Zjawiska przedstawiane na mapach różnią się od siebie cechami jakościowymi lub ilościowymi, dlatego wyróżnia się dwie grupy metod ich prezentacji.

Metody przedstawiania cech jakościowych

Ta grupa metod znajduje zastosowanie do prezentacji występowania określonych zjawisk.

Metoda sygnaturowa

1. Sposób prezentacji treści: w miejscu występowania zjawiska umieszcza się znaki umowne (sygnaturysygnaturasygnatury), które mogą być: punktowe (figury geometryczne, litery, obrazki), liniowe, powierzchniowe. Metodę tę stosuje się, gdy obiektów nie da się przedstawić w skali mapy.

2. Przykładowe zjawiska: kopalnie surowców mineralnych, obiekty turystyczne; linie przesyłowe, drogi, rzeki i kanały; złoża surowców mineralnych.

3. Przykładowa mapa: rozmieszczenie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.

Metoda zasięgów

1. Sposób prezentacji treści: obszar rozmieszczenia zjawiska rozproszonego obwiedziony jest granicą, na której umieszcza się kreski skierowane w stronę możliwego występowania zjawiska lub zaznaczony jest na mapie powierzchnią oznaczoną konkretnym kolorem przypisanym do zasięgu występowania danego zjawiska. W odróżnieniu do metody powierzchniowej zasięgi mogą nakładać się na siebie.

2. Przykładowe zjawiska: występowanie określonych gatunków roślin lub zwierząt, zasięg telefonii komórkowej czy internetu.

3. Przykładowa mapa: zasięgi wybranych gatunków drzew.

Metoda powierzchniowa

1. Sposób prezentacji treści: obszar na mapie podzielony jest na mniejsze, nienakładające się na siebie powierzchnie, w których zjawiska wykazują zróżnicowanie jakościowe i zajmują je w sposób ciągły.

2. Przykładowe zjawiska: podział polityczny świata, mapa administracyjna kraju, typy klimatu, typy gleb, formy użytkowania ziemi, zróżnicowanie rasowe ludności świata.

3. Przykładowa mapa: mapa polityczna Europy.

Metody przedstawiania cech ilościowych

Metody te służą tworzeniu map prezentujących zjawiska, którym przypisać można określone wartości liczbowe. Umożliwiają one odczytywanie wielkości i natężenia danej cechy.

Metoda izolinii

1. Sposób prezentacji treści: punkty o jednakowej wartości cechy łączy się na mapie za pomocą izoliniiizoliniaizolinii. Co więcej pomiędzy izolinie może zostać wprowadzona skala barw informująca o zmianie natężenia zjawiska. Metodę tę stosuje się do zjawisk, które zmieniają się w przestrzeni geograficznej w sposób ciągły.

2. Przykładowe zjawiska: wysokość nad poziomem morza – izohipsa (poziomica), głębokość w zbiornikach wodnych – izobata, temperatura powietrza – izoterma, ciśnienie atmosferyczne – izobara, suma rocznych opadów – izohieta, poziom zasolenia - izohalina.

3. Przykładowa mapa: mapa synoptyczna z izobarami.

R1OCxJbc6LsMX

Na rysunku mapa synoptyczna Ameryki Północnej. Kontynent bez podziału na poszczególne kraje zaznaczono kolorem jasnoszarym, otaczające go wody kolorem jasnoniebieskim. Na mapie widoczne także niebieskie południki i równoleżniki. Czarnymi liniami zaznaczono izobary. Nad północną częścią kontynentu dwa nieregularne okręgi z literą L oznaczającą obszar niskiego ciśnienia. Otaczają je koncentrycznie liczne linie umieszczone jedna za drugą, które nie łączą się w okręgi. Skrajne obszary wyznczone przez linie określone są napisem HIGH i oznaczającą obszar wysokiego ciśnienia.

Metoda kropkowa

1. Sposób prezentacji treści: na obszarze występowania zjawiska umieszcza się kropki lub inne znaki graficzne, którym nadaje się określoną wartość (wagę). Liczba kropek zależna jest od wielkości zjawiska.

2. Przykładowe zjawiska: rozmieszczenie ludności, pogłowie zwierząt hodowlanych.

3. Przykładowa mapa: mapa rozmieszczenia ludności Polski w 2013 roku.

RVBbJBij8aJAG

Na rysunku mapa rozmieszczenia ludności Polski w 2013 r. z wyszczególnionymi województwami. Każde województwo pokryte jest czarnymi, regularnie rozmieszczonymi punktami, a każdy z punktów oznacza 25 000 mieszkańców. Województwa różnią się od siebie gęstością wypełnienia – najrzadziej wypełnione są województwa o najmniejszym zaludnieniu, a najgęściej województwa najbardziej zaludnione.

Metoda kartogramu

1. Sposób prezentacji treści: zjawisko przedstawione jest w granicach jednostek administracyjnych lub politycznych za pomocą skali barw lub szrafuszrafszrafu, przyporządkowanych określonym przedziałom wartości.

2. Przykładowe zjawiska: gęstość zaludnienia, przyrost naturalny ludności, stopa bezrobocia, lesistość, wielkość połowów ryb na 1 mieszkańca.

3. Przykładowa mapa: lesistość w powiatach województwa wielkopolskiego w 2013 roku.

R68lgWdyBQUVe

Na rysunku mapa obrazująca lesistość województwa wielkopolskiego w 2013 roku. Obok mapy przedstawiona jest legenda – prostokąt w kolorze zielonym. Natężenie koloru zmienia się stopniowo w zależności od zalesienia. Bladozielony kolor odpowiada minimalnemu zalesieniu 3,2%, a ciemnozielony największemu w tym województwie – 50,8%. Województwo podzielone jest na powiaty, a każdy powiat pokolorowany jest na zielono w odpowiednim odcieniu zależnym od stopnia zalesienia.

Metoda kartodiagramu

1. Sposób prezentacji treści: zjawisko przedstawione jest w granicach administracyjnych lub politycznych za pomocą diagramówdiagramdiagramów, czyli wykresów, np. słupkowych lub kołowych. Można w ten sposób zobrazować wielkość zjawiska, ale również jego strukturę i przebieg.

2. Przykładowe zjawiska: emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, wielkość wydobycia surowców mineralnych, struktura zatrudnienia ludności.

3. Przykładowa mapa: mapa liczby ludności i jej struktury w Polsce, w podziale na województwa.

Słownik