Różne czynniki, zwane tu stresorami, występujące zarówno w środowisku zewnętrznym (otoczenie organizmu), jak i wewnętrznym (sam organizm), powodują powstawanie reakcji stresowych. Odpowiedź na nie jest różna u każdego człowieka i zależy od jego indywidualnych predyspozycji. Może wystąpić jeden z trzech typów reakcji: eustreseustreseustres (mobilizacja), neustresneustresneustres (brak reakcji, czynniki jest neutralny) lub dystresdystresdystres (deprymujący, demotywujący). Ten ostatni stanowi zagrożenie dla człowieka i może prowadzić do osłabienia i wyczerpania organizmu.

Do największych stresorów zalicza się śmierć bliskiej osoby, utratę pracy, rozwód, a nawet ślub (który najczęściej kojarzony jest z pozytywnym zdarzeniem). Inne, jak np. klasówka, sprzeczka z koleżanką lub kolegą czy spóźnienie się na autobus, są znacznie częstsze, a ich wpływ na reakcję organizmu jest różny w zależności od indywidualnych predyspozycji.

Objawy związane ze stresem można podzielić na psychiczne i fizjologiczne. Do objawów ze strony psychicznej należą m.in. lęk, drażliwość, tiki nerwowe, a także agresja i większa skłonność do sięgania po używki. Natomiast ze strony fizjologicznej obserwuje się kołatanie serca, szybsze i płytsze oddechy, nerwobóle (głowy, okolice kręgosłupa), problemy skórne oraz nadmierne pocenie się.

Ochrona przed wycieńczeniem organizmu możliwa jest dzięki mechanizmom radzenia sobie ze stresem, które prowadzą do przywrócenia równowagi psychicznej i fizycznej. Człowiek może radzić sobie z sytuacjami stresowymi na trzy sposoby, które opisano jako styl skoncentrowany na działaniu, na emocjach oraz na unikaniu.

Czym jest radzenie sobie ze stresem? To nic innego jak uświadomienie sobie, że pobudzenie organizmu na skutek „zagrożeń” ma za zadanie zmotywować nas do zmiany sytuacji będącej stresorem.

Każdy indywidualnie wybiera działania, które podejmuje w celu złagodzenia napięcia emocjonalnego. Część z nich ma charakter prozdrowotny. Przykładami działań pozwalających na zdrowe radzenie sobie ze stresem lub zmniejszanie jego skutków są rozmowa z bliskimi lub specjalistami, masaż czy wysiłek fizyczny.

Inne działania podejmowane w celu radzenia sobie ze stresem mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie czy prowadzić do uzależnień (spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, objadanie się – są to przykłady strategii ucieczkowo‑unikowych). Należy pamiętać, że spożywanie substancji psychoaktywnych nie pomoże w rozwiązaniu problemu – co więcej, długotrwałe i nadmierne ich stosowanie wzmaga poczucie napięcia emocjonalnego.

RvFCksYvPTBVX

Zdjęcie przedstawia kobietę ćwiczącą w jasnym pomieszczeniu na macie. Kobieta wykonuje jedną z pozycji jogi - rozciąga się. Stoi w dużym rozkroku - lewa noga jest zgięta w kolanie, druga wyprostowana i skierowana do tyłu. Kobieta lewą rękę ma uniesioną do góry nad głową, a prawą ręką dotyka łydki prawej nogi. W tle jest druga ćwicząca osoba.

Techniki wykorzystywane w walce ze stresem mogą polegać na treningu zarządzania czasem (tzw. metody użytkowe, ang. pragmatic), intensywnym wysiłku fizycznym, podczas którego wydzielane są endorfinyendorfinyendorfiny (np. ćwiczenia na siłowni, szkoła przetrwania; tzw. metody spartańskie, ang. spartan), uczęszczaniu na terapie grupowe, technice oddychania i masażu (tzw. metody przeżyciowe, ang. touchy‑feely) lub jodze, relaksacjirelaksacjarelaksacji i feng‑shui (tzw. metody nowoczesne, ang. new age).

Słownik