Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Poniższa prezentacja ukazuje przykłady wpływów myśli antycznej na doktryny dwóch spośród największych filozofów chrześcijańskich. Przeanalizuj jej treść. Zastanów się, jak daleko zaszły poszczególne reinterpretacje konkretnych idei greckich filozofów.

RXQt3cPZFNEDR
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Ponownie przeanalizuj załączoną prezentację. Zastanów się jakie elementy filozofii św. Augustyna i św. Tomasza (pomimo tak dalekich różnic pomiędzy nimi) pozostają tożsame.

ReTMUjibZfR2x
(Uzupełnij).

Wpływ myśli antycznej na średniowieczną (filozofię chrześcijańską) na przykładzie koncepcji św. Augustyna i św. Tomasza (najwybitniejszego przedstawiciela patrystyki i najwybitniejszego reprezentanta scholastyki)

R1AF72uD8tNy51
Ilustracja pierwsza: Obraz przedstawia mężczyznę w białej szacie, na której nosi on złote, zdobione figurami świętych szaty liturgiczne. Mężczyzna jest starszy, łysy i ma siwą brodę, zerka w lewy górny róg obrazu, w którym znajduje się żółty owal otoczony krótkimi promieniami opisany słowem "veritas". Z owalu biegną też dłuższe promienie wprost na mężczyznę, któremu goreje głowa oraz serce, które trzyma w lewej dłoni. Mężczyzna siedzi przy biurku znajdującym się w prawej części obrazu, w prawej dłoni trzyma pióro. Na biurku, pod biurkiem, na ziemi i na stojącym po lewo pulpicie znajdują się księgi. 1. Platońskie i neoplatońskie inspiracje św. Augustyna
Św. Augustyn z Hippony (354–430), filozof chrześcijański, teolog, najwybitniejszy przedstawiciel patrystyki, twórca pierwszej koncepcji, która w sposób harmonijny, spójny i zamknięty łączy w sobie rozważania filozoficzne i chrześcijańskie dogmaty. Jak większość filozofów doby patrystyki powoływał się w głównie na koncepcje filozoficzne Platona. 2. Rysy platońskie: - Podział rzeczywistości na wieczny, niematerialny świat idealny oraz zmienny świat materialnych przedmiotów, w którym żyje człowiek. - Świat materialny jest mniej doskonały od świata wiecznego, jednak dla ludzkiej duszy może stanowić miejsce doskonalenia się. - Dusza jest niematerialna i wieczna, pozostaje jednak zamknięta w materialnym, popędliwym ciele. - Ludzki rozum nie jest narzędziem doskonałym, jednak poprzez autorefleksję (zwrócenie się „ku własnemu wnętrzu”) potrafi przeniknąć prawdy ostateczne. - Wszelka prawda, jaka jest człowiekowi niezbędna, aby mógł się doskonalić, znajduje się zatem w nim samym. - Kontemplując prawdy wieczne, podążając za prawdami objawionymi i realizując cnoty, dusza zyskuje na doskonałości, dzięki której może wyzwolić się z doczesności i powrócić do wiecznego świata czystych prawd. 3. Rysy neoplatońskie:
- Bóg powołał świat do istnienia według własnego zamysłu, a wszystko, co stworzył, realizuje zasadę (ideę) dobra. Bóg stworzył świat wprawiając go w ruch i wciąż podtrzymuje jego trwanie (jego ruch). Jest gwarantem obiektywności wszystkich zachodzących w nim procesów, a jednocześnie sprawia, że ten świat ma sens i cel. - Świat został powołany do istnienia, aby człowiek miał gdzie się doskonalić i aby mógł ostatecznie wyzwolić się z cielesności. - Podążając za potrzebami duszy, człowiek zyskuje doskonałość, zaś realizując popędy, jakie przejawi jego materialne ciało, popada w brak dobra (grzech). - Życie cnotliwe jest więc realizacją celu, jaki przed człowiekiem postawił sam Bóg. 4. Arystotelesowskie inspiracje: św. Tomasz z Akwinu
Św. Tomasz z Akwinu (1225–1274). Dominikanin, filozof scholastyczny, teolog Kościoła katolickiego, wybitny myśliciel średniowieczny. Ze względu na doniosłość swych rozważań filozoficznych, ale także ich prostotę, przejrzystość i lekkie pióro, bywał nazywany doctor angelicus, czego najwłaściwszym tłumaczeniem byłoby „anielski uczony”. Mówi się, iż uważał rozum i wiarę za dwa skrzydła tego samego ptaka. Jego nauka stała się tak popularna, że w wielu opracowaniach pojęcia „scholastyka” i „tomizm” używane są jako synonimy. - Św. Tomasz uważał, iż myśl grecka jest bardzo piękna i wartościowa, zaś sami filozofowie greccy są po prostu nieszczęśnikami, którym przyszło żyć przed Chrystusem, przez co nie znają treści prawd objawionych. Należy tylko przystosować ich osiągnięcia do dogmatów wiary. W ten sposób Akwinata podzielał przekonanie typowe dla Stagiryty, iż tworzy filozofię ostateczną. Przyjmował wyjściowe założenie Arystotelesa, że jedynymi rzeczami realnie istniejącymi są byty samoistne, zwane substancjami. Każda substancja posiada zaś cztery przyczyny (formalną, materialną, sprawczą i celową). W przypadku człowieka również mówimy o tych czterech przyczynach, zaś jego przyczyną materialną jest ciało, a formalną – dusza. - Wszelka nauka moralna dotyczy jedynie człowieka, gdyż jest on jedyną istotą rozumną. Rozum musi górować nad wolą, gdyż wszelkie zło moralne wynika z ludzkiej popędliwości lub zaniechania konkretnych działań. - Akwinata podzielał koncepcję Stagiryty dotyczącą pierwszej przyczyny, a więc nieruchomego poruszyciela, który pchnął świat w ruch i wciąż podtrzymuje jego trwanie. Z konieczności jednak dopełniał ją biblijną wizją stworzenia świata przez Boga w sześć dni. - Rozumowanie Arystotelesa, które dotyczyło istoty nieruchomego poruszyciela, posłużyło św. Tomaszowi również jako jeden z pięciu dowodów na istnienie Boga. W myśl tzw. „dowodu z ruchu” wszelkie zmiany w świecie zachodzą przez to, że przedmioty poruszają się. Co za tym idzie, musi istnieć praprzyczyna wszelkiego ruchy, inaczej w ogóle nie można pomyśleć, aby on w ogóle zaistniał. Tą praprzyczyną z konieczności jest Bóg. W teorii poznania św. Tomasz podzielał twierdzenie Arystotelesa, w myśl którego człowiek poznaje wszelkie substancje w sposób bezpośredni, empirycznie. Następnie człowiek zawiera swoje wrażenia w sądach i tworzy złożone teorie za pomocą dedukcji i indukcji. Zgodnie z twierdzeniem Arystotelesa prawda polega na zgodności teorii z rzeczywistością. Ilustracja druga: Ikona przedstawia starszego mnicha z łysą głową i włosami przystrzyżonymi w formie okręgu biegnącego przez skronie, potylicę oraz czoło. Mężczyzna patrzy w górę. Jego głowę otacza aureola w postaci złotego dysku wystającego zza głowy. Mnich ma na sobie skromne białe szaty i brązowy płaszcz z kapturem. Na piersi mnicha znajduje się złoty owal, z którego wystają promienie. W lewej dłoni mnich trzyma otwartą księgę, w prawej budynek kościoła.