Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przedstawimy szereg różnych przykładów na zastosowanie wzorów na funkcje trygonometryczne sumy i różnicy argumentów do rozwiązywania nierówności. Będziemy te wzory wykorzystywać zarówno do rozwijania funkcji trygonometrycznej sumy lub różnicy argumentów, jak i do zwijania funkcji trygonometrycznej sumy lub różnicy argumentów.

Przykład 1

Rozwiążemy nierówność sinx+π3·cos2x-cosx+π3·sin2x>0,5.

Rozwiązanie

Skorzystamy ze wzoru na sinus różnicy argumentówsinus różnicy argumentówsinus różnicy argumentów, aby zwinąć wyrażenie znajdujące się po lewej stronie nierówności

sinx+π3-2x>0,5,

sinπ3-x>0,5.

Przekształcamy nierówność do wygodniejszej postaci

sinx-π3<-12.

Odczytujemy rozwiązanie powyższej nierówności

x-π3-5π6+2kπ,-π6+2kπ, gdzie k.

Ostatecznie rozwiązanie nierówności ma postać

-π2+2kπ,π6+2kπ, gdzie k.

Przykład 2

Rozwiążemy nierówność sin7π4+x+2cos3π2-x0.

Rozwiązanie

Najpierw zauważmy, że możemy skorzystać ze wzoru na sinus sumy argumentówsinus sumy argumentówsinus sumy argumentów

sin7π4+x=sin7π4·cosx+cos7π4·sinx.

Podstawiamy do nierówności z zadania

sin7π4·cosx+cos7π4·sinx-2sinx0.

Po podstawieniu wartości funkcji trygonometrycznych argumentów, otrzymujemy

-22cosx+22sinx-2sinx0,

-22cosx22sinx.

Zatem nierówność z zadania jest równoważna następującej nierówności

-cosxsinx.

Najpierw rozwiążemy równanie

-cosx=sinx.

Ponieważ funkcje sinus i cosinus tego samego argumentu nie są jednocześnie równe 0, możemy podzielić przez cosx. Otrzymujemy wówczas

tgx=-1.

Rozwiązaniem tego równania są x=-π4+kπ, gdzie k.

Rysujemy teraz wykresy funkcji y=-cosx oraz y=sinx i odczytujemy rozwiązanie nierówności.

RUwWBY9ATiMV5

Ostatecznie rozwiązanie nierówności ma postać

π 4 + k π , 3 π 4 + k π , gdzie k.

Przykład 3

Rozwiążemy nierówność tgπ4-x>cosxsinx+cosx.

Rozwiązanie

Korzystamy ze wzoru na tangens różnicy argumentówtangens różnicy argumentówtangens różnicy argumentów

tgπ4-tgx1+tgπ4·tgx>cosxsinx+cosx.

Otrzymujemy zatem

1-tgx1+tgx-cosxsinx+cosx>0.

Zwróćmy uwagę na ważną i interesującą, szczególną zależność

tgπ4-x=1-tgx1+tgx.

Dokonajmy przekształcenia wyrażenia zawierającego wartości funkcji tangens na wyrażenie zawierające tylko wartości funkcji sinus i cosinus

1 t g x 1 + t g x = cos x sin x cos x cos x + sin x cos x = cos x sin x cos x + sin x .

Zatem nierówność przyjmuje postać

cosx-sinxcosx+sinx>cosxcosx+sinx.

A stąd mamy

sinxcosx+sinx<0.

Korzystając ze wzoru na sinus sumy argumentów, zwiniemy mianownik lewej strony nierówności do postaci jednej funkcji trygonometrycznej

cosx+sinx=212cosx+12sinx=

=2sinπ4·cosx+cosπ4·sinx=2sinπ4+x.

Zatem nierówność

sinxcosx+sinx<0

możemy zapisać w postaci równoważnej

2sinπ4+xsinx<0,

czyli

sinπ4+xsinx<0.

Nierówność jest równoważna alternatywie warunków:

(sinx<0sinπ4+x<0) lub (sinx>0sinπ4+x>0).

Rozważmy dwa przypadki.

Przypadek 1

Niech sinx<0sinπ4+x<0.

Nierówność sinx<0 zachodzi dla x(-π+2kπ,2kπ), gdzie k.

Nierówność sinπ4+x<0 zachodzi dla

π4+x-π+2kπ,2kπ, gdzie k, czyli

x-5π4+2kπ,-π4+2kπ, gdzie k.

Ostatecznie w przypadku pierwszym rozwiązaniem jest zbiór

x-π+2kπ,-π4+2kπ, gdzie k.

Przypadek 2

Niech sinx>0sinπ4+x>0.

Nierówność sinx>0 jest spełniona dla

x2kπ,π+2kπ, gdzie k.

Nierówność sinπ4+x>0 jest spełniona dla

π4+x2kπ,π+2kπ, gdzie k, czyli

x-π4+2kπ,3π4+2kπ, gdzie k.

Ostatecznie w przypadku drugim rozwiązaniem jest zbiór

2kπ,3π4+2kπ, gdzie k.

Po zsumowaniu zbiorów z obu przypadków otrzymujemy

xkπ,3π4+kπ, gdzie k.

Przykład 4

Rozwiążemy nierówność 6+2cosx-6-2sinx2.

Rozwiązanie

Aby rozwiązać to zadanie, skorzystamy z zależności:

cosπ12=6+24sinπ12=6-24.

Dzielimy nierówność stronami przez 4

6+24cosx-6-24sinx12.

Podstawiamy funkcje trygonometryczne argumentu π12

cosπ12cosx-sinπ12sinx12.

Korzystamy ze wzoru na cosinus sumy argumentówcosinus sumy argumentówcosinus sumy argumentów

cosπ12+x12.

Rozwiązujemy nierówność

π12+x-π3+2kπ,π3+2kπ, gdzie k.

Zatem rozwiązaniem nierówności z zadania jest zbiór

-5π12+2kπ,π4+2kπ, gdzie k.

Słownik

sinus sumy argumentów
sinus sumy argumentów

sinx+y=sinx·cosy+cosx·siny, dla x,y

sinus różnicy argumentów
sinus różnicy argumentów

sinx-y=sinx·cosy-cosx·siny, dla x,y

cosinus sumy argumentów
cosinus sumy argumentów

cosx+y=cosx·cosy-sinx·siny, dla x,y

tangens różnicy argumentów
tangens różnicy argumentów

tgx-y=tgx-tgy1+tgxtgy,

gdy xπ2+kπ, yπ2+kπ, x-yπ2+kπ, gdzie k