Poniższe osie czasu przedstawiają fragmenty dostępnych na stronie internetowej sejmu wizualizacji przebiegu procesu legislacyjnego w odniesieniu do dwóch różnych ustawustawaustaw. Fragmenty te skupiają się na tej części procesu legislacyjnego, która odbywa się w sejmie. Jakie różnice dostrzegasz w toku prac nad tymi ustawami? Jak sądzisz, z czego one wynikają?

Pierwsze czytanie

Pierwsze czytanie odbywa się z zasady na posiedzeniu właściwej dla danej problematyki komisji(stała) komisja sejmowakomisji, czyli takiej, która swoim zakresem działania obejmuje sprawy uregulowane w projekcie, np. projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich czytany będzie w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jedynie w wyjątkowych okolicznościach już pierwsze czytanie projektu ustawy odbywa się na plenum sejmuplenum Sejmu, posiedzenie plenarneplenum sejmu, czyli podczas posiedzenia, w którym biorą udział wszyscy posłowie. Dzieje się tak w odniesieniu do projektów ustaw o znacznej społecznej doniosłości, np. w przypadku ustawy budżetowej, o zmianie konstytucji, podatkowych, dotyczących ordynacji wyborczychordynacja wyborczaordynacji wyborczych do sejmu, senatu, w wyborach prezydenckich i samorządowych lub praw i wolności obywateli, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, oraz kodeksówkodekskodeksów. Jeżeli przemawiają za tym ważne względy, marszałek sejmu może skierować do pierwszego czytania na posiedzeniu plenarnym sejmu również inne projekty. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie obciąża się dodatkowo porządku dziennego obrad izby.

Podczas pierwszego czytania, bez względu na to, czy odbywa się ono na posiedzeniu plenarnym, czy w komisji, wnioskodawca uzasadnia konieczność uchwalenia ustawy, odbywa się debata w sprawie ogólnych założeń projektu oraz runda pytań posłów i odpowiedzi wnioskodawcy. Jeśli pierwsze czytanie odbywało się na plenum sejmu, po jego zakończeniu podejmowana jest uchwała - albo o odrzuceniu projektu w całości, albo o skierowaniu projektu do właściwej komisji lub kilku komisji, jeżeli tematyka projektu obejmuje zakres ich działania.

R12OnDbdgoBSB1

Zdjęcie przedstawia salę. Przy stołach siedzą obradujący członkowie komisji sejmowej.

Podczas prac nad przepisami projektu komisja może poprawiać i zmieniać treść przepisów. W przypadku potrzeby szczegółowego rozpatrzenia projektu komisje mogą powoływać podkomisje oraz korzystać z opinii zaproszonych ekspertów z danej dziedziny. Posiedzenia komisji i podkomisji są otwarte dla przedstawicieli mediów, a obowiązkowo uczestniczy w nich upoważniony przedstawiciel wnioskodawcy.

Rezultatem prac komisji jest ustalenie wspólnego stanowiska w sprawie danego projektu ustawy i wybór z grona członków komisji posła sprawozdawcy, którego zadaniem będzie przedstawienie efektów prac komisji nad projektem w formie sprawozdania, które rozpocznie drugie czytanie ustawy. W sprawozdaniu komisja uwzględnia również wniosek o przyjęcie projektu bez poprawek, przyjęcie projektu z określonymi poprawkami lub odrzucenie go w całości. Po pisemnym zgłoszeniu w sprawozdaniu zamieszcza się również wnioski i propozycje poprawek odrzuconych przez komisje, które stają się przedmiotem obrad jako wnioski mniejszości.

Drugie czytanie

Drugie czytanie odbywa się zawsze na posiedzeniu plenarnym sejmu i rozpoczyna je przedstawienie przez posła sprawozdawcę sprawozdania z prac komisji. Następnie odbywa się debata, w czasie której mogą być zgłaszane kolejne poprawki i wnioski. Prawo wnoszenia poprawek w czasie drugiego czytania przysługuje wnioskodawcy, grupie co najmniej 15 posłów, przewodniczącemu klubu lub koła poselskiego i Radzie Ministrów. Poprawki można zgłaszać do zakończenia drugiego czytania. Do końca drugiego czytania wnioskodawca może również wciąż wycofać projekt. Drugie czytanie ma też znaczenie dla poselskich projektów ustaw, jeśli bowiem jeden z posłów, który wspierał projekt ustawy, wycofa swoje poparcie i liczba podpisów spadnie poniżej 15, projekt zostanie uznany za wycofany.

RyliQPxWIUD1l

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw druk numer 884. Sprawozdanie pochodzi z 24 stycznia 2006 roku, piątej kadencji Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej. Treść: Marszałek Sejmu, zgodnie z artykułem 37 ustęp 1 i artykuł 40 ustęp 1 regulaminu Sejmu – po zasięgnięciu Prezydium Sejmu – skierował w dniu 21 sierpnia 2006 roku powyższy projekt ustawy do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka do pierwszego czytania. Do prac nad projektem ustawy Prezydium Komisji Ustawodawczej wyznaczyło przedstawicieli Komisji. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniach w dniach 7 września 2006 roku i 24 stycznia 2007 roku wnosi: Wysoki Sejm uchwalić raczy załączony projekt ustawy. Komisja – zgodnie z artykułem 43 ustęp 3 Regulaminu Sejmu – przedstawia na żądanie wnioskodawców, następujące wnioski mniejszości: 1) w artykule 1 w zmianie 12 w artykule 90 ustęp 2 nadać brzmienie: „2. Minister Sprawiedliwości może polecić wszczęcie dochodzenia przeciwko adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu.”, 2) w artykule 2 w zmianie 11 w artykule 68 ustęp 1a nadać brzmienie: 1a. Minister Sprawiedliwości może polecić wszczęcie dochodzenia przeciwko radcy prawnemu lub aplikantowi radcowskiemu.”.

Jeśli w trakcie drugiego czytania zgłoszone zostały poprawki i wnioski, co do których komisja nie zajęła stanowiska, projekt kierowany jest ponownie do komisji w celu rozpatrzenia nowych propozycji, ich oceny i przedstawienia sejmowi dodatkowego sprawozdania, w którym wnosi o ich przyjęcie lub odrzucenie. Jeśli projekt nie został skierowany powtórnie do komisji, trzecie czytanie może odbyć się niezwłocznie.

Trzecie czytanie

Trzecie czytanie rozpoczyna się od wystąpienia posła sprawozdawcy, podczas którego referuje on sejmowi stanowisko komisji, przedstawiając dodatkowe sprawozdanie lub, jeśli projekt nie został skierowany do komisji, poprawki zgłoszone podczas drugiego czytania.

Następnie przeprowadzane jest głosowanie. Sejm uchwala ustawy zwykłą większościąwiększość zwykłazwykłą większością głosów (więcej głosów za niż przeciw) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W szczególnych przypadkach przepisy prawa zakładają inne proporcje głosów konieczne do uchwalenia ustawy - uchwalenie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, w której Rzeczpospolita przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach, lub ustawy o zmianie konstytucji wymaga większości kwalifikowanejwiększość kwalifikowanawiększości kwalifikowanej ⅔ głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jeżeli komisja wnosi o odrzucenie projektu, najpierw sejm głosuje nad jego odrzuceniem. Jeśli taka decyzja nie zapada, odbywa się głosowanie nad poprawkami do poszczególnych artykułów. W pierwszej kolejności głosuje się nad poprawkami, których przyjęcie lub odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach. Wreszcie odbywa się głosowanie nad projektem w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisje ze zmianami wynikającymi z przegłosowanych poprawek.

Uchwaloną przez sejm ustawę – po uchwaleniu przez sejm projekt staje się ustawą, mimo że nie jest jeszcze obowiązującym aktem prawa – marszałek sejmu przekazuje do senatu.

Słownik