Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Już wiesz
  • Sinusem kąta ostrego α w trójkącie prostokątnym nazywamy stosunek długości przyprostokątnej leżącej naprzeciwko tego kąta do długości przeciwprostokątnej.

  • Cosinusem kąta ostrego α w trójkącie prostokątnym nazywamy stosunek długości przyprostokątnej leżącej przy tym kącie do długości przeciwprostokątnej.

W trakcie lekcji poznamy i wykorzystamy wzór na jedynkę trygonometrycznąjedynka trygonometrycznajedynkę trygonometryczną.

jedynka trygonometryczna
Twierdzenie: jedynka trygonometryczna

Dla dowolnego kąta ostrego α w trójkącie prostokątnym zachodzi równość:

sin2α+cos2α=1.

Wzór ten nazywamy jedynką trygonometryczną.

Dowód

Narysujmy dowolny trójkąt prostokątny o przyprostokątnych długości ab, przeciwprostokątnej długości c oraz kącie ostrym α, leżącym przy boku b.

ROvtU64upiauq

Z definicji funkcji trygonometrycznych wiadomo, że:

sinα=ac oraz cosα=bc.

Zatem:

sin2α+cos2α=ac2+bc2=a2c2+b2c2=a2+b2c2=c2c2=1.

Ważne!

Stosując równanie jedynki trygonometrycznej możemy wyznaczyć wartość sinusa kąta mając podany cosinus lub odwrotnie. Wzór ten stosujemy również dla kątów większych od 90°.

Przykład 1

Wyznaczymy wartość cosα, jeżeli dany jest sinα=13 oraz α jest kątem ostrym.

W celu wyznaczenia wartości cosα wykorzystamy wzór sin2α+cos2α=1.

Podstawiamy wartość sinα=13.

Otrzymujemy równanie:

132+cos2α=1.

Stąd cos2α=89, więc cosα=223 lub cosα=-223. Ponieważ kąt α jest ostry, zatem cosα=223.

Ważne!

Dla dowolnego kąta α0,90° mamy, że sinα>0 oraz cosα>0, zaś dla α90°,180° zachodzą warunki: sinα>0 oraz cosα<0.

Przykład 2

Wyznaczymy wartość sinα, jeżeli dany jest cosα=25 oraz α jest kątem ostrym.

W celu wyznaczenia wartości sinα wykorzystamy wzór sin2α+cos2α=1.

Podstawiamy wartość cosα=25.

Otrzymujemy równanie:

sin2α+252=1.

Stąd sin2α=2125, więc sinα=215 lub sinα=-215. Ponieważ kąt α jest ostry, zatem sinα=215.

Przykład 3

Sprawdzimy, czy istnieje taki kąt α, dla którego sinα=23 oraz cosα=14.

Podane wartości sinα oraz cosα podstawiamy do jedynki trygonometrycznej.

Otrzymujemy: 232+142=29+116=32+9144=41144.

Ponieważ 411441, zatem nie istnieje taki kąt.

Przykład 4

Wyznaczymy wartość sinα oraz cosα, jeżeli wiadomo że α jest kątem ostrym oraz sinus tego kąta jest dwa razy większy od cosinusa.

Z zadania możemy ułożyć następujący warunek:

sinα=2cosα.

Podany warunek podstawiamy do jedynki trygonometrycznej. Otrzymujemy równanie:

2cosα2+cos2α=1, zatem 5cos2α=1.

Czyli cos2α=15, więc cosα=55 lub cosα=-55.

Ponieważ α jest kątem ostrym, zatem cosα=55 oraz sinα=2·55=255.

Przykład 5

Wyznaczymy wartość wyrażenia sinα+cosα2, jeżeli sinαcosα=29.

Wykorzystamy wzór skróconego mnożenia na kwadrat sumy.

Zatem mamy:

sinα+cosα2=sin2α+cos2α+2sinα·cosα=1+2·29=1+49=149.

Przykład 6

Wiadomo, że stosunek sinusa pewnego kąta ostrego α do cosinusa tego kąta wynosi 125. Wyznaczymy wartość wyrażenia sinα+cosα.

Z warunku podanego w zadaniu mamy, że sinαcosα=125, zatem sinα=125cosα.

Podstawiamy to wyrażenie do jedynki trygonometrycznej i otrzymujemy: 125cosα2+cos2α=1, co po przekształceniu daje 16925cos2α=1.

Z równania otrzymujemy, że cos2α=25169, więc cosα=513, bo α  jest kątem ostrym.

Zatem sinα=125·513=1213.

Szukana suma wynosi sinα+cosα=1213+513=1713.

Słownik

jedynka trygonometryczna
jedynka trygonometryczna

dla dowolnego kąta α zachodzi równość sin2α+cos2α=1