Przeczytaj
NasionaNasiona są tworami przetrwalnikowymi roślin nasiennych (Spermatophyta) służącymi do rozprzestrzeniania się. Ich budowa umożliwia zarodkowi roślinnemu przetrwanie niekorzystnych warunków środowiska, a przystosowania do różnych form rozsiewania pozwalają na zasiedlanie nowych obszarów. Nasiona powstają w procesie rozmnażania płciowego w wyniku przekształceń zalążka, po uprzednim zapyleniuzapyleniu rośliny i zapłodnieniuzapłodnieniu komórki jajowej.
Ze względu na budowę i rozmieszczenie na roślinie dojrzewających nasionnasion rośliny nasienne dzielimy na nagonasiennenagonasienne (nagozalążkowe – Gymnospermae) oraz okrytonasienneokrytonasienne (okrytozalążkowe – Angiospermae). Nasiona roślin nagonasiennych otoczone są jedynie łupiną nasienną – zatem nie mają dodatkowej osłony (ich powierzchnia bezpośrednio styka się z atmosferą), a ich rozwój odbywa się na łuskach nasiennych. Nasiona roślin okrytonasiennych otoczone są łupiną nasienną i owocnią – zatem mają dodatkową osłonę (ich powierzchnia nie styka się bezpośrednio z atmosferą), a ich rozwój odbywa się wewnątrz zalążni słupka.
Budowa dojrzałego nasiona 1
Nasiona roślin nagonasiennych i okrytonasiennych
Budowa bielmowego nasiona rośliny okrytonasiennej jednoliściennej i dwuliściennej
NasionaNasiona u roślin okrytonasiennych powstają po zapyleniuzapyleniu i podwójnym zapłodnieniuzapłodnieniu z zalążków znajdujących się w zalążni słupka. Typowe i najbardziej powszechne nasiona składają się z zarodka, bielmabielma i łupiny nasiennej.
Podział nasion ze względu na miejsce gromadzenia substancji zapasowych
Substancje pokarmowe zmagazynowane w nasionie zarodek roślinny wykorzystuje do wzrostu i rozwoju podczas kiełkowania. Są one niezbędne, gdyż początkowo zarodek nie jest zdolny do wytwarzania substancji odżywczych na drodze fotosyntezy. Dopiero wykształcenie pierwszych liści właściwych pozwala siewce na samodzielne wytwarzanie pokarmu. W zależności od miejsca gromadzenia substancji zapasowych wyróżniamy nasiona bielmowe, bezbielmowe i obielmowe.
Stan spoczynku i kiełkowanie
W dojrzałym nasionie przemiana materii zostaje zahamowana, a wzrost i rozwój młodego organizmu roślinnego zatrzymują się w stadium zarodka. Nasiono przechodzi w stan spoczynku. Tworzące je tkanki ulegają silnemu odwodnieniu, dlatego też woda stanowi jedynie od 5 do 15% jego masy. Spoczynek zapobiega przedwczesnemu kiełkowaniu w warunkach, w których nie byłoby możliwe przejście całego cyklu rozwojowego rośliny, zakończonego wytworzeniem kolejnych nasion. Nasiona mają zdolność pozostawania w stanie spoczynku od kilku dni do kilkudziesięciu lat.
Słownik
tkanka w nasionach roślin nagonasiennych i okrytonasiennych; początkowo pełni funkcję odżywczą dla rozwijającego się zarodka, w późniejszym czasie magazynuje substancje zapasowe niezbędne w procesie kiełkowania
obecność w jądrze komórkowym dwóch zestawów chromosomów
(gr. epí – na; kotýle – czarka) w zarodkach roślin odcinek łodygi pomiędzy liścieniami a pąkiem szczytowym
obecność w jądrze komórkowym jednego zestawu chromosomów; powstaje w wyniku mejozy komórki diploidalnej
(gr. hypó – pod, kotýlē – czarka) w zarodkach roślin odcinek łodygi pomiędzy korzeniem zarodkowym a liścieniami
liść zarodkowy; rozwija się w czasie powstawania zarodka roślinnego; w czasie kiełkowania wyrasta ponad podłoże i przeprowadza fotosyntezę lub pozostaje w podłożu i jest tworem spichrzowym dla rozwijającej się siewki
(nagozalążkowe – Gymnospermae; z gr. gymnos – nagi, sperm – nasienie) rośliny nasienne tworzące na powierzchni łusek nasiennych zalążki i nasiona, które nie są otoczone żadnymi dodatkowymi osłonami i swoją powierzchnią bezpośrednio kontaktują się ze środowiskiem zewnętrznym
twór przetrwalnikowy, umożliwiający zarodkowi roślinnemu przetrwanie niekorzystnych warunków środowiska i jednocześnie służący do rozprzestrzeniania się rośliny
tkanka odżywcza w nasionach roślin okrytonasiennych typu obielmowego; rozwija się z diploidalnego ośrodka zalążka i magazynuje substancje pokarmowe wykorzystywane w czasie kiełkowania
(okrytozalążkowe – Angiospermae; z gr. angion – pojemnik; sperm – nasienie) rośliny nasienne tworzące dodatkowe osłony dla zalążków i nasion, dlatego powierzchnia tych tworów nie styka się bezpośrednio ze środowiskiem zewnętrznym; zalążki osłonięte są ścianą zalążni słupka, a nasiona owocnią
obecność w jądrze komórkowym trzech zestawów chromosomów
proces połączenia się męskiej i żeńskiej komórki rozrodczej, w wyniku czego powstaje zygota; u nagonasiennych proces połączenia się komórki plemnikowej z komórką jajową wewnątrz rodni gametofitu żeńskiego; u okrytonasiennych proces połączenia się jednej komórki plemnikowej z komórką jajową i drugiej komórki plemnikowej z jądrem centralnym woreczka zalążkowego
proces przeniesienia ziaren pyłku na okienko zalążka u roślin nagonasiennych lub na znamię słupka u roślin okrytonasiennych