Funkcje legislatywy

RpSlsEyvPKKrp1

Grafika przedstawia logotyp Sejmu. Widoczny jest na nim napis Sejm Rzeczpospolitej Polskiej, nad którym widnieje dach przypominający kształtem główny budynek Sejmu.

Pozycja władzy ustawodawczejwładza ustawodawcza, legislatywa, władza prawodawczawładzy ustawodawczej w państwie demokratycznym jest zdeterminowana przez funkcje, jakie pełni parlament. Klasyczne funkcje większości parlamentów, w tym Rzeczypospolitej Polskiej, to: ustawodawcza, kontrolna, ustrojodawcza, kreacyjna oraz współuczestniczenia w określaniu polityki państwa. Funkcje te w Rzeczypospolitej Polskiej nie są równomiernie pełnione przez obie izby parlamentu. Funkcję ustawodawczą pełni zarówno Sejm RP, jak i Senat RP, na co wskazuje art. 95 Konstytucji RP. Jednak funkcję kontrolną pełni wyłącznie sejm. Funkcję ustrojodawczą, zwaną przez część konstytucjonalistów funkcją ustawodawczą sensu largo, pełnią obie izby parlamentu. Podobnie jest z funkcją kreacyjną i współuczestniczenia w określaniu polityki państwa. W nauce stosuje się różnorodne klasyfikacje funkcji państwa. W zależności od stosowanych kryteriów w literaturze przedmiotu wymienia się od dwóch do pięciu funkcji.

Funkcja ustawodawcza

W myśl Konstytucji RP (art. 10 i art. 95 ust. 2) władza ustawodawcza znajduje się w ręku Sejmu RP i Senatu RP.

Ustawy są tworzone w procedurze zwanej tokiem ustawodawczym (legislacyjnym), który składa się z następujących etapów:

Prawo zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej Konstytucja RP w art. 118 przyznaje:

RNStPXu79myE51

Zdjęcie zrobione z lotu ptaka prezentuje zabudowania Kancelarii Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i stojące w pobliżu budynki sejmowe. Są one otoczone innymi miejskimi zabudowaniami oraz ulicami i zielenią.

• grupie co najmniej 15 posłów lub komisji sejmowej;

• Senatowi RP jako całej izbie, ale Regulamin Senatu RP wymaga, by projekt był zgłoszony przez komisję senacką lub co najmniej 10 senatorów;

• Prezydentowi RP,

• Radzie Ministrów;

• grupie co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wyborcze do sejmu (inicjatywa ludowa).

Funkcja ustrojodawcza

Funkcja ta może być realizowana w różny sposób. Może to być uchwalenie nowej konstytucji, rewizja konstytucji polegająca na zmianie zasad naczelnych w niej zawartych lub nowelizacji jej zapisów bez naruszania podstaw ustroju państwa. Z inicjatywą zmiany Konstytucji RP może wystąpić co najmniej ⅕ ustawowej liczby posłów, Senat RP i Prezydent RP. Tym samym już kwestia inicjatywy wskazuje, że zmiana ustawy zasadniczej następuje w trybie szczególnym.

Z art. 235 Konstytucji RP wynika, że zmiana może nastąpić jedynie w przypadku uchwalenia ustawy w jednakowym brzmieniu przez sejm i następnie senat. Ustawa o zmianie konstytucji musi być uchwalona przez sejm większością co najmniej ⅔ głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Następnie musi to powtórzyć senat bezwzględną większością głosów przy quorum liczącym co najmniej połowę ustawowej liczby senatorów. Podmioty uprawnione do inicjatywy zmiany konstytucji mogą domagać się przeprowadzenia referendum zatwierdzającego w terminie do 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Sejm RP. Do zmiany konstytucji dochodzi, jeśli opowie się za nią większość głosujących. Następnie marszałek sejmu przedstawia Prezydentowi RP ustawę do podpisu. Prezydentowi nie przysługuje weto, więc ma 21 dni na podpisanie ustawy i zarządzenie jej publikacji w Dzienniku Ustaw RP.

Funkcja kontrolna

Jest uzupełnieniem funkcji ustawodawczej i kreacyjnej parlamentu. Art. 95 ust. 2 Konstytucji RP powierzył Sejmowi RP wykonywanie funkcji kontrolnej nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami konstytucji i ustaw. Sejm wykonuje funkcję kontrolną za pomocą:

• udzielania rządowi absolutorium za wykonanie ustawy budżetowej;

• udzielania wotum zaufania po powołaniu Rady Ministrów przez Prezydenta RP;

• pociągnięcia członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji lub ustaw na wniosek Prezydenta RP lub co najmniej 115 posłów;

• zlecenia przeprowadzenia kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli;

• kierowanych do członków Rady Ministrów interpelacjiinterpelacja poselskainterpelacji i zapytań poselskichzapytanie poselskiezapytań poselskich oraz pytań w sprawach bieżących;

• komisji śledczych powołanych dla zbadania określonej sprawy.

Funkcja kreacyjna

Sprowadza się ona do powoływania i odwoływania określonych organów państwowych lub wpływania na częściowy ich skład osobowy. Funkcja ta może być realizowana:

RtdIan4SaSsvW

Zdjęcie przedstawia salę obrad polskiego Sejmu. Sala jest wypełniona posłami, którzy stoją. Sala ma kształt półkola - tu znajdują się ławy poselskie. Na końcu sali, na podwyższeniu zasiada Marszałek Sejmu, a po jego prawej stronie Rada Ministrów. Przed stołem Marszałka stoi mównica dla posłów.

Funkcja współuczestniczenia w określaniu polityki państwa

W myśl Konstytucji RP zaliczamy do niej:

Realizacja funkcji współuczestniczenia w określaniu polityki państwa wymaga współdziałania władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Oczywiście władza ustawodawcza większości z nas kojarzy się z ustanawianiem obowiązującego prawa, czyli ustaw oraz konstytucji. Wyraża się to w postaci toku legislacyjnego – jest to specjalny proces ustawodawczy, według którego parlament uchwala ustawy.

Władza ustawodawcza w państwie demokratycznym należy do parlamentu, ale w pewnym stopniu może być także sprawowana przez obywateli. Odbywa się to za pomocą instytucji demokracji bezpośredniej – referendum, ludowej inicjatywy ustawodawczej, weta ludowego.

Słownik