Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

OsobowośćosobowośćOsobowość jest terminem, który w psychologii definiowany jest różnie, w zależności od nurtu tej dziedziny nauki. Słownik psychologiczny dostępny w internecie definiuje osobowość następująco:

Instytut Psychologii Zdrowia

Osobowość to charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno‑przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

1 Źródło: Instytut Psychologii Zdrowia, dostępny w internecie: psychologia.edu.pl [dostęp 29.02.2020 r.].

Definicja ta zawiera elementy różnych nurtów psychologicznych opisanych poniżej.

Nurty psychologii osobowości

R1LsmRNTLAQBB1
Grafika przedstawia schemat kołowy. Główne hasło to Nurty psychologii osobowości. Wymienionych jest 10 nurtów: 1. Humanizm, 2. Funkcjonalizm, 3. Psychoanaliza, 4. Asocjacjonizm, 5. Sytuacjonizm, 6. Behawioryzm, 7. Psychologia postaci, 8. Teorie cech, 9. Interakcjonizm, 10. Strukturalizm. Opis punktów znajdujących się na schemacie: 1. Humanizm Jest odpowiedzią na ograniczenia psychoanalizy i behawioryzmu. Nurt ten skupia się na pokazaniu możliwości i zdolności ludzkich, takich jak miłość, twórczość, tożsamość, Ja, obiektywność, odpowiedzialność czy zdrowie psychiczne. Humanizm traktuje człowieka jako jednostkę aktywną, zdolną do rozwoju i samorealizacji. Jednocześnie przedstawiciele tego nurtu wolą opisywać niż analizować osobowość człowieka. Na bazie humanizmu powstały teorie narracyjne., 2. Funkcjonalizm Podobnie jak strukturalizm, jest obecny we wszystkich teoriach psychologicznych zajmujących się osobowością. Dzięki funkcjonalizmowi wszystkie teorie widzą jednostkę jako całość powiązaną zachowaniem z otoczeniem. Dynamiczne ujęcie osobowości wynika właśnie z powyższego nurtu., 3. Psychoanaliza Choć psychoanaliza zaliczana jest do klasycznych nurtów psychologii, rozwinęła się i nadal rozwija w wielu różnych gałęziach. Na stałe wpisała do rozważań o osobowości problem nieświadomości, mechanizmów obronnych oraz mechanizmów zaburzeń osobowości. Na jej bazie powstały m.in. teorie psychodynamiczne, które kładą nacisk na zauważenie sił o charakterze dynamicznym, które rządzą osobowością. Wywodząc się z psychoanalizy, zakładają dużą rolę nieświadomości oraz motywacji człowieka związanej z popędami. Według tych teorii o rozwoju osobowości decyduje sposób, w jaki człowiek reaguje na nieuświadomione konflikty, w które uwikłana jest jego energia popędowa., 4. Asocjacjonizm Nurt, według którego wszystkie złożone akty psychiczne, takie jak uczucia, spostrzeganie czy proces uczenia się, powstają poprzez kojarzenie wrażeń. Obecnie z asocjacjonizmu psychologowie czerpią rozumienie powiązań wewnątrzstrukturalnych osobowości., 5. Sytuacjonizm Jest pochodną behawioryzmu, opiera się na tezie, że ludzkie zachowanie jest zależne bardziej od cech związanych z daną sytuacją niż cech wewnętrznych danej jednostki. Cecha osobowości rozumiana jest tutaj jako konstrukt w umyśle obserwatora, a nie jako rzeczywista cecha jednostki., 6. Behawioryzm Nurt ten zwrócił uwagę na mechanizmy związane z uczeniem się człowieka oraz znaczenie czynników sytuacyjnych dla tego procesu. Elementy behawioryzmu są szczególnie widoczne w sytuacjonizmie oraz koncepcji osobowości H. Eysencka., 7. Psychologia postaci Nasyciła psychologię humanizmem. Kierunek ten proponuje traktowanie składowych osobowości jako całości i analizę poszczególnych składników właśnie w kontekście całości. Nurt ten pokazał podstawowy motyw działania człowieka – dążenie do samorealizacji., 8. Teorie cech Teorie te zakładają, że struktura osobowości oparta jest na cechach, które opisują prawidłowości działań człowieka oraz pokazują różnice w postępowaniu ludzi. Szukają cech podstawowych, a następnie ich związku z zachowaniem człowieka i zmianą w trakcie ludzkiego życia., 9. Interakcjonizm Nurt skupiający się na interakcjach i wpływie środowiska na skłonności w zachowaniu, cechy i predyspozycje jednostki. Osobowość jest tutaj traktowana bardzo ogólnie jako zajmująca się wzorcami zaistniałych interakcji., 10. Strukturalizm Jest to jeden ze starszych nurtów, ale nadal obecny w różnych naukach, w tym w psychologii. Zajmuje się analizą struktury badanych zjawisk. Zasadniczo jest obecny we wszystkich teoriach psychologii osobowości, najbardziej w teoriach społeczno-poznawczych i teoriach interakcyjnych. Ważny jest także dla analizy zachowań ludzkich za pomocą eksperymentów. Ułatwia porządkowanie elementów tego, co tworzy osobowość.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

cecha
cecha

w miarę stała i charakterystyczna dla jednostki skłonność do określonych zachowań, uczuć, sądów i emocji

osobowość
osobowość

charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno‑przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje

psychologia osobowości
psychologia osobowości

dziedzina psychologii, której przedmiotem badań jest osobowość człowieka, jej rozwój i powiązanie z otoczeniem

temperament
temperament

wrodzone cechy osoby, odziedziczone po przodkach