Przeczytaj
Pożar Reichstagu
Gdy Hitler został mianowany kanclerzem w 1933 r., jego pozycja nie była zbyt silna. Naziści byli wprawdzie największą partią w niemieckim parlamencie, ale nie mogli samodzielnie przegłosowywać ustaw. Rząd, na czele którego stanął Austriak, miał charakter koalicyjnykoalicyjny i spośród dwunastu członków tylko trzech pochodziło z Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP)Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). Dlatego pierwszym posunięciem Hitlera po dojściu do władzy było rozpisanie nowych wyborów. Kampania, jaka je poprzedziła, miała charakter bardzo agresywny i skierowana była głównie przeciw komunistom, największym rywalom nazistów. W samym środku kampanii, w lutym 1933 r., spłonął w zagadkowych okolicznościach budynek ReichstaguReichstagu. Naziści o podpalenie oskarżyli komunistów. Następnego dnia po pożarze doszło do licznych aresztowań działaczy komunistycznych, a prezydent Hindenburg, pod naciskiem Hitlera, zawiesił większość praw obywatelskich, wydając 28 lutego 1933 r. rozporządzenie o ochronie narodu i państwa.
W wyniku wyborów naziści uzyskali w parlamencie 288 miejsc, co nie gwarantowało im bezwzględnej większości, wymaganej do samodzielnego rządzenia. Wkrótce w obliczu trudnej sytuacji politycznej i ekonomicznej Reichstag nadał rządowi specjalne uprawnienia do zawieszenia konstytucji i wydawania dekretów z mocą ustawy. Od tej pory Hitler mógł wprowadzać w życie ustawy, nie licząc się ze zdaniem parlamentu. Republika Weimarska przestała istnieć, a demokracja legła w gruzach.
GleichschaltungGleichschaltung
Hitler stopniowo zaczął wprowadzać system dyktatorski. Mając wszystkie potrzebne pełnomocnictwa, nowy kanclerz przystąpił do unifikacjiunifikacji struktur państwowych (niem. Gleichschaltung). Zlikwidowano federacyjny charakter państwa, znosząc autonomię krajów związkowych; parlamenty i rządy lokalne podporządkowano zaś centrali w Berlinie. Wszyscy urzędnicy zatrudniani w strukturach państwowych musieli należeć do partii nazistowskiej, w przeciwnym razie pod różnymi pretekstami byli zwalniani ze swoich stanowisk. Wszystkie partie polityczne zostały zdelegalizowane, a ich członkowie aresztowani lub zmuszeni do emigracji. NSDAP było jedyną legalną partią. Całe państwo poddano polityce ujednolicania i centralizacji, społeczeństwo zaś podporządkowano jednej partii i jej przywódcy.
Ein FührerEin Führer
Największe zagrożenie dla władzy Hitlera przyszło ze strony samej NSDAP. Ośrodkiem opozycji były nazistowskie oddziały szturmowe, zwane Sturmabteilung (SA)Sturmabteilung (SA), pod dowództwem Ernsta Röhma. Ta licząca ponad 3 mln członków organizacja bardzo prężnie się rozwijała, z czasem stała się bardzo radykalna i rewolucyjna. Jej elita przywódcza zaczęła głosić hasła „drugiej rewolucji”, zmierzającej ku realizacji haseł socjalistycznych, z którymi Hitler coraz niechętniej się utożsamiał. Poza tym Röhm znalazł się w konflikcie z kadrą dowódczą armii niemieckiej, której najważniejsze stanowiska chciał obsadzić swoimi „brunatnymi koszulami”. W nocy z 29 na 30 czerwca 1934 r. oddziały Schutzstaffel (SS)Schutzstaffel (SS) Himmlera przeprowadziły krwawą czystkę, zwaną nocą długich noży. W jej wyniku zginęło całe dowództwo SA, a sama organizacja, na czele której stał Röhm, straciła na znaczeniu. Hitler zaś zyskał wdzięczność i poparcie armii.
„Noc długich noży” i dokonane w jej wyniku czystki w łonie partii umocniły władzę Hitlera. Dwa miesiąc później zmarł Paul von Hindenburg. Wówczas zniesiono urząd prezydenta, a jego kompetencje przekazano kanclerzowi. Na znak tego Hitler przyjął tytuł FühreraFührera. W swoim ręku skupił pełnię władzy dyktatorskiej.
Życie niegodne życia
60 000 marek – tyle kosztuje utrzymanie przez społeczeństwo osoby z dziedziczną chorobą.
Dojście do władzy Hitlera i umocnienie się rządów nazistowskich zapoczątkowało przemiany społeczne. Nazistowska idea rasyrasy aryjskiej zakładała wyeliminowanie ze społeczeństwa wszystkich tych, którzy nie spełniali kryteriów czystości rasowej. Ideologia Hitlera opierała się na wyższości rasy germańskiej i jej prawie do rządzenia światem. W odwołaniu do wczesnośredniowiecznych dziejów ludów germańskich, stworzono ideę rasy aryjskiej, a badacze prowadzący pseudonaukowe analizy ras ludzkich określili, jak powinien wyglądać wzorcowy AryjczykAryjczyk – wysoki, szczupły blondyn o niebieskich oczach. Wszystkie niepowodzenia, jakich doznał naród niemiecki w przeszłości, miały wynikać z zanieczyszczenia czystej krwi germańskiej, a największe niebezpieczeństwo groziło Niemcom pod tym względem ze strony Żydów, których spotkały dotkliwe represje. W ramach działań mających na celu osiągnięcie czystości rasowej tysiące osób nieniemieckiej narodowości i upośledzonych fizycznie lub umysłowo poddano przymusowej sterylizacji i eksterminacji. Podobnie jak homoseksualiści i kryminaliści byli oni traktowani jako element niepożądany w społeczeństwie niemieckim.
„Kinder, Küche, KircheKinder, Küche, Kirche”
W parze z walką o czystość rasową szło podkreślanie roli rodziny niemieckiej. Hitler zamierzał podbić nowe ziemie, potrzebował zatem ludzi do armii i po to, by zasiedlili zawojowane tereny. Niski przyrost naturalny nie rokował, że jego plany zostaną zrealizowane. Potrzeba podniesienia liczby urodzeń stała się najważniejszych celem polityki wewnętrznej rządów nazistowskich. Naziści potępiali wszelkie dążenia kobiet do uzyskania większej samodzielności, podkreślając, że ich miejsce jest w domu, a ich rola polega na tym, by wydać na świat jak najwięcej dzieci i zapewnić opiekę zarówno im, jak i mężowi. Pod tym kątem powinny one być kształcone – aby dobrze wywiązywać się ze swoich zadań jako żon i matek. „Kinder, Küche, Kirche” (niem., dzieci, kuchnia, kościół) stało się niemieckim sloganem, oddającym w pełni to, w jaki sposób Hitler i jego zwolennicy widzieli miejsce i działalność kobiet. Rozwody, aborcja i antykoncepcja zostały potępione. Kobiety zachęcano do prowadzenia zdrowego trybu życia, uprawiania sportu i zaprzestania palenia papierosów. Rolą kobiet było rodzenie dzieci, a te, które wydały na świat co najmniej czworo, otrzymywały medal.
Jeśli prawniczka osiąga wspaniałe sukcesy, a w okolicy mieszka również matka z piątką, szóstką czy siedmiorgiem dzieci, które są zdrowe i dobrze wychowane, to powiem tak: z punktu widzenia wiecznej korzyści naszego narodu kobieta, która wydała na świat i wychowała dzieci, gwarantując tym samym naszemu narodowi przyszłe życie, osiągnęła i zrobiła więcej!. Jakie wrażenie roni na Tobie fotografia? Jak określiłbyś atmosferę panującą między członkami rodziny, przedstawionymi na zdjęciu?
Władza nazistowska określała także, z kim można było wchodzić w związki małżeńskie.
Dziesięć przykazań dotyczących zawierania związków małżeńskich, 1934 r.
Pamiętaj, że jesteś Niemcem.
Jeśli jesteś zdrowy pod względem genetycznym, nie powinieneś pozostawać w stanie wolnym.
Utrzymuj swoje ciało w czystości.
Powinieneś utrzymywać swój umysł i ducha w stanie czystości.
Jako Niemiec, wybieraj zawsze na współmałżonka osobę tej samej lub nordyckiej krwi.
Wybierając współmałżonka, pytaj zawsze o przodków.
Zdrowie jest także warunkiem fizycznej urody.
Żeń się tylko z powodu miłości.
Nie oglądaj się za kolegami, ale za osobą, z którą mógłbyś zawrzeć związek małżeński.
Powinieneś mieć tyle dzieci, ile jest możliwe.
Cytat za: A. KItson, Germany: 1858-1990: Hope, Terror, and Revival, Oxford University Press 2001, s. 187, tł. autorka K.S.-S.
Dzieci od małego poddawano indoktrynacjiindoktrynacji. Za pośrednictwem różnych organizacji i treści przekazywanych w szkole wpajano im idee pożądane z punktu widzenia ideologii nazistowskiej.
Opisz, jak wyglądał strój członka Hitlerjugend.
Słownik
termin stosowany przez nazizm niemiecki w kontekście opisywania ras ludzkich, odwoływał się do koncepcji ludzi mówiących językami indoirańskimi i indoeuropejskimi
(z gr. eugenes – dobrze urodzony) pojęcie, którym posługiwano się w nazistowskich Niemczech w celu ochrony „czystości rasy” oraz powstrzymania postępującej fizycznej i umysłowej degeneracji narodu niemieckiego; wiązała się z celowym eliminowaniem ze społeczeństwa osób chorych, zamykaniem ich w przytułkach, szpitalach, a nawet uśmiercaniem
(niem. wódz) tytuł używany przez Adolfa Hitlera od czasów przejęcia przez niego władzy dyktatorskiej w Niemczech (od 1934 r.)
określenie pochodzące z języka niemieckiego i odnoszące się do sytuacji w nazistowskich Niemczech, oznacza ujednolicenie życia politycznego, społecznego i gospodarczego
(z łac. doctrina – nauka) proces mający na celu wpojenie pewnych idei, zasad
gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie „Reichstagsgebäude”, potocznie „Reichstag”
rząd utworzony w wyniku porozumienia między kilkoma partiami politycznymi
grupa ludzi wyróżniająca się określonym zespołem cech zewnętrznych
(niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, NSDAP) Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników partia nazistowska, pod przywództwem Adolfa Hitlera, od 1933 do 1945 r. sprawująca władzę w Niemczech nazistowskich
(niem. Die Sturmabteilungen der NSDAP - oddział szturmowy NSDAP) powstałe w 1920 r. bojówki; ich zadaniem była ochrona zgromadzeń partyjnych
(niem. Die Schutzstaffel der NSDAP, - oddział ochronny NSDAP) paramilitarna organizacja nazistowska, podlegająca partii nazistowskiej, w 1947 r. uznana za zbrodniczą
inaczej bożnica, żydowski dom modlitwy, miejsce zgromadzeń religijnych i spotkań gminy żydowskiej
ujednolicenie
Słowa kluczowe
III Rzesza, Führer, nazizm, Hitler, SA, SS, indoktrynacja, świat po I wojnie światowej, totalitaryzm, dwudziestolecie międzywojennejavascript:void(0);
Bibliografia
A. Bullock, Hitler. Studium tyranii, tłum. T. Evert, Czytelnik, Warszawa 1975.
J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, PWN, Warszawa 2010.
E.C. Król, Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech w latach 1919‑1945. Studium organizacji, treści, metod i technik masowego oddziaływania, Warszawa 1999.