Warto przeczytać

Newton jako człowiek.

Isaac Newton urodził się w dniu Bożego Narodzenia, 25 grudnia 1642 r., na niewielkiej farmie w Woolsthorpe, w środkowo‑wschodniej Anglii. Trzeba jednak wiedzieć, że w tym kraju nadal posługiwano się wtedy kalendarzem juliańskim, wprowadzonym jeszcze przez Juliusza Cezara. Kalendarz ten nie był zbyt dokładny i z czasem narastała różnica między nim i zjawiskami przyrodniczymi. W XVI wieku narosła do 10 dni (równonoc wiosenna nastąpiła 11 marca, zamiast 21). Wobec tego w 1582 r. papież Grzegorz VII wprowadził nowy kalendarz, nazwany gregoriańskimkalendarz gregoriańskigregoriańskim, opracowany przez grupę wybitnych astronomów. Zdecydowano wtedy, że następnym po 4 października dniem będzie 15 października.

RrKEgPCZ9ZHoK

Rys. 1. Zdjęcie poglądowe przedstawia mężczyznę, portret w średnim wieku Isaaca Newtona, który ma włosy średniej długości do ramion, lekko siwe i falowane. Mężczyzna jest szczupły, ma pociągłą twarz, duże ciemne oczy i szpiczasty nos. Ubrany jest w białą koszulę i marynarkę.

Reformę przyjęły od razu kraje katolickie (Włochy, Hiszpania, Polska), natomiast kraje protestanckie ociągały się nie dlatego, że nie rozumiały potrzeby reformy, ale ponieważ nie chciały sprawiać wrażenia, że słuchają papieża. Wielka Brytania i jej kolonie przyjęły reformę dopiero w 1752 r., kiedy różnica między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim osiągnęła już 11 dni. W Rosji nowy kalendarz cywilny przyjęto dopiero w 1918 r., a Cerkiew Prawosławna zachowała stary kalendarz do dziś.

Zatem, według kalendarza gregoriańskiego przyjętego w wielu krajach Europy, dzień urodzin Newtona to 4 stycznia 1643 r. Ojciec Newtona, noszący także imię Isaac, był ubogim, niepiśmiennym rolnikiem. Zmarł trzy miesiące przed narodzeniem syna. Przyszły reformator fizyki był wcześniakiem i jako noworodek był maleńki – podobno mieścił się w litrowym garnku – i tak słabowity, że nie dawano mu szans na przeżycie. Miał jednak bardzo silny organizm i zmarł dopiero w 85. roku życia, ciesząc się na ogół dobrym zdrowiem. Wkrótce po urodzeniu Isaaca jego matka Hannah wyszła powtórnie za mąż i zamieszkała z mężem w pobliskiej wiosce. Wychowaniem Newtona zajęła się babka. Brak ojca i odejście matki wywarły wielki wpływ na charakter chłopca, który stał się podejrzliwy, nieufny i z furią reagował, ilekroć wydawało mu się, że ktoś zamierza zabrać mu choć cząstkę osiągnięć.

Nie wykazywał początkowo szczególnych zdolności teoretycznych, lubił jednak majsterkować. Jego umysł rozwijał się powoli. Jednak wkrótce stał się wyróżniającym uczniem i zaczęto o nim mówić z szacunkiem. W czasach szkolnych pisywał wiersze. Jeden z nich zachował się i dowodzi talentu autora. Lubił także rysować. Ściany jego pokoju były pokryte wykonanymi węglem rysunkami ludzi, zwierząt, statków, maszyn itp. Jednak w późniejszym okresie nie przejawiał zainteresowania sztuką.

Newton uczył się najpierw w szkółce wiejskiej, a potem w dość odległej szkole w Grantham, gdzie zamieszkał na stancji u miejscowego aptekarza Clarka. Nie zachowało się jego imię, jak również imię jego pasierbicy, panny Storey (według innych biografów: Storer), która była pierwszą i jedyną miłością młodego Isaaca. Zamiast uczestniczyć w zabawach z rówieśnikami, uwielbiał przebywać w jej towarzystwie i często wykonywał małe mebelki dla jej lalek. Młodzi w końcu zaręczyli się, kiedy jednak Isaac zaczął studia wyższe w Cambridge i pojawiła się dlań możliwość kariery uniwersyteckiej, zaręczyny zostały zerwane, gdyż ówczesne surowe obyczaje w Cambridge nie przewidywały, by wykładowcy uniwersyteccy mogli się żenić. Młodzi pozostali jednak przyjaciółmi przez całe życie.

W dniu 5 czerwca 1661 r. Isaac Newton został przyjęty do Trinity College w Cambridge. Ponieważ był biedny, musiał usługiwać starszym i zamożniejszym studentom i w ten sposób zarabiać na studia uniwersyteckie. Jest ciekawe, że ze szkoły w Grantham Newton wyniósł znajomość łaciny oraz przypuszczalnie elementarnej geometrii, natomiast w pierwszych latach pobytu w Cambridge studiował grekę, logikę, etykę i retorykęretorykaretorykę, gdyż wówczas nie prowadzono tam jeszcze wykładów matematyki na wyższym poziomie. Dopiero kiedy był już studentem trzeciego roku, utworzono katedrę matematyki i wykłady rozpoczęły się w marcu 1664 r.

R1IM6R3OY9cxu

Rys. 2. Wielki Dziedziniec został zaprojektowany na początku XVII wieku przez ówczesnego dziekana, Thomasa Nevile’a. Powstał w latach 1595‑1605 i jest największym dziedzińcem spośród wszystkich brytyjskich kolegiów. Dziedziniec ma kształt zbliżony do prostokąta, a jego wymiary to 87,5 m (płd.), 105 m (zach.), 78 m (płn.) i 99 m (wsch.). Pokryty jest trawnikiem rozciętym przez trzy chodniki (dwa biegnące z zachodu na wschód i jeden z północy na południe) na sześć połaci. Na środku Dziedzińca umieszczono oktagonalną fontannę. Rurociąg dostarczający wodę do fontanny ułożony został w 1325 i pierwotnie zaopatrywał pobliski klasztor franciszkański. Dziedziniec otaczają najbardziej znane budowle Trinity: refektarz i apartamenty dziekana od strony zachodniej, wieża zegarowa i kaplica od północy oraz Wielka Brama od wschodu. Północno‑zachodni i południowo‑wschodni narożniki Dziedzińca ozdobione zostały wieżyczkami. Dostęp do Dziedzińca z zewnątrz umożliwiają dwie bramy: Wielka Brama od strony wschodniej oraz Brama Królowej (ang. Queen’s Gate – nazwa pochodzi od umieszczonej nad nią figury królowej Elżbiety I) od południa.

Utworzenie tej katedry zbiegło się z rozbudzeniem u Newtona zainteresowania astronomią i matematyką. Wspominał, że w lecie 1663 r. z ciekawości kupił na jarmarku książkę o astrologii. Nie mogąc zrozumieć niektórych rysunków, kupił książkę o trygonometrii, a nie potrafiąc z kolei pojąć zamieszczonych w niej dowodów, nabył „Elementy” Euklidesa, by zacząć od podstaw. Był więc w znacznej mierze samoukiem.

Największe osiągnięcia Newtona w fizyce i matematyce przypadają na okres, kiedy był studentem, a potem profesorem w Trinity College w Cambridge.

RkkmP3LYkgL4n

Rys. 3. Zdjęcie poglądowe biblioteki im. Christophera Wrena. Barokowy styl budynku wybudowany jest w literę u, którego prostokątny dziedziniec pokrywa trawa.

Uniwersytet w Cambridge miał wtedy przywilej wybierania reprezentanta uczelni do parlamentu. W 1689 r. został nim Newton. W aktach parlamentu nie ma śladu jego działalności lub wypowiedzi. Przypuszczalnie uczony siedział na sali zatopiony w swych rozważaniach. Istnieje anegdota, że zabrał głos podczas obrad tylko raz: poprosił mianowicie, aby zamknięto okno, gdyż jest przeciąg.

W 1696 r. Newton przeniósł się do Londynu, by zostać kuratorem, a trzy lata później dyrektorem mennicy królewskiej. Otrzymał szlachectwo i został prezesem The Royal Society.

Newton był średniego wzrostu. Z wiekiem robił się coraz tęższy, co było wynikiem przeważnie siedzącego trybu życia. Zaczął siwieć bardzo wcześnie, już kiedy miał trzydzieści lat, ale do śmierci zachował bujne włosy. Miał doskonały wzrok, jednak był raczej krótkowidzem. Do końca życia mógł bez okularów czytać najdrobniejszy druk przy świetle kominka, ale przyznawał się, że ma trudności, prowadząc obserwacje astronomiczne. Był mało rozmowny, w towarzystwie zazwyczaj milczał.

W młodości lubił wino i piwo, a także – według niektórych przekazów – od czasu do czasu palił fajkę. W miarę upływu lat ograniczał się do niewielkiej ilości wina, tylko przy posiłkach. Jak każdy stary kawaler, z wiekiem zaczął wykazywać przesadną troskę o zdrowie i odżywiał się produktami, które miały mu je zapewnić. Na przykład na śniadanie spożywał tylko trochę chleba z masłem i popijał lekko osłodzony wywar ze skórki pomarańczy, co miało „rozcieńczać flegmę”.

Do posiłków nie przywiązywał wagi i w roztargnieniu o nich zapominał. Jego służący często znajdował po wielu godzinach nienaruszone półmiski z jedzeniem. Na zwracaną mu uwagę, że nie tknął posiłku, Newton w zamyśleniu brał jeden czy dwa kęsy na stojąco, po czym wracał do pracy. Pewnego razu zaprosił na obiad paru przyjaciół z uniwersytetu i odszedł na chwilę od stołu, by przynieść butelkę wina. Jednak w drodze do piwnicy zaczął rozmyślać o jakimś zagadnieniu matematycznym, zapomniał więc o winie i udał się do swej pracowni, by oddać się rachunkom.

Wiadomo także, że Newton często pokazywał się w niedbałym stroju, z potarganymi włosami, niedopiętymi guzikami i obluzowanymi częściami garderoby. Dopiero w Londynie zaczął zwracać uwagę na swój wygląd i zawsze nosił się bardzo starannie, jak nakazywały obyczaje i jego pozycja społeczna – dyrektora mennicy i prezesa Towarzystwa Królewskiego.

Newton był domatorem i nie lubił podróżować, nie znosił także psów i kotów i nigdy żadnego z tych zwierząt nie miał.

Słowniczek