In the present world, there are few natural areas left, that is, unaltered by man. Unfortunately, people in a short time have led to the extinction of thousands of species of living organisms. We forget that every organism is an important element of its environment: for some organisms it is a source of food, for others it is a predator that hunts for them.
RQxqjFfs1ao50
Ilustracja prezentuje niebiesko-zieloną kulę ziemską, na tle której umieszczono kolorową papugę, żółtą rybę, akację, zieloną żabę, grzyby, dwa motyle, ślimaka muszlowego, żółte kwiaty, jasnobrązowe grzyby oraz jaguara. Ryba i papuga znajduje się powyżej akacji. Pozostałe zwierzęta na dole.
Variety of organisms
Source: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
We must not forget that we are also dependent on the nature around us in various ways. For example, we breathe oxygen produced by plants, we catch fish and other sea animals.
How can we protect nature?
We can protect nature in a variety of ways. For this purpose we have, among others, national parks, reserves and landscape parks. You can also protect individual species of organisms – these species are known as protected. Sometimes individual trees are also protected - to this end they are established as natural monuments.
RpLYCZU8UKo4Y
Zielone logo prezentuje żubra, który stoi na napisie Liga Ochrony Przyrody.
Nature Conservation League
Source: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1APyNC5N38Tc1
Grafika przedstawia schemat w kolorze zielonym zatytułowany Formy ochrony przyrody. Od członu na lewo chronione obiekty, na prawo chronione obszary. Od chronionych obiektów rezerwat przyrody i park narodowy, od chronionych obszarów pomnik przyrody, ochrona gatunkowa. Podpisano: Forms of nature protection, protected objects, protected areas, Nature Reserve, National Park, species protection, natural monument. Te pojęcia kolejno wyjaśniono:
1. An area usually smaller than a national park, where all nature or specific species of plants, animals and fungi are protected.,
2. An area with an area of not less than 1000 ha, distinguished in terms of nature, science and culture.,
3. A single creation of animate or inanimate nature or their cluster with a special natural, cultural and scientific value.,
4. Ensure survival and proper conservation status of wild plants, fungi and animals and their habitats.
Grafika przedstawia schemat w kolorze zielonym zatytułowany Formy ochrony przyrody. Od członu na lewo chronione obiekty, na prawo chronione obszary. Od chronionych obiektów rezerwat przyrody i park narodowy, od chronionych obszarów pomnik przyrody, ochrona gatunkowa. Podpisano: Forms of nature protection, protected objects, protected areas, Nature Reserve, National Park, species protection, natural monument. Te pojęcia kolejno wyjaśniono:
1. An area usually smaller than a national park, where all nature or specific species of plants, animals and fungi are protected.,
2. An area with an area of not less than 1000 ha, distinguished in terms of nature, science and culture.,
3. A single creation of animate or inanimate nature or their cluster with a special natural, cultural and scientific value.,
4. Ensure survival and proper conservation status of wild plants, fungi and animals and their habitats.
Forms of nature protection
Source: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
National parks
In designated areas, where nature is undamaged and extremely valuable, national parksNational Parknational parks are created. They often contain plants and rare animals or animals that are threatened with extinction. In addition, these areas are characterized by extremely beautiful landscapes and rare forms of inanimate nature, such as caves, waterfalls, gorges, cliffs. National parks have an area of over 1000 ha. All nature, both animated and inanimate, is protected in this area. Strict protectionstrict protectionStrict protection is applied.
R1TwWeN3Zu9AZ
Mapa Polski z oznaczonymi na zielono parkami narodowymi. Czerwonymi kropkami zaznaczono większe miasta i sieć rzek.
The distribution of national parks in Poland
Source: Aleksandra Ryczkowska, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Nature reserves
In nature reservesNature Reservenature reserves all nature or only some of its elements may be protected, for example specific species or inanimate nature. The area of the reserve is smaller than a national parks. The whole area of the reserve or its part may be subject to strict or partial protectionpartial protectionpartial protection. Due to the purpose, forest, faunistic (or animal‑protecting) reserves, landscape and other reserves are distinguished.
R8hgy6wiaCjSi
Mapa Polski z oznaczonymi na zielono parkami narodowymi. Fotografia prezentuje rezerwat leśny "Las Piwnicki". Na zdjęciu drzewa liściaste w wiosennym lesie.
Forest Reserve "Las Piwnicki" in the village of Piwnice near Toruń
Source: Magdalena Stefaniak, Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1d3aijCLT8KQ
Fotografia prezentuje torfowisko. Widoczny podmokły teren porośnięty trawami. Niektóre trawy są suche. Centralna część zdjęcia ukazuje wodę pokrytą gdzieniegdzie zieloną roślinnością.
