Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Nierówność wielomianowa
Definicja: Nierówność wielomianowa

Nierównością wielomianową stopnia n nazywamy każdą z nierówności  postaci:

Wx>0 lub Wx0 lub Wx<0 lub Wx0

gdzie:
W – jest wielomianem stopnia n.

Zapisanie nierówności w postaci iloczynowej polega na zapisaniu jej za pomocą iloczynu sum algebraicznych, w których niewiadoma jest jak najmniejszego stopnia.

Aby rozwiązać nierówność wielomianowąnierówność wielomianowanierówność wielomianową postępujemy podobnie, jak podczas rozwiązywania równań.

Jeżeli wielomian jest przedstawiony w postaci iloczynowej, obliczamy jego pierwiastki, a następnie za pomocą siatki znaków lub metodą graficzną odczytujemy, dla jakich x wielomian przyjmuje żądane wartości.

Przykład 1

Rozwiążemy nierówność xx-5x+2>0.

Lewa strona nierówności jest wielomianem zapisanym w postaci iloczynowej

Wx=xx-5x+2.

Obliczamy pierwiastki wielomianu.

xx-5x+2=0

x=0 lub x-5=0 lub x+2=0

x=0 lub x=5 lub x=-2

Szkicujemy wykres wielomianu.

RwGfb0uB8i1dR

Zbiór rozwiązań nierówności tworzą wszystkie liczby x takie, że x-2, 05, .

Przykład 2

Obliczymy zbiór rozwiązań nierówności x4-4x3+3x20.

Wyłączymy x2 przed nawias, aby otrzymać postać iloczynową nierównościpostać iloczynowa nierównościpostać iloczynową nierówności

x2x2-4x+30

Ze wzorów Viete’a łatwo zauważymy, że liczby 13 są miejscami zerowymi trójmianu kwadratowego x2-4x+3.

x2x-1x-30.

Szkicujemy wykres wielomianu Wx=x2x-1x-3, a następnie z wykresu odczytamy dla jakich x wartość wielomianu Wx jest nieujemna.

R1JZETPoZBa2s

Zauważymy, że x=0 jest podwójnym pierwiastkiem wielomianu Wx.

Zatem wykres wielomianu nie przecina osi X, ale jest do niej styczny.

x-, 13, 

Zbiór rozwiązań nierówności to -, 13, .

Przykład 3

Rozwiążemy nierówność -x-12x+33x2-4<0.

Zapiszemy nierówność w postaci iloczynowej.

-x-12x+33x-2x+2<0

Podamy teraz miejsca zerowe wielomianu W ( x ) = ( x 1 ) 2 ( x + 3 ) 3 ( x 2 ) ( x + 2 ) .

x-12=0 lub x+33=0 lub x-2=0 lub x + 2 = 0

x=1 lub x=-3 lub x=2 lub x=-2

Określimy krotność pierwiastków:

-3 – pierwiastek trzykrotny

-2 – pierwiastek jednokrotny

1 – pierwiastek dwukrotny

2 – pierwiastek jednokrotny

Wykres szkicujemy od prawej strony i od dołu, ponieważ współczynnik przy najwyższej potędze x jest ujemny a7=-1.

Zauważymy, że dla pierwiastka dwukrotnego x=1 wykres wielomianu jest styczny do osi X, natomiast dla pierwiastka trzykrotnego x=-3 wykres wielomianu przecina oś X.

R5Um5iUmGF8ts

x-3, -22, 

Zbiór rozwiązań nierówności to -3, -22, .

Przykład 4

Rozwiążemy nierówność 3·x+2xx+2.

3·x+2-xx+20

x+23-x0

x=-2 lub x=3

a2=-1

Wykres funkcji wielomianowej y=x+23-x zaczniemy rysować od prawej strony i od dołu.

R1OdFu4Icbu2N

Wielomian jest stopnia 2, więc potrafimy już naszkicować jego wykres.

Jest to parabola, której ramiona są skierowane „do dołu”.

x-, -23, 

Zbiór rozwiązań nierówności to -, -23, .

Przykład 5

Rozwiążemy nierówność x3-27x2-9x3+3x2<0.

Korzystając ze wzorów skróconego mnożenia i wyłączania wspólnego czynnika przed nawias otrzymamy:

x-3x2+3x+9x-3x+3x2x+3<0

Obliczymy miejsce zerowe wielomianu

Wx=x-3x2+3x+9x-3x+3x2x+3

x2x-32x+32x2+3x+9=0

x2=0 lub x-32=0 lub x+32=0 lub x2+3x+9=0

x=0 (podwójny) lub x=3 (podwójny) lub x=-3 (podwójny) lub =-27<0 (brak pierwiastków)

R1YEHTgSBNpQf

x

Nierówność nie posiada rozwiązania.

Przykład 6

Rozwiążemy nierówność x3-27x2-9x3+3x20.

Korzystając z rozwiązania z przykładu 5 możemy naszkicować wykres.

R1VVBRsIZC5WT

x-3, 0, 3.

Słownik

nierówność wielomianowa
nierówność wielomianowa

każda z nierówności  postaci:

Wx>0 lub Wx0 lub Wx<0 lub Wx0

gdzie:
W – jest wielomianem stopnia n

postać iloczynowa nierówności
postać iloczynowa nierówności

zapisanie nierówności za pomocą iloczynu sum algebraicznych, w których niewiadoma jest jak najniższego  stopnia