest Venus Anadyomene.” „K. Pliniusza Starszego Historyi naturalnej ksiąg XXXVII = C. Plinii Secundi Historiae naturalis libri XXXVII. T. 10 ks. 34‑37”, tłum. Józef Łukaszewicz, Poznań: w księgarni i drukarni J. Łukaszewicza, 1845 r.
Ō rex, equus tuus artis pingendī perītior esse vidētur quam tū. (Do Aleksandra Wielkiego) Twój koń, królu, zdaje się lepiej od Ciebie znać na malarstwie).
Zapoznaj się z materiałami na temat Diogenesa, Arystotelesa i Apellesa, następnie połącz w pary wyrażenia, by otrzymać prawdziwe zdania na temat wyżej wymienionych sławnych mężów: Diogenes Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego. Arystoteles Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego. Apelles Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego.
Zapoznaj się z materiałami na temat Diogenesa, Arystotelesa i Apellesa, następnie połącz w pary wyrażenia, by otrzymać prawdziwe zdania na temat wyżej wymienionych sławnych mężów: Diogenes Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego. Arystoteles Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego. Apelles Możliwe odpowiedzi: 1. był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego. 2. został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego. 3. studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego.
Zapoznaj się z materiałami na temat Diogenesa, Arystotelesa i Apellesa, następnie połącz w pary wyrażenia, by otrzymać prawdziwe zdania na temat wyżej wymienionych sławnych mężów:
był świadkiem oblężenia Koryntu przez Filipa II Macedońskiego., studiował w Akademii Platona, był nauczycielem Aleksandra Wielkiego., został hojnie obdarowany przez Aleksandra Wielkiego.
Diogenes
Arystoteles
Apelles
m12112b926c1cce73_0000000000018
Apelles z Kolofonu - 2. poł. IV p.n.e., mistrz grecki malarstwa monumentalnego, najsławniejszy malarz starożytności, z którego dzieł i pism nic nie pozostało. Znane są tylko z opisów. Był nadwornym malarzem Aleksandra Wielkiego i Ptolemeusza I. Geniusz koloru i wdzięku, twórca m.in. Afrodyty Anadyomene, wielu portretów Aleksandra Wielkiego i alegorii Potwarz.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Archimedes
Zobaczcie, jak mogły wyglądać ostatnie chwile Archimedesa.
R1bd3GH3VGGAA
Ilustracja przedstawia obraz Thomasa Degeorga pod tytułem „Śmierć Archimedesa”. Żołnierz w zbroi po prawej stronie ma uniesiony miecz nad siedzącym Archimedesem. Archimedes jedną ręką się broni, a w drugiej trzyma cyrkiel nad kartką papieru.
Thomas Degeorge, „Śmierć Archimedesa”, 1815, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
Połącz w pary łacińskie sentencje z ich polskimi odpowiednikami: Nōlī turbāre circulōs meōs! Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Homō est animal sociāle Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nūlla diēs sine līneā Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Amīcus Platō, sed magis amīca vēritās Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Quōs deus vult perdere prius dēmentat Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nihil miserābilius quam incertā sēde vagārī Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nēmō ante mortem beātus esse potest. Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Quandōque bonus dormītat Homērus Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Ars longa, vīta brevis Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda.
Połącz w pary łacińskie sentencje z ich polskimi odpowiednikami: Nōlī turbāre circulōs meōs! Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Homō est animal sociāle Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nūlla diēs sine līneā Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Amīcus Platō, sed magis amīca vēritās Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Quōs deus vult perdere prius dēmentat Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nihil miserābilius quam incertā sēde vagārī Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Nēmō ante mortem beātus esse potest. Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Quandōque bonus dormītat Homērus Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda. Ars longa, vīta brevis Możliwe odpowiedzi: 1. Człowiek jest istotą społeczną. 2. Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum. 3. Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach. 4. Ani dnia bez kreski. 5. Nie ruszaj moich kół!, 6. Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią. 7. Sztuka długa, życie krótkie. 8. Czasem i dobry Homer przyśnie. 9. Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda.
Połącz w pary łacińskie sentencje z ich polskimi odpowiednikami:
Człowiek jest istotą społeczną., Nie ma nic gorszego niż błądzenie po nieznanych krajach., Czasem i dobry Homer przyśnie., Nie ruszaj moich kół!, Sztuka długa, życie krótkie., Ani dnia bez kreski., Kogo bóg chce zgubić, temu najpierw odbiera rozum., Nikt nie może być szczęśliwy przed śmiercią., Przyjacielem mi Platon, lecz ważniejszą przyjaciółką prawda.
Nōlī turbāre circulōs meōs!
Homō est animal sociāle
Nūlla diēs sine līneā
Amīcus Platō, sed magis amīca vēritās
Quōs deus vult perdere prius dēmentat
Nihil miserābilius quam incertā sēde vagārī
Nēmō ante mortem beātus esse potest.
Quandōque bonus dormītat Homērus
Ars longa, vīta brevis
m12112b926c1cce73_0000000000019
Archimedes z Syrakuz - ok. 287‑212 p.n.e., mędrzec grecki, największy mechanik starożytności. Historia i tradycja znają go głównie jako wynalazcę śruby wodnej (przenośnika ślimakowego) i pomysłowych machin obronnych, użytych jakoby przeciw Rzymianom, a także wielokrążka, śruby bez końca, itd. Przypisywano mu też budowę planetarium, które mieli jeszcze jakoby widzieć Cicero i Owidiusz. Jego olbrzymia sława przyczyniła się do powstania wielu opowieści o nim, w których nie sposób oddzielić prawdy od legendy.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Słowniki
Słownik pojęć
Aforyzm
Aforyzm
Sformułowanie ujmujące jakąś prawdę ogólną w sposób zwięzły i błyskotliwy.
Cynizm
Cynizm
W starożytnej Grecji pogląd filozoficzny, w myśl którego ograniczyć trzeba potrzeby materialne, a za najwyższą wartość uznawać życie w zgodzie z naturą.
Gnoma
Gnoma
(łac. sententia) myśl, sąd, zdanie, mniemanie, najczęściej krótka, treściwa wypowiedź prozaiczna lub wierszowana, zawierająca myśl ogólną. Istniały też zbiory takich sentencji poetów albo filozofów zwane gnomologia.
Liceum
Liceum
gr. Lykeion, łac. lyceum, zakład gimnastyczny (gymnasion) przy świątyni Apollina Likejosa; perypatetycka szkoła filozoficzna założona w tym zakładzie przez Arystotelesa w 335 p.n.e., która aż do 269 p.n.e. miała istotne znaczenie dla rozwoju filozofii i nauki gr., kierowana kolejno przez Arystotelesa, Teofrasta z Eresos i Stratona z Lampsakos; dziś szkoła średnia różnych typów.
Metoda majeutyczna
Metoda majeutyczna
pozytywna, konstruktywna, położnicza, polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym, w których ona, choć nie uświadomiona, drzemie; metoda wspólnego szukania przy pomocy stawiania pytań przez nauczyciela, dziś nazywana heurystyczną; z gr. maieutikos „położniczy”.
Mizogin
Mizogin
mężczyzna czujący antypatię, niechęć do kobiet; z gr. misos „nienawiść”, gyne „kobieta”.
Słownik łacińsko‑polski
R1F5c833xzXhR1
Słownik łacińsko‑polski.
Słownik łacińsko‑polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
RmJDPbS1KpPwa1
Obraz przedstawia starszego mężczyznę, który był greckim pieśniarzem wędrownym, epikiem, śpiewakiem i recytatorem. Uważa się go za ojca poezji epickiej. Postać ma długą brodę. Na głowie posiada wieniec wykonany z zielonych, suszonych liści. W prawej ręce trzyma przezroczystą kartkę z napisami. Ma na sobie czerwony strój. Widoczny jest od klatki piersiowej w górę.
Autor nieznany, „Homer”, 1639, Muzeum Sztuki Walters, Baltimore, USA, art.thewalters.org, CC BY 3.0
R1eEv7hSc2GZ01
Obraz przedstawia mędrca Solon, który stoi na prawo od nieozdobionej części pomieszczenia. Ubrany jest pokornie, ma długą, siwą brodę i gestem upomina ekstrawagancko ubraną postać króla, który wskazuje dramatycznie na bogactwa stojące przed nim. Król ze swoimi ludźmi siedzi przy stole, który znajduje się na podwyższeniu, do którego prowadzą niskie schody złożone z kilku stopni.
Nikolaus Knüpfer, „Solon u Krezusa”, 1650-52, Muzeum J. Paula Getty'ego, Los Angeles, USA, wikimedia.org, domena publiczna
R1WGFwEVMYZ481
Kobieta siedząca na złotym wozie w białej szacie w prawej ręce ma pochodnię. Mężczyzna po prawej stronie obrazu, to Jazon, który sięgnął po miecz. Na ziemi leży dwoje martwych dzieci. Kobieta wskazuje na nie palcem.
Charles-André van Loo, „Jazon i Medea”, 1759, Muzeum Sztuk Pięknych w Pau, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
RJqeJqvAgNenl1
Scena wykonywania wyroku na Sokratesie. Wydarzenie to ma miejsce w ponurym i przytłaczającym lochu. Świadczą o tym łańcuchy i okowy leżące na ziemi, a także nędzny, prosty wystrój pomieszczenia. Na pierwszym planie siedzący na więziennym łożu Sokrates. Jest on przedstawiony jako dumny, pełen godności starzec. Prawą rękę ma wzniesioną ku niebu, a lewą wyciągniętą po puchar z trucizną. Twarz zwróconą ma ku swym uczniom, znajdującym się po jego prawicy.
Jacques-Louis David, „Śmierć Sokratesa”, 1787, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, USA, wikimedia.org, domena publiczna
R6Y2NzFVpRqDz1
Mężczyzna siedzi na ziemi, w ręce ma lampion, który zamyka po podpaleniu. Wokół mężczyzny siedzą psy - jeden leży tuż przy nim, trzy inne psy siedzą i bacznie obserwują Diogenesa. Postać siedzi w beczce.
Jean-Léon Gérôme, „Diogenes”, 1860, Muzeum Sztuki Walters, Baltimore, USA, wikimedia.org, domena publiczna
R14AM8daKQPxW1
Obraz pokazuje Wenus. Umieszczona jest ona w dużej połówce muszli. Leży w niej na boku. Jest naga Jedynie na szyi ma zawieszony łańcuszek. Do góry ma podniesioną lewą rękę ozdobiona bransoletką. W tle znajduje się dwoje uskrzydlonych dzieci.Jeden z aniołów, siedzący na delfinie trzyma w górze broń. Drugi znajduje się za muszlą.
„Afrodyta Anadyomene”, przed 79 n.e., fresk z Pompejów, Dom Wenus, odkopany w 1960, prawdopodobnie to rzymska kopia słynnego malowidła Apellesa, wikimedia.org, domena publiczna
R1bd3GH3VGGAA
Ilustracja przedstawia obraz Thomasa Degeorga pod tytułem „Śmierć Archimedesa”. Żołnierz w zbroi po prawej stronie ma uniesiony miecz nad siedzącym Archimedesem. Archimedes jedną ręką się broni, a w drugiej trzyma cyrkiel nad kartką papieru.
Thomas Degeorge, „Śmierć Archimedesa”, 1815, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
Bibliografia
Hippocrates, Opera omnia, Lipsk 1892, tom 2. Tłum. z greckiego G. Piankówna i K. Kreyserowa, Refleksje nad etyką lekarską, pr. zb. pod red. K. Osińskiej, Warszawa 1992.
J. Korpanty, Mały słownik łacińsko‑polski, Warszawa 2012.
K. Pliniusza Starszego Historyi naturalnej ksiąg XXXVII = C. Plinii Secundi Historiae naturalis libri XXXVII. T. 10 ks. 34‑37, tłum. Józef Łukaszewicz, Poznań 1845.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2008.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
C. Michalunio, Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, powiedzeń, Kraków 2014.
Quintus Horatius Flaccus, Sztuka poetycka, przeł. Jan Sękowski, Wrocław 1988.
Quintus Horatius Flaccus, Dzieła wszystkie tom II, komentarz, O. Jurewicz, Wrocław 1988.
Platon, Teajtet (VII), przeł. W. Witwicki, Kęty 2002.
Plinius Maior, Historia naturalis (XXXV), Wrocław 1961.
Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1956.
S. Stabryła, Zarys kultury starożytnych Grecji i Rzymu, Warszawa 2016.
W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Z. Kubiak, Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2014.
![Audiobook: Oto fragment dialogu Platona p.t. „Teajtet”, w którym Sokrates nawiązuje do swojej metody majeutycznej stosowanej dziś w coachingu. „Więc moja sztuka położnicza zresztą tym samym się odznacza co i sztuka tamtych kobiet [akuszerek], a różni się tym, że mężczyznom, a nie kobietom rodzić pomaga, i tym, że ich dusz rodzących dogląda, a nie ich ciał. A największa wartość w naszej sztuce tkwi ta, że ona na wszelki sposób wybadać potrafi, czy umysł młodzieńca widziadło tylko i fałsz na świat wydaje, czy też myśl zdrową i prawdziwą. Bo ja całkiem jestem jak te akuszerki: rodzić nie umiem mądrości i o co już niejeden mnie beształ, że innych pytam, a sam nic nie odpowiadam w żadnej sprawie, bo nic nie mam mądrego do powiedzenia, to słusznie mnie besztają. A przyczyna tego taka: odbierać płody bóg mi każe, a rodzić nie pozwolił. Jestem ci ja sam nie bardzo mądry, nigdym nic takiego nie znalazł, co by moja dusza urodziła. Ale z tych, co ze mną obcują, niejeden zrazu wygląda nawet bardzo niemądrze, ale wszyscy w miarę, jak dłużej z sobą jesteśmy jeżeli tylko bóg pozwala, dziwna rzecz, ile zyskują we własnej i w cudzej opinii. I to jasna jest rzecz, że ode mnie nikt z nich niczego się nigdy nie uczył, tylko w sobie sam każdy nosił swój skarb i tam źródło znajdował natchnienia. A od połogu jest bóg — i połóg to moja robota.” Platon, „Teajtet” (rozdział VII), przeł. Władysław Witwicki, Kęty 2002, Wydawnictwo ANTYK.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RENMH4M6GKbl0/1/ZqFf0dp9aMTXVmo4Q8GN8WBfc8Vpd52c.jpg)