Peat bog reserve "Peatbog Rąbień" in the village of Rąbień AB in the commune of Aleksandrów Łódzki
Source: Severus, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1VWyMShgNkmH
Fotografia prezentuje żółwia chodzącego po pniu w rezerwacie Jezioro Orłowo Małe w Nidzicy.
The fauna reserve "Jezioro Orłowo Małe", in the commune of Nidzica, Warmian-Masurian Voivodeship
Source: Böhringer Friedrich, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.5.
RcdxG09ENYfyV
Fotografia prezentuje zaokrąglone skały o płaskich wierzchołkach w rezerwacie "Szczeliniec Wielki" w Górach Stołowych. Skały, tworzące zwarte formy i luźne, znajdują się na szczycie wzgórza. Wokół nich drzewa iglaste.
Landscape reserve "Szczeliniec Wielki in Góry Stołowe"
Source: Katarzyna Matylla, www.flickr.com, licencja: CC BY-SA 2.0.
Natural monuments
Individual valuable specimens of animate or inanimate nature and their clusters can be protected as natural monumentsnatural monumentnatural monuments. They can be trees, waterfalls, rocks, bouldersboulderboulders or caves, if they are distinguished by special features, such as huge size, aged age or unique shape. Natural monuments are marked with green plaques.
Rbcoo333z9kJl
Fotografia prezentuje las liściasty. W tle widoczny gruby pień dębu "Bolesław" - pomnika przyrody. Pień drzewa pokryty jest mchem.
Natural Monument "Bolesław Oak", grows near the village of Bagicz, in the municipality of Ustronie Morskie
Source: Robert Sadowski, Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R14U8dTuMO0tc
Fotografia prezentuje duży, brązowy głaz narzutowy. Na głazie narzutowym znajduje się krzyż z Jezusem. Pod głazem widać nagrobki. W tle widoczne drzewa liściaste.
Trygław - the largest boulder in Poland. It is located in the village of Tychowo
Source: Brogaj, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC 0.
In places with an interesting and unique landscape, landscape parks are created. They serve tourism and education. There are over 120 landscape parks in Poland.
R19tY9OkysSUb
Fotografia prezentuje ruiny zamku Ogrodzieniec, umiejscowione na wzgórzu, do którego prowadzi jasna, kręta droga. Fragment zamku z prawej strony zdjęcia wbudowany jest w naturalne skały. Zamek zbudowany jest z jasnego kamienia - z piaskowca.
Landscape Park of the Eagles' Nests
Source: Łukasz Śmigasiewicz, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1JQvf242FEtd
Fotografia prezentuje panoramę Góry św. Anny porośniętej drzewami, pomiędzy którymi wznoszą się budynki. Na szczycie góry znajduje się kościół.
Landscape Park "Mount St. Anna "
Source: Thorton, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1axgHitxfdBD
Fotografia prezentuje szeroką dolinę Wisły w Gostyńsko-Wrocławskim Parku Krajobrazowym. Z lewej strony fragment piaszczystego brzegu.
Gostynińsko-Włocławski Landscape Park
Source: Polska Zielona Sieć, www.flickr.com, licencja: CC BY 2.0.
RI05c4ZVNiMge
Exercise 1
To the given concepts, choose their explanations. National Park Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Nature Reserve Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Species protection Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Natural monument Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi
To the given concepts, choose their explanations. National Park Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Nature Reserve Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Species protection Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi Natural monument Możliwe odpowiedzi: 1. obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym, 2. pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, 3. obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, 4. forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi
To the given concepts, choose their explanations.
pojedynczy twór przyrody ożywionej bądź nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, kulturowej, naukowej, forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, obszar o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha wyróżniający się pod względem przyrodniczym, naukowym, kulturowym
National Park
Nature Reserve
Species protection
Natural monument
Summary
The highest form of nature protection in Poland are national parks – areas over 1000 hectares covered by strict protection.
Nature reserves are protected areas smaller than national parks, where nature is subject to strict or partial protection.
Individual nature creations or their clusters can be considered natural monuments.
Other forms of nature protection include landscape parks and Natura 2000 areas.
ochrona częściowa – forma ochrony przyrody, kiedy dozwolone są pewne działania wpływające na chronione organizmy lub przyrodę, np. odstrzał nadmiernej liczby zwierząt
ochrona ścisła – forma ochrony przyrody polegająca na tym, że człowiek nie prowadzi działalności na terenie chronionym i zabezpiecza ten obszar przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi
rezerwat przyrody – obszar o powierzchni zwykle mniejszej od parku narodowego, w którym ochronie podlegają cała przyroda lub określone gatunki roślin, zwierząt i grzybów
